پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی: ۴ درصد از تولید ناخالص داخلی ایران، توسط فعالیت های بنادر تأمین می‌شود. همین رقم، اهمیت این بخش را در اقتصاد نشان می‌دهد. بخشی که در سال های تحریم، محدودیت‌های ایجاد شده در آن ضربه سنگینی به پیکره صادرات واردات کرده بود و حالا یکسالی است اوضاع تجاری آبهای ایرانی، بهبود پیدا کرده است. محمدسعیدنژاد، رئیس سازمان بنادر و دریانوردی ایران و معاون وزیر راه و شهرسازی در گفت و با روزنامه ایران به تشریح وضعیت بنادر پرداخته است.

برجام در حوزه بنادر و دریا چطور تأثیرگذاربوده است؟

بیشترین تأثیرات برجام و سریعترین اثرگذاری را در حوزه دریا داشتیم چرا که پیش از آن هم در دوره تحریم، مشکلات زیادی برایمان ایجاد شده بود. شرکت‌های رده بندی کشتیها و بیمه‌ها فعالیتهایشان را محدود و مشکلات جدی به وجود آورده بودند اما پس از اجرایی شدن برجام به این دلیل که پیش بینی‌های مختلفی را از قبل داشتیم، بلافاصله در حوزه بنادر و دریانوردی، بیشترین نتیجه‌ها را برداشت کردیم. خطوط کشتیرانی ایران و شرکتهای نفتکش امکانی پیدا کردند که به همه بنادر اروپایی تردد داشته باشند.

در بخش بندری کشتیهای خطوط مختلف دنیا ورودشان به ایران از سرگرفته شد؛ کشتی‌های مختلف در بندر شهید رجایی مستقر شدند و حالا ۶ خط بزرگ دنیا در اینجا فعالیت می‌کنند. همچنین قرارداد سرمایه گذاری هندی ها در چابهار و قرارداد فاینانس مالی را علاوه بر سرمایه گذاری مستقیم داشتیم. حالا تقریباً ۹ شرکت بزرگ دریایی در بندر شهید رجایی فعالیت می‌کنند. کارهای اجرایی‌مان هم در بندرهای مختلف سرعت گرفته و تقریباً تمام کارها برای راه اندازی فاز ۲ بندر شهید رجایی انجام شده است.

خرید تجهیزات برای بنادر نیز بعد از تحریم امکان پذیر شد. الان از شرکتهای بزرگ و معتبر، تجهیزات بندرسازی خریداری می‌کنیم و پیش از برجام، این مسأله امکان پذیر نبود. برای خرید تجهیزات نیز از طریق بانکهای معتبر خارجی مانند بانکهای اروپایی تأمین اعتبار کرده‌ایم که پیش از این امکان پذیر نبود. تجهیزات کانتینری نیز بسرعت وارد کشور می‌شود و بندر شهید بهشتی چابهار کار ساختش امسال تمام می‌شود. سپس می‌توانیم این بندر را در مراسمی بین المللی به بهره برداری برسانیم. برای تجهیزات بندر رجایی در چابهار نیز گشایش اعتبار داشتیم و از کشورهای بزرگ اروپایی خرید کردیم. بخشی از این تجهیزات وارد کشور شده و از این جهت‌ها توفیقات بسیار خوبی داشته‌ایم. همینطور سرمایه گذاری زیادی در بخش خصوصی بنادر انجام شده است. درهفته حمل و نقل در تاریخ ۲۶ آذر طی مراسم باشکوهی در هتل هما ۳۶۰۰ میلیارد تومان قرارداد سرمایه گذاری با بخش خصوصی منعقد کردیم. جمع کل قراردادهای ما هم به حدود ۹ هزار میلیارد تومان می‌رسد. طی سال گذشته، میزان کانتینرها نیز افزایش داشته و از همه این‌ها مهم‌تر با توجه به سیاستهای توسعه اقتصاد مقاومتی صادرات ما نسبت به واردات پیشی گرفته است.

 بنادرایران به طور ملموس چه نقشی در اقتصاد ما دارند؟

حدود ۹۰ درصد از عملیات تجارت خارجی ایران از طریق بنادر انجام می‌شود، در حوزه صادرات نقش بنادر حدود ۸۰ درصد و در واردات نیز بالغ بر ۹۰ درصد است. بنادر دروازه اصلی تجارت بین المللی ما هستند و نقش مهمی در ترانزیت کالا دارند و بر همین اساس می‌توانند ایجاد اشتغال کنند. فرانشیز کالا بین بنادر خودمان هم نقش قابل توجهی دارد. از جهت دیگر اهمیت بنادر در توسعه منطقه‌ای بسیار قابل توجه است. محور اصلی فعالیت‌های اقتصادی ما در بندر امام خمینی و بندر ماهشهر صورت می‌گیرد. بندر گناوه و بندر لنگه نیز در شمال و جنوب کشور نقش قابل توجهی در شهرهای ساحلی دارد. مجموعه فعالیتهای دریایی درایران در حدود ۴ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور است. این ۴ درصد، شامل مجموعه فعالیتهایی است که در حوزه تجارت و گردشگری دریایی داریم.

گردشگری دریایی در ایران چقدر رونق دارد؟

این حوزه طی سالهای گذشته از رشد خوبی برخوردار بوده است. سالانه ۱۷ میلیون مسافر بین بنارد و جزایر تردد می‌کنند. حجم زیادی سرمایه گذاری برای بخش خصوصی اختصاص دادیم. فعالان بخش خصوصی الان در حوزه آب‌های سرزمینی بین بنادر شهید حقانی، قشم، کیش و... در حال فعالیت هستند.

به گشایش‌های پسابرجام اشاره کردید اما پیش از توافق هسته‌ای، بنادر ما به طور ملموس با چه محدودیت‌هایی مواجه بوده است؟

قبل از اینکه این اتفاق بیفتد، خطوط کشتیرانی ایران به طور کلی در تحریم بودند. تعداد زیادی از کشتی‌های ما در لنگرگاه آبهای سرزمینی خودمان متوقف بودند و اگر باری هم می‌توانستیم بیاوریم، مجبور بودیم از طریق کشورهای خارجی وارد کنیم. به اجبار کالاهای ما به بنادر منطقه با کشتی‌های کوچکتر ارسال می‌شد. همین مسأله، افزایش قیمت و هزینه حمل ونقل کالای ما را در بحث رقابت منطقه‌ای برای تجارت کالا کاهش می‌داد.

پیش از توافق هسته‌ای امکان بیمه‌های معتبر بین المللی برای کالاها و همین طور کشتی‌های ایرانی فراهم نبود و این مسأله باعث می‌شد قدرت رقابت ما کم شود. فعالیت مؤسسات رد ه بندی دریایی برای امکان فعالیت کشتی‌ها ضروری است اما خدمات دهی آنها به کشتی‌های ایرانی متوقف شده بود. البته ما در داخل روش‌هایی اتخاذ کرده بودیم و مؤسسات رده بندی داخلی داشتیم. در حوزه فعالیت و بیمه داخلی، کارهای خودمان را پوشش می‌داد ولی حوزه فعالیت گسترده امکان پذیر نبود. الان ۱۴ خط کشتیرانی به بنادر ایران می‌آیند که تا پیش از برجام، چنین چیزی امکان پذیر نبود.

برای تجهیز بنادر با چه کشورهایی و به چه میزانی قرارداد خارجی بسته شده است؟

با کشورهای اروپایی مثل آلمان و ایتالیا قرارداد بست هایم و البته قرار است آنها فعالیت‌هایشان را با سازندگان اروپایی به طور مشترک انجام دهند. بخشی از این کارها در ایران و بخشی در اروپا انجام می‌شود. در حوزه دریایی در بخش بنادر و تجهیزات بنادر جمعاً حدود ۸۰۰ میلیون دلار قرارداد در حال انعقاد داریم.

منابع مالی این قراردادها از کجا تأمین می‌شود؟ بخش خصوصی داخل چه نقشی در آن دارد؟

این منابع از سه منبع مختلف تأمین می‌شود. بخشی از آن از طریق سرمایه‌گذاری خارجی است. بخشی از طریق فاینانس خارجی و بخشی هم از طریق صندوق توسعه ملی انجام می‌شود. در حوزه سرمایه‌گذاری هم سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در کنار یکدیگر حضور دارند. در سیاست‌های کلان این‌طور طراحی‌شده که اسکله‌ها توسط دولت یا سازمان بنادر عموماً ایجادشده‌اند، اما تأسسیساتی که داخل بنادر داریم، انبارها و سیلوها توسط بخش خصوصی سرمای هگذاری و ساخته می‌شود. در آینده نیز همین روش ادامه پیدا خواهد کرد.