شواهد نشان می‌دهد رشد جمعیت شهری جهان همچنان با شتاب ادامه خواهد داشت و پهنه‌های ساخته‌شده شهری به لحاظ اندازه طی سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۳۰، سه برابر خواهد شد. این امر به فشار بر زیرساخت‌های موجود شهری و افزایش تقاضا برای زیرساخت‌هایی مانند راه، انرژی، آب، فناوری ارتباطات و الكتریسیته منتج خواهد شد.
شهرها موتورهای پیشران اقتصادی هستند كه بیش از ۷۰درصد GDP جهانی را تولید می‌كنند. به‌عنوان مثال در ایالات متحده ۱۰۰ شهر بزرگ بیش از ۷۵ درصد تولید ناخالص داخلی این كشور را به خود اختصاص می‌‌دهند.
شهرها همچنین مصرف‌كنندگان اصلی انرژی در جهان هستند و همزمان با رشد جمعیت و رشد اقتصادی، رشد مصرف انرژی را نیز شاهد هستند.
در مقیاس جهانی، شهرها با توجه به مشكلات به زیرساخت‌های جدید نیاز مبرم دارند و خدمات جدید و مدل‌های تجاری جدیدی می‌طلبند. برای پاسخگویی به كمبودها در زمینه حمل‌ونقل، ارتباطات راه دور، انرژی، آب و فاضلاب، طبق پیش‌بینی‌ها تا سال ۲۰۳۰ شهرها به ۷۱ تریلیون دلار یعنی چیزی حدود ۳.۵ برابر GDP كنونی جهان سرمایه‌گذاری نیاز دارند كه سهم زیادی از این سرمایه‌گذاری مربوط به حوزه انرژی و حمل‌ونقل است.
یكی از مهم‌ترین اهداف كشورها درراستای دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی ارتقای بهره‌وری است. بهره‌وری به معنای استفاده موثر و كارآمد از منابع در فرآیند تولید است.یكی از حوزه‌هایی كه در محوریت بحث بهره‌وری در شهرها قرار دارد، انرژی است.
صرفه‌جویی در انرژی می‌تواند شهرها را برای حفاظت از انسان و محیط‌زیست انعطاف‌پذیر كند. سرمایه‌گذاری در بهره‌وری انرژی، افزایش پس‌انداز، تقویت اقتصاد خانوار و تسریع سرمایه‌گذاری محلی در زمینه تجارت و اشتغال را به همراه دارد.
طرح‌های بهره‌وری انرژی باید به مزایای قابل مشاهده و ملموس برای شهروندان منجر شود و به‌طور مستقیم به بهبود وضع زندگی آنها بینجامد. بسیاری از دستاوردهای ارتقای بهره‌وری انرژی مقرون به‌صرفه و زود‌بازده است.
به‌عنوان مثال در زمینه روشنایی، هزینه تولید لامپ‌های LED هر ساله ۱۰درصد كاهش پیدا می‌كند و می‌تواند مصرف انرژی در خیابان‌ها را تا ۵۵ درصد كاهش دهد و طی یك دوره ۱۰ ساله كاهش ۴۰ درصد انرژی برق مصرفی و ۷۰درصد انتشار گازهای گلخانه‌ای را سبب شود. هم‌اكنون مقررات و استانداردهای ساختمان‌سازی همانند بهبود دیوار، عایق كردن در و پنجره به یك هنجار تبدیل شده است و تكنولوژی‌هایی با بهره‌وری بالا در صنعت ساختمان به خوبی استفاده می‌شود.
یكی از روش‌های افزایش بهره‌وری در شهرها بدون‌تردید استفاده از حمل‌ونقل عمومی است. تشویق مردم برای استفاده كمتر از خودروی شخصی، كاهش مصرف انرژی، كاهش آلودگی صوتی و بصری، كاهش ترافیك و كاهش مرگ‌ومیر و تلفات ناشی از تصادف را به دنبال دارد كه خود می‌تواند پتانسیل عظیمی برای توسعه اقتصادی در شهرها باشد. یكی از نمونه‌های موفق و پیشرو در این زمینه شهر كوریتیبا در برزیل است كه در دهه ۱۹۷۰ برای توسعه حمل‌ونقل عمومی و ایجاد سامانه اتوبوس‌های تندرو از بانك جهانی اقدام به اخذ وام كرده و سیستم حمل‌ونقل شهری خود را كه در نوع خود اولین در جهان است، پایه‌گذاری می‌كند كه بعدها الهام‌بخش بسیاری از كلانشهرهای جهان می‌شود.
ناگفته پیداست ارتقای بهره‌وری در شهرها با محدودیت‌ها و موانعی روبه‌رو است. كمبود بودجه شهرداری‌ها برای اختصاص وام به افزایش بهره‌وری انرژی و به‌كار‌گیری تكنولوژی‌های نوین و به‌طور كلی دشواری تامین مالی این تكنولوژی‌ها و همچنین قدرت محدود دولت‌ها برای سیاستگذاری در حوزه انرژی از این دست موانع است. چالش بسیاری از شهرها دسترسی محدود به وام و تأمین مالی است.
با همه این تفاسیر در كشور ما كه بیش از ۷۰ درصد جمعیت آن شهرنشین هستند و میزان مصرف انرژی در شهرهای ما بسیار بالاتر از استانداردهای جهانی و منطقه‌ای است، تلاش برای ارتقای بهره‌وری در شهرها باید در دستور كار مدیریت شهری قرار بگیرد.
* دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری ایران
منبع: فرهیختگان
نظر شما