به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، قلب هواشناسی کشور در فرودگاه مهرآباد قرار دارد و حدود ۴۰۰ ایستگاه هواشناسی که در سطح کشور پراکنده‌اند با دو هزار و ۵۰۰ پرسنلی که در اداره کل هواشناسی استان‌ها فعال‌اند، شبانه‌روز در حال ارسال آخرین اخبار و اطلاعات جوی به این سازمان هستند.
در این گزارش میدانی، سری به سازمان هواشناسی زده‌ایم تا از نزدیک با فضای اصلی این سازمان، نحوه پیش‌بینی هوای کشور و خدماتی که به سایر بخش‌ها ارائه می‌دهد آشنا شویم.
به همراه مهندس احد وظیفه مدیرکل پیش‌بینی سازمان به یکی از طبقات سازمان هواشناسی که در واقع تمام اتفاقات و تصمیمات مهم در خصوص آب و هوای کشور در آن اعلام می‌شود وارد می‌شویم. این سالن نسبتاَ بزرگ که مشخص است سال‌های سال گرد و خاک پیش‌بینی را خورده و هنوز هم سرپاست به خاطر شرایط حاکم، بسیار ساکت است، چندین کامپیوتر و مانیتور بزرگ و کوچک را در خود جای داده و برخی از کارشناسانی که ۲۴ ساعته اما در چند شیفت مختلف در آن وظایف خود را انجام می‌دهند، در زمان حضور ما مشغول کارشان هستند.
کارشناسان مشغول رصد نقشه‌ها و دریافت اطلاعات از نقاط مختلف کشور
معرفی رادارهای هواشناسی ایران
مهندس وظیفه که برای معرفی اقدامات و وظایف سازمان هواشناسی با ما همراه شده است ابتدا با نشان دادن وضعیت رادارهای هواشناسی در ایران، به تشریح نحوه فعالیت رادارهای هواشناسی کشور می‌پردازد. در کشور چندین رادار وضعیت آب و هوا را دائم رصد میکنند، فضای تحت پوشش رادارهای گیلان، مازندران، بوشهر، شمال غرب و تبریز در دامنه‌های سهند، غرب کشور در کرمانشاه، فارس و تهران در مرکز پیش‌بینی رصد می‌شوند. دایره‌هایی که در تصویر روی نقشه ایران مشاهده می‌کنید نشانگر پوشش‌های راداری است.
وظیفه در حال نشان دادن پوشش‌های راداری در نقشه ایران
امواج مزاحم
در خلال پیش‌بینی وضعیت هوای کشور، امواج مزاحمی هم وجود دارند که وظیفه درباره این شرایط هم بر روی یکی از مانیتورها توضیحاتی ارائه می‌دهد.
امواج مزاحم در محدوده برخی از استان‌ها از جمله در محدوده استان تهران، البرز و قزوین مشاهده می‌شوند که سبب اختلال در تشخیص پدیده‌های هواشناسی از امواج غیرهواشناسی می‌شوند. وظیفه اما تاکید دارد با وجود این امواج نمی‌توان استفاده از رادار را کنار گذاشت و رادار برای پایش برخی پدیده‌های جوی ابزار بسیار مناسبی است.
به طور مثال اگر باران شدیدی در محدوده اختلال تصویری در کار باشد به راحتی نمی‌توان این وضعیت را تشخیص داد و تمایز پدیده هواشناسی و غیر هواشناسی به راحتی امکان‌پذیر نیست. اختلال‌هایی که در تصویر مشاهده می‌شود گاهی فراگیر بوده و مشخص است که پدیده غیرجوی به شمار می‌آیند چون به گفته وظیفه، ما پدیده جوی به این شکل منظم نداریم.
نقاط سفید روی رادار نشان‌دهنده امواج مزاحم است
کشورهایی که ایستگاه هواشناسی ندارند!
در نقشه جهان، به وضعیت ایستگاه‌های هواشناسی کشورهای همسایه می‌رسیم؛ جالب است بدانید که در کشورهایی مثل افغانستان، عراق، سوریه، عربستان و حتی مصر تعداد ایستگاه‌های هواشناسی به شدت محدود و در برخی نقاط حتی یک ایستگاه هم ندارند که البته وظیفه این شرایط را برای ایران مناسب نمی‌داند چون با این وضعیت اطلاعات دیدبانی کمتری از توده هوایی که قرار است از کشور همسایه وارد شود در دسترس قرار می‌گیرد.
