شناسهٔ خبر: 3136 - سرویس مسکن و شهرسازی
نسخه قابل چاپ

کاهش فقر شهری، افزایش تاب آوری و ارتقای هویت ملی – محلی راهبردهای کلیدی در فرایند بازآ فرینی شهری

محمدسعید ایزدی پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی - محمد سعید ایزدی: سه معضل ايمني، فقر شهري و بحران هويت از مسايل کليدي گريبانگير محدوده‌هاي وسيعي از شهرهاي کشور است (بيش از ۱۳۰ هزار هکتار مشتمل بر ۵۶ هزار هکتار محلات نابسامان مياني، ۲۱ هزار هکتار محدوده‌هاي تاريخي مراکز شهري و ۵۳ هزار هکتار سکونتگاه‌هاي غير رسمي که رقمي بالغ بر سي درصد بافت‌هاي شهري موجود کشور را در بر مي‌گيرد).

در اين محدوده‌ها، جمعيتي بالغ بر ۱۷ ميليون نفر (حدود بيست درصد جمعيت شهري کشور) ساکن اند. در جهت بهره‌مندي ساکنان اين محدوده‌ها از محيط زندگي مناسب، فرصت‌هاي برابر اشتغال و درآمد و برخورداري آن‌ها از استانداردهاي مسکن، سرانه فضاهاي عمومي، خدمات شهري و زيرساخت‌هاي شهري در سطح ميانگين شهر، ضروري است سه راهبرد کليدي زير زمينه‌ساز تدوين برنامه جامع بازآفريني پايدار شهري گردد.

کاهش فقر شهري و پيش‌گيري از بازتوليد آن در محله‌ها و محدوده‌هاي هدف

فقر شهري بعنوان يکي از اصلي‌ترين چالش‌هاي پيش‌رو در محله‌ها و محدوده‌هاي هدف بهسازي و نوسازي شهري در ابعاد مختلفي چون عدم امنيت مالکيت، فقر درآمدي ساکنان، آسيب‌پذيري معيشت شهروندان، عدم امنيت فردي، فقر سلامت و بهداشت فرد و محيط، فقر آموزشي،  فقر حقوقي و محروميت اجتماعي و سياسي در شکل فقدان جايگاهي تعريف شده براي شهروندان در نظام برنامه‌ريزي و مديريت شهري در بافت‌هاي هدف،  بروز و ظهور يافته است. کاهش فقر شهري و پيش‌گيري از بازتوليد چرخه فقر شهري در محدوده‌هاي هدف که بعنوان يکي از اهداف کلان برنامه جامع بازآفريني پايدار شهري تعريف مي‌شود تنها از طريق تعريف سياست‌هايي چون توانمندسازي اقشار مختلف بويژه زنان و کودکان، ارتقاي سرمايه اجتماعي و احقاق حقوق شهروندي قابل کنترل و کاهش خواهد بود.

ارتقاي تاب‌آوري شهري در محله‌ها و محدوده‌هاي هدف

فرسودگي و ناپايداري ساختمان‌ها و زير ساخت‌ها، مصالح غير استاندارد، عدم بهره‌مندي از کيفيات مطلوب در ساخت‌وسازها در فرايند بازآفريني و نوسازي شهري در کنار آسيب ديدگي زيست‌بوم‌ها و برهم خوردن تعادل خرداقليم‌ها و مخاطرات ناشي از بلاياي طبيعي بر لزوم اتخاذ سياست‌هاي مربوط به تاب‌آور نمودن شهرها تاکيد دارند. در اين زمينه متاسفانه بايد اذعان نمود که ۲۷۴ شهر کشور که شامل کليه شهرهاي بزرگ و کلان شهرها و اغلب مراکز استان‌ها مي‌باشند و نيمي از جمعيت شهري کشور را در خود جاي داده‌اند در خطر زلزله بالا و بسيار بالا قرار دارند. استقرار ۳۴ درصد از مساحت ۱۴ کلان شهر کشور و به‌طور کلي ۵۹ درصد مساحت شهرهاي بالاي ۲۵ هزار نفر جمعيت کشور در پهنه‌ خطر زلزله بالا و بسيار بالا، تهديدي جدي براي کشور به‌شمار مي‌رود که در صورت وقوع زلزله با قدرت ۵ الي ۷ ريشتر آسيب‌هاي جبران‌ناپذير انساني و خسارت‌هاي مالي هنگفتي را به کشور تحميل خواهد کرد. از اين‌رو به‌نظر مي‌رسد اتخاذ سياست‌ها و برنامه‌هاي ارتقاي تاب‌آوري شهري در محدوده‌هاي هدف بازآفريني شهري در شکل برنامه‌هايي چون ارتقاي کيفيت ساخت وساز، مقاوم‌سازي ابنيه و تامين و ارتقاي زيرساخت‌هاي اساسي، ارائه خدمات و امکانات محلي، توجه به زيست بوم و خرداقليم در طرح‌هاي نوسازي در کنار برنامه‌هاي نرم‌افزاري و پشتيبان بتواند گامي اساسي در پيشگيري و کنترل تبعات ناشي از بلاياي طبيعي در شهرها باشد.

