به گزارش پايگاه خبري وزارت راه و شهرساري، اطلس تاریخ بنادر و دریانوردی ایران با هدف معرفی و شناسایی کلیه توانمندیهای دریایی ایران در طول تاریخ و همچنین آمایش تاریخی بنادر و جزایر ایران و معرفی سهم ایرانیان در تولید و توسعه دانش دریایی و فنون دریانوردی در دوازده فصل توسط سازمان بنادر و دریانوردی و دانشگاه تهران به انجام رسیده است.

بر اساس این گزارش ، مهم ترین ویژگی های این اثر به شرح زیر است :

- برای نخستین بار در ایران، مسائل مربوط به بنادر و دریانوردی در دو حوزه دریایی شمال و جنوب در یک اثر مستقل و با رویکردی ملی و فراگیر مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است.

- برای نخستین بار در این اثر بالغ بر ۶۰۰۰ سند و مدرک و شواهد تاریخی مرتبط با بنادر و دریانوردی از آرشیوهای معتبر داخلی و خارجی از جمله آرشیوهای روسیه و چین و بریتانیا و هلند و پرتغال مورد استفاده قرار گرفته و معرفی می گردد.

- برای نخستین بار در ایران موضوع «بنادر و دریانوردی» در یک صد سال اخیر با بهره گیری از اسناد آرشیوی داخلی و خارجی معرفی و دوره بندی و مهمترین ویژگی های اجتماعی آن شناسایی شده و راهکارهایی برای توسعه آینده بنادر بر اساس نظریه «دالانهای طبیعی زاگرس» ارائه شده است.

- برای نخستین بار تحولات دریای خزر و خلیج فارس و دریای عمان در سه دایره «تحولات داخلی»، «تحولات منطقه ای» و «تحولات جهانی» تحلیل و ارزیابی شده است.

- فنون دریایی بومی و دانش بومی دریانوردی در این تحقیق به طور کامل شناسایی و معرفی و زمینه لازم برای «ثبت جهانی میراث معنوی دریانوردی ایران» فراهم آمده است.

- مسأله «تداوم تاریخی حاکمیت ملی ایران بر جزایر خلیج فارس» بر اساس یک روند کرونولوژیک تاریخی مورد بررسی قرار گرفته و اسناد و مدارک تاریخی «تداوم حاکمیت ایران بر جزایر خلیج فارس» از آرشیوهای داخلی و خارجی معرفی و شناسایی شده و در این تحقیق به کار گرفته شده است.

- برای نخستین بار همزمان با بررسی روند تحولات تاریخی بنادر و جزایر ایرانی، آبادیها و شهرهای «پس کرانه ای و «جابجایی مسیرها و ایستگاه های پس کرانه ای» و تأثیر جابجایی مسیرها بر رونق و یا افوق شهرهای پس کرانه ای در این تحقیق در یک روند تاریخی چند هزار ساله مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است.

- برای نخستین بار، بنادر و جزایر خلیج فارس در این تحقیق بر اساس «وحدت جغرافیایی و تاریخی» به پنج مننطقه «خوزستان»، «بوشهر» «سواحل مروارید»، «سواحل باستانی هرموز» و «مکران» تقسیم بندی شده است.

- برای نخستین بار به ظهور و کارکرد بنادر دریای مازندران و تأثیر آن بر تحولات اقتصادی و اجتماعی کرانه های خزری و نیز پس کرانه های آن از شمالی ترین نقطه تا شرقی ترین بندر و راههای دریایی توجه شده است.

- برای نخستین بار موضوع کریدور شمال – جنوب و برنامه دولت ایران برای اتصال خلیج فارس به درایی مازندران و گشایش راه دریایی شمالی از طریق ولگا برای دسترسی به دریای بالتیک در برنامه ای از حدود ۵۰۰ سال پیش مورد توجه قرار گرفته است.

- همه ویژگی های مطالعه بین رشته ای در آن رعایت شده و کارگروه تحقیق بر اساس ویژگی های بین رشته ای از استادان و متخصصان مربوطه از رشته های تاریخ و باستان شناسی و مردم شناسی و آمار و جغرافیا و حمل و نقل و شهرسازی و هنر و زبان شناسی تشکیل شده است.