نقش کلیدی سازمان هواشناسی در تعیین سطح پرواز هواپیما
وقتی سوار هواپیما می‌شویم معمولا خلبان می‌گوید هواپیما تا ارتفاع ۳۲ هزار یا ۳۴ هزار پایی پرواز می‌کند و در این مدت ممکن است هواپیما با چاله‌های هوایی نیز مواجه شود که در اصطلاح به آن «تلاطم یا توربالانس» گفته می‌شود.
پیش‌بینی مسیر پرواز هواپیما، هوای مخرب مسیر و سمت سرعت باد در سطوح مختلف جوی توسط سازمان هواشناسی تولید می‌شود تا هواپیما در مسیر پروازی ایمنی، سفر کند. به عنوان مثال وقتی هواپیمایی در مسیری پرواز می‌کند می‌تواند از باد کمک گرفته و زمان پرواز را کاهش داده و سوخت کمتری مصرف کند یا اینکه اگر باد در مسیر مخالف می‌وزد هواپیما در چه سطحی باید پرواز کند که با کمترین سرعت باد مواجه شده و با کمترین تلاطم برخورد داشته باشد.
در واقع اینطور می‌توان گفت که وضعیت جوی مسیرهای پروازی هواپیما را سازمان هواشناسی پیش‌بینی می‌کند چون هواپیما امکان پرواز در هر سطحی را ندارد و این اطلاعات از قبل باید برای خلبان هواپیما فراهم شده باشد در غیراینصورت خطر تصادم با هواپیماهای دیگر که در سایر کریدورهای هوایی در حال پروازند، وجود دارد.
مدیر پیش‌بینی سازمان هواشناسی، درباره توفان اخیر تهران و وضعیت اضطراری پروازهایی که مبدا و مقصدشان تهران بود به پایگاه خبری وزارت راه گفت: در جریان توفان اخیر، هواپیماهایی که مقصدشان تهران بود به فرودگاه‌های جایگزین رفتند و خلبان دستور گرفت که پرواز تغییر کند و به عنوان مثال در فرودگاه اصفهان بماند. سایر مسافرانی که مبدا پروازشان فرودگاه تهران بود تا مناسب شدن شرایط جوی در فرودگاه ماندند و پروازها را حدود یکساعت در فرودگاه نگه داشتند.
در شرایط جوی با وزش باد شدید بال‌های برخی هواپیماهای سبک به زمین بسته می‌شود چون ممکن است واژگون شوند یا با هواپیماهای دیگر برخورد کنند. همچنین از حرکت اشیایی در فرودگاه که تحت این شرائط با شدت گرفتن سرعت باد می‌توانند به پرواز در آمده و به تاسیسات یا بدنه هواپیماها برخورد کنند، جلوگیری کرد.
مانیتور پیش‌بینی وضعیت جوی برای پروازها
سنسورهایی که دزدیده شدند!
سازمان هواشناسی برای اندازه‌گیری ارتفاع و طول موج، سمت و سرعت باد و پارامترهای دیگر هوا و آب در دریای خزر در شمال، خلیج فارس و دریای عمان در جنوب کشور از سنسورهای غوطه‌وری به نام «بویه هواشناسی» استفاده می‌کند که مدام در حال ارسال اطلاعات‌اند و به GPS مجهز هستند. هر کدام حدود یک میلیارد تومان قیمت دارند اما متاسفانه به گفته مدیر پیش‌بینی سازمان تعدادی از این سنسورها توسط صیادان قاچاقچی به نقاط نامعلومی برده شده‌اند.
این سنسورها قابلیت ارتجاعی داشته و با موج دریا بالا پایین می‌شوند با این حال سازمان هواشناسی وضعیت دریای خزر و خلیج فارس را با صحت بالا و موج دریا را با عدد نزدیک به واقعیت پیش‌بینی می‌کند.
کارشناسان و بولتن‌های خبری
هر روزه تعداد زیادی از رسانه‌ها از جمله رادیو، تلویزیون، سایت‌های خبری و حتی خبرگزاری‌ها با سازمان هواشناسی در ارتباط هستند تا وضعیت جوی کشور را در سه روز آینده اعلام کنند. اگر هر روز هم رادیو را گوش کنیم صدای کارشناسان نام آشنای سازمان از جمله آقای «نقشینه» و خانم «گودرزی» را می‌شنویم. این همکاران سازمان هواشناسی به صورت شیفتی اخبار هواشناسی را دو بار در روز بر اساس بولتن‌هایی که آماده می‌شود به صورت تلفنی اعلام میکنند.