   سه معضل ايمني، فقر شهري و بحران هويت از مسايل کليدي گريبانگير محدوده‌هاي وسيعي از شهرهاي کشور است (بيش از ۱۳۰ هزار هکتار مشتمل بر ۵۶ هزار هکتار محلات نابسامان مياني، ۲۱ هزار هکتار محدوده‌هاي تاريخي مراکز شهري و ۵۳ هزار هکتار سکونتگاه‌هاي غير رسمي که رقمي بالغ بر سي درصد بافت‌هاي شهري موجود کشور را در بر مي‌گيرد). در اين محدوده‌ها، جمعيتي بالغ بر ۱۷ ميليون نفر (حدود بيست درصد جمعيت شهري کشور) ساکن اند. در جهت بهره‌مندي ساکنان اين محدوده‌ها از محيط زندگي مناسب، فرصت‌هاي برابر اشتغال و درآمد و برخورداري آن‌ها از استانداردهاي مسکن، سرانه فضاهاي عمومي، خدمات شهري و زيرساخت‌هاي شهري در سطح ميانگين شهر، ضروري است سه راهبرد کليدي زير زمينه‌ساز تدوين برنامه جامع بازآفريني پايدار شهري گردد.

 
کاهش فقر شهري و پيش‌گيري از بازتوليد آن در محله‌ها و محدوده‌هاي هدف


فقر شهري بعنوان يکي از اصلي‌ترين چالش‌هاي پيش‌رو در محله‌ها و محدوده‌هاي هدف بهسازي و نوسازي شهري در ابعاد مختلفي چون عدم امنيت مالکيت، فقر درآمدي ساکنان، آسيب‌پذيري معيشت شهروندان، عدم امنيت فردي، فقر سلامت و بهداشت فرد و محيط، فقر آموزشي،  فقر حقوقي و محروميت اجتماعي و سياسي در شکل فقدان جايگاهي تعريف شده براي شهروندان در نظام برنامه‌ريزي و مديريت شهري در بافت‌هاي هدف،  بروز و ظهور يافته است. کاهش فقر شهري و پيش‌گيري از بازتوليد چرخه فقر شهري در محدوده‌هاي هدف که بعنوان يکي از اهداف کلان برنامه جامع بازآفريني پايدار شهري تعريف مي‌شود تنها از طريق تعريف سياست‌هايي چون توانمندسازي اقشار مختلف بويژه زنان و کودکان، ارتقاي سرمايه اجتماعي و احقاق حقوق شهروندي قابل کنترل و کاهش خواهد بود.


  ارتقاي تاب‌آوري شهري در محله‌ها و محدوده‌هاي هدف

فرسودگي و ناپايداري ساختمان‌ها و زير ساخت‌ها، مصالح غير استاندارد، عدم بهره‌مندي از کيفيات مطلوب در ساخت‌وسازها در فرايند بازآفريني و نوسازي شهري در کنار آسيب ديدگي زيست‌بوم‌ها و برهم خوردن تعادل خرداقليم‌ها و مخاطرات ناشي از بلاياي طبيعي بر لزوم اتخاذ سياست‌هاي مربوط به تاب‌آور نمودن شهرها تاکيد دارند. در اين زمينه متاسفانه بايد اذعان نمود که ۲۷۴ شهر کشور که شامل کليه شهرهاي بزرگ و کلان شهرها و اغلب مراکز استان‌ها مي‌باشند و نيمي از جمعيت شهري کشور را در خود جاي داده‌اند در خطر زلزله بالا و بسيار بالا قرار دارند. استقرار ۳۴ درصد از مساحت ۱۴ کلان شهر کشور و به‌طور کلي ۵۹ درصد مساحت شهرهاي بالاي ۲۵ هزار نفر جمعيت کشور در پهنه‌ خطر زلزله بالا و بسيار بالا، تهديدي جدي براي کشور به‌شمار مي‌رود که در صورت وقوع زلزله با قدرت ۵ الي ۷ ريشتر آسيب‌هاي جبران‌ناپذير انساني و خسارت‌هاي مالي هنگفتي را به کشور تحميل خواهد کرد. از اين‌رو به‌نظر مي‌رسد اتخاذ سياست‌ها و برنامه‌هاي ارتقاي تاب‌آوري شهري در محدوده‌هاي هدف بازآفريني شهري در شکل برنامه‌هايي چون ارتقاي کيفيت ساخت وساز، مقاوم‌سازي ابنيه و تامين و ارتقاي زيرساخت‌هاي اساسي، ارائه خدمات و امکانات محلي، توجه به زيست بوم و خرداقليم در طرح‌هاي نوسازي در کنار برنامه‌هاي نرم‌افزاري و پشتيبان بتواند گامي اساسي در پيشگيري و کنترل تبعات ناشي از بلاياي طبيعي در شهرها باشد.


ارتقاي هويت، تعلق مکاني در ساکنان محله‌‌ها و محدوده‌هاي هدف

نابساماني فضائي- کالبدي و افت منزلت اجتماعي- مکاني شهرها بويژه در محدوده‌ها و محله‌هاي هدف برنامه‌هاي بهسازي و نوسازي شهري نيز از مسائل عمده‌ي کنوني به ‌شمار مي‌رود. بي توجهي به ارزش هاي تاريخي و تخريب ثروت‌هاي فرهنگي از يکسو و ساخت و سازهاي جديد بدون توجه به الگوهاي بومي و اقليم معماري محلي از سوي ديگر با عث بروز نابساماني‌هاي بسيار در اين محدوده ها شده است. بحران هويت و عدم توجه به ارزش‌هاي فرهنگي-اجتماعي، کاهش حس تعلق به مکان و نابساماني‌ها در استقرار و توزيع جمعيت براي رسيدن به تراکم بهينه و محيطي مناسب براي شهروندان، برخورداري از خدمات و امکانات از جمله مسائل کنوني در اين محدوده‌ها به‌شمار مي‌رود که نيازمند تعريف برنامه‌هايي مرتبط همچون الگوسازي، مرمت و استفاده مجدد، بازآفريني فرهنگ مبنا و ارتقاي همبستگي اجتماعي و در قالب شيوه‌‌هاي مشارکت مردمي به منظور ارتقاي کيفيت مکاني در قلمروهاي عمومي و حفظ و ارتقاي حس تعلق ساکنان در فرايندهاي بهسازي و نوسازي شهري است.

گذار از مشارکت تشريفاتي به مشارکت واقعي مردم و بهره مندي از هم افزايي منابع و فرصت‌ها در راستاي ثبات، توسعه و اعتلاي کشور، اقدامي فراگير بوده که نقش دولت در تحقق آن انکار‌پذير است . لذا ضروري مي‌نمايد دولت تدبير و اميد با نگاه عدالت خواهانه و حمايتگرانه خويش، در راستاي تحقق عملي موضوع حقوق شهروندي با نگاه ويژه به عرصه‌هاي هدف بهسازي‌، بازآفريني پايدار شهري را به عنوان يکي از سياست‌هاي داراي اولويت مورد تائيد و رسيدگي قرار دهد.

نظر شما