به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، ابرکوه دارای آثار باستانی و تاریخی بسیاری است که هر کدام دارای ویژگی‌های خاص خود هستند. یکی از این بناها که نمونه آن را می‌توان در ابتدای ورود به شهر ابرکوه از سمت استان فارس و یا خروجی از سمت یزد تماشا کرد، یخچال‌های خشتی است که با گذشت سالیان طولانی همچنان با شکوه پابرجا مانده و تقریبا اکثر مسافران عبوری در کنار آن توقف می‌کنند و عکسی به یادگار می‌گیرند.

قدمت برخی از يخچال‌ها به عهد قاجار و برخی ديگر به رونق جاده ابريشم برمی‌گردد و به ثبت آثار ملی ایران نیز رسیده‌اند ودر شهرستان ابرکوه و در نقاط مختلف چهار نمونه از این یخچال‌ها وجود دارد که در معماری یخچال ها، سازندگان بنا به نکات مهمی چون برودت مناسب برای نگهداری یخ، نوع مصالح ساختمانی بنا، چگونگی تولید یخ و عایق کاری بنا توجه داشته‌اند. هر یخچال دارای قسمت هایی چون دیوارهای سایه انداز، حوضچه‌های تولید یخ و چاله وسیع مخروطی شکل است که بر فراز این چاله، گنبد بزرگ خشتی بنا شده است.

دیوار گنبد در پایین دارای قطر زیاد است و هر چه به راس نزدیک‌تر می‌شود از قطر آن کاسته شده است و گاه معمار برخی يخچال‌ها مانند یخچال فتح آباد ابرکوه برای کم کردن فشار وارد بر گنبد، آن را به صورت پله پله(مطبق) ساخته است.

ورودی مخزن های یخ معمولارو به شمال قرار داشته است و به وسیله سطحی شیب دار برای انتقال آسان یخ به حوضچه‌ها، مرتبط می‌شدند. یخچال‌ها اغلب دارای دو در بوند که یکی در سمت شمال و دیگری در سمت جنوب قرار داشت و در زمستان از در شمال و در تابستان از درب جنوبی استفاده می شد و یخچال‌دار از طریق این درب، یخ را تحویل مشتری می‌داد و هنگامی که از درب‌ها استفاده نمی‌شد آنها را با یک تیغه خشت و گل مسدود می‌کردند.

ارتفاع بلند یخچال ها به این دلیل بوده است که با توجه به اینکه در طی روزهای گرم تابستان گرما در ارتفاع بالاتری قرار گیرد یخ‌ها ذوب نشوند ومعمرین می‌گویند پس از اینکه یخچال پر می‌شد، روی یخ ‌ها را با یک نوع گیاه خشکیده به نام پیزومی‌پوشاندند.

یخچال ورودی ابرکوه

يخچال ورودی شهر ابرکوه از جمله آثار قديمی شهرستان ابركوه است كه با پلانی به صورت مدور و حجمی مخروطی شكل به صورت پله‌ای بنا شده است. ارتفاع اين بنا حدود ۲۰ متر است و سطح كف داخل بنا، گودتر از سطح زمين‌های بيرونی ساخته شده است. در کنار این بنا که در ورودی میدان ولی عصر(عج) شهر ابرکوه قرار دارد، اغلب اوقات شاهد حضور مسافران و گردشگران خارجی هستیم.

یخچال برزن

يخچال برزن از جمله آثار قديمی شهرستان ابركوه است كه كنار جاده ارتباطی روستای مريم آباد واقع شده و با پلانی به صورت مدور و حجمی مخروطی شكل بنا شده است. ارتفاع اين بنا حدود۲۰ متر است وسطح كف داخل بنا، گودتر از سطح زمين‌های بيرونی ساخته شده است. يخچال برزن دارای چهار بخش عمده، حوض‌بند، مخزن يخ، ديوارهای سايه انداز و گنبد بزرگ روی مخزن است.

مصالح به كار رفته در اين بنا، سنگ و خشت خام و گل و چوب و آهك است كه ابتدا حدود ۵۰ سانتی متر را با مصالح سنگ، ملات، ماسه و آهك بنا كرده‌اند و بقيه را با خشت و گل ساخته‌اند. از خصوصيات بارز اين بنا طرح و فرم ساخت آن است.

يخچال برزن دارای سه دريچه است كه در جبهه‌های شمالی، شرقی و غربی آن قرار گرفته است. راحت‌ترین راه دسترسی به این بنا ورود به جاده منتهی به روستای مریم آباد در جاده خروجی به ابرکوه از سمت یزد است. این جاده در کنار اداره جهاد کشاورزی ابرکوه قرار دارد و ابتدای جاده، علاوه بر نام روستا، تابلوی امامزاده عباسعلی که خود یکی از جاذبه‌های سیاحتی و زیارتی است به چشم می‌خورد. با طی مسافتی کوتاه در راهی آسفالته که به قسمت عمده باغات ابرکوه ختم می‌شود، می‌توانید علاوه بر دیدن این یخچال از فضای مناسب این امامزاده نیز بهره ببرید.

يخچال هك شهرستان ابرکوه

يخچال هك در بخش بهمن و روستاي هك واقع شده است و پلانی مشابه دیگر یخچال‌ها دارد. ارتفاع اين بنا نیز حدود ۲۰ متر است و سطح كف داخل بنا، گودتر از سطح زمين‌های بيرونی ساخته شده است. يخچال هك دارای چهار بخش عمده، حوض بند، مخزن يخ، ديوارهاي سايه انداز و گنبد بزرگ روی مخزن است.

راه دسترسی به این روستا نیز میدان خروجی ابرکوه از سمت فارس است و با مشاهده گنبد عالی که بر فراز کوه بلندی قرار دارد و ادامه مسیری که به شهر مهردشت ختم می‌شود، می‌توانید به فاصله اندکی از شهر ابرکوه به روستای هک برسید.