اتاقی در اختیارشان قرار دارد که در آنجا بولتن‌های هواشناسی را دریافت کرده و تلفنی در اختیار رسانه‌ها قرار می‌دهند اما حدود ۶ تا ۷ نفر از کارشناسان سازمان هواشناسی هم در صدا و سیما مستقر هستند و گزارش‌های هواشناسی را با استفاده از استودیویی که در اختیار دارند از شبکه‌های خبر و واحد مرکزی اطلاع‌رسانی میکنند.
امین حسین نقشینه از کارشناسان سازمان هواشناسی است که با رسانه‌ها ارتباط تنگاتنگی دارد
کدام پیش‌بینی صحیح‌تر است؟
به گفته وظیفه، معمولاً دقت پیش‌بینی‌های بارش ۲۴ ساعته از ۴۸ ساعته و پیش‌بینی‌های ۴۸ ساعته از پیش‌بینی‌های ۷۲ ساعته دقیق‌تر است اما اهمیت پیش‌بینی ۲۴ ساعت از ۴۸ ساعت بیشتر است چرا که فرصت بیشتری برای پیش‌بینی وضعیت ۴۸ ساعته است در حالیکه چنین وضعیتی برای ۲۴ ساعت وجود ندارد.
جالب است بدانید شرایط جوی کشور به گونه‌ای است که هر نیم‌ساعت یک بار موقعیت آب و هوایی تغییر می‌کند، بنابراین هواشناسی بر عکس اسم ساده‌ای که دارد رشته و شغل بسیار پیچیده و حساسی است.
قلب سازمان هواشناسی را بشناسیم
در بخش دیگر سازمان هواشناسی، سراغ مرکز سوئیچ این سازمان رفتیم که ۲۴ ساعته و بدون وقفه در حال فعالیت است. این مرکز تمام اطلاعات هواشناسی را از ۴۰۰ ایستگاه مستقر در کشور شبانه‌روز و به موقع باید دریافت کند تا بتواند بولتن‌سازی و سپس دسته‌بندی کند.
در واقع مهمترین قسمت سازمان را می‌توان مرکز سوییچ دانست که استراحت ندارد.
مرکز سوییچ سازمان هواشناسی
دمای میانگین جهان چند درجه است؟
در فاصله زمانی که مدیر پیش‌بینی سازمان هواشناسی در حال توضیح بخش‌های مختلف سازمان است، اطلاعاتی را هم در خصوص وضعیت جوی کره زمین و برخی جزئیات مفید دیگر در اختیارمان می‌گذارد.
وظیفه درباره سریع‌ترین سوپرکامپیوترهای پیش‌بینی می‌گوید: سریع‌ترین سوپر کامپیوترهای دنیا در هواشناسی به کار برده می‌شود، از جمله ابر کامپیوتر شبیه‌ساز زمین در توکیو ژاپن یا سریع‌ترین کامپیوتری که در انگلیس به کار برده می‌شود.
به گفته وی، دمای میانگین سالانه جهان حدود ۱۵ درجه سانتیگراد است ولی در نقاط مختلف و در طی شبانه‌روز دمای هوا بسیار متغیر و دائم در حال تغییر است.
توفان ۲۸ تیر تهران از کجا آمد؟
در این گزارش سری هم به نقشه وضعیت جوی کشور در روز ۲۸ تیرماه زدیم. به گفته وظیفه، طول این موج از اروپا در غرب تا دریاچه بالخاش در ازبکستان و قزاقستان کشیده شده است، به نظر می رسد موج بسیار ساده‌ای است، اما در واقع مجموعه‌ای از امواج با طول موج‌های متفاوت است.
الگوی توفان ۲۸ تیرماه
وظیفه می‌گوید که الگوی توفان امسال با توفان پارسال کاملاً فرق دارد. با این وجود سازمان هواشناسی طوفان ۲۸ تیرماه را از چند روز پیش اعلام و در اطلاعیه‌ها و اخطاریه‌هایی این وضعیت را هشدار داده بود، هر چند امکانات و تجهیزات سازمان هواشناسی کشورمان از ۱۲ سال پیش تاکنون به روز نشده اما این سازمان با وجود تمام کاستی‌ها و کمبودهای شدیدی که در لایه‌لایه‌های خود دارد، همچنان با قدرت و به همراه پرسنل اندک در حال خدمات رسانی به بخش‌ها و سازمان‌های مختلف کشور است./
گزارش:فاطمه زارعی
نظرات مخاطبان 0 1
۱۳۹۴-۰۶-۰۶ ۱۳:۰۹امین حسین نقشینه 0 1
با تبریک هفته دولت و تشکر از مصاحبه خوب سرکار خانم زارعی و همکاران محترمشان از مرکز پیش بینی و با آرزوی موفقیت شما همکاران گرامی.