سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات در سال ۱۳۸۸ در وزارت بازرگانی با کمک وزارت مسکن وقت برای ساماندهی قراردادهای املاک و مستغلات توسط شرکت دولتی راهبر راه‌اندازی شد و پس از تشکیل وزارت صمت این سامانه به این وزارتخانه منتقل گردید. شرکت راهبر (پیمانکار سامانه) بعد از گذشت چند سال به بخش خصوصی واگذار شده اما در تمام مدت متولی اصلی این سامانه وزارت صمت به عنوان یک بخش دولتی بوده است.
بر اساس ماده ۱۸ قانون جهش تولید مسکن مصوب سال ۱۴۰۰ سامانه معاملات املاک و مستغلات به وزارت راه و شهرسازی منتقل شد و ضمن این قانون وزارت راه و شهرسازی مکلف به ایجاد بستر عقد انواع قرارداد کدرهگیری‌دار توسط متعاملین خارج از بنگاههای مشاورین املاک در سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات به عنوان خدمت جدید گردید.
در ماده ۱۸ قانون جهش تولید مسکن آمده است: در راستای رصد و نظارت بر بازار مسکن، ثبت کلیه معاملات املاک و مستغلات اعم از خرید، فروش، پیش خرید، پیش فروش، رهن و اجاره مسکن برای متعاملین در بنگاههای مشاوران املاک توسط بنگاهها و برای سایر متعاملین خارج از بنگاههای مشاوران املاک توسط خود متعاملین ، در سامانه معاملات املاک ومستغلات کشور و أخذ شناسه(کد) رهگیری بدون أخذ هزینه الزامی است.
در راستای اجرای قانون مذکور سامانه املاک و مستغلات (۱۳۸۸-۱۴۰۰) از لحاظ فنی مورد بررسی قرار گرفت و با توجه به تکالیف جدید به وزارت راه و شهرسازی در حوزه توسعه سامانه مذکور و تغییرات اساسی به وجود آمده در شکل و ساختار سامانه معاملات املاک و مستغلات به منظور افزایش کیفیت ارائه خدمات به مردم و تسریع در اجرای قانون بنا به ضرورت این وزارتخانه ویرایش جدیدی از سامانه معاملات املاک و مستغلات را تحت عنوان سامانه خودنویس رونمایی نمود.
لازم به ذکر است سامانه خودنویس همان سامانه معاملات املاک و مستغلات با نام تجاری خودنویس است مانند سامانه ایران املاک که نام تجاری سابق سامانه معاملات املاک و مستغلات بوده است.
ویژگی‌ها و مزایا
۱- امکان ثبت قرارداد اجاره توسط مشاورین املاک:
در حال حاضر امکان ثبت قرارداد اجاره دریافت حق الزحمه هم‌رسانی برای مشاورین املاک طبق نرخ اتحادیه فعال میباشد و مشکلی در این زمینه وجود ندارد.
۲- امکان ثبت قرارداد اجاره توسط متعاملین:
همچنین طرفین معامله در صورت تمایل میتوانند شخصا نسبت به ایجاد قرارداد و دریافت کدرهگیری رایگان اقدام نمایند.
۳- فعالیت شبانه روزی سامانه خودنویس:
سامانه خودنویس به صورت ۲۴ ساعته در هفت روز هفته آماده خدمت‌رسانی است.
۴- پشتیبانی برخط و تلفنی:
به منظور ارائه خدمت بهتر به مردم، این سامانه از ساعت ۸ صبح تا ۲۴ تیم پشتیبانی تلفنی و گفت و گوی برخط راه‌اندازی نموده است.
۵- احراز هویت برخط و افزایش امنیت معاملات:
سامانه خودنویس برای ثبت قرارداد اجاره با اتصال برخط به پایگاه‌های اطلاعاتی کشور از جمله درگاه دولت هوشمند و سامانه ملی املاک و اسکان، طرفین معامله، شاهدین و ملک مورد اجاره را احراز هویت و راستی‌آزمایی می‌نماید. این موضوع موجب خواهد شد امنیت معاملات و شفافیت در بازار مسکن افزایش یابد و همچنین از صدور قراردادهای صوری و پولشویی در بخش مسکن جلوگیری گردد. البته طرفین معامله نیز باید شخصا نسبت به بررسی اسناد و مدارک طرف مقابل اقدام نمایند تا از کلاهبرداری های احتمالی اینترنتی جلوگیری شود.
۶- امکان شخصی سازی قرارداد:
قراردادهای اجاره در حال حاضر دارای دو بخش ثابت و متغییر هستند. علاوه بر الزامات و نکات قانونی که باید در قراردادهای اجاره ملک حتما ذکر شوند، امکان افزودن هر شرطی که طرفین معامله توافق داشته باشند در قرارداد رسمی وجود دارد مشروط به اینکه خلاف دیگر قوانین جاری جمهوری اسلامی ایران نباشد بعنوان مثال افراد میتوانند شرط عدم نگهداری حیوان خانگی در منزل را در قرارداد کدرهگیری دارد درج نمایند.
لازم به توضیح است اطلاعات سامانه خودنویس برای دریافت مالیات عملکرد مشاورین املاک به سازمان امورمالیاتی ارسال می‌گردد و همچنین براساس مصوبه معاونت حقوقی ریاست جمهوری امکان ارائه اطلاعات این سامانه به سایر دستگاه متقاضی با رعایت ضوابط وجود دارد.
ویرایش جدید سامانه املاک و مستغلات (خودنویس) موجب محدودیت بنگاه‌داران نشده است، اما این نکته حائز اهمیت است که با توجه به تغییرات ایجاد شده در فناوری‌ها و از سوی دیگر دسترسی‌های عموم مردم، طبیعی است تغییراتی در مدل کسب درآمد مشاوران املاک ایجاد شود.
تاکنون پیشنهاداتی در خصوص تغییر شیوه کسب درآمد مشاوران املاک مانند اخذ کارمزد برای خدمات حقوقی و واسطه‌گری(دلالی) به این مجموعه ارائه شده است و با توجه به وظیفه وزارت راه و شهرسازی دریاره تعیین تکلیف نحوه درآمد مشاورین املاک، این وزارتخانه آمادگی دارد با همکاری مشاوران املاک روش‌های جدید درآمدی را تعیین نماید.