تكه‌های جدا شده از این نگین تنفسی و اختصاص آن به سازمان‌ها و دستگاه‌ها بستری از ناامنی را برای این منطقه ایجاد كرده كه با وجود آنكه تنها یك درصد از وسعت كلانشهر تهران را تشكیل می‌دهد اما از منظر زیست محیطی این مجموعه موضوعی مهم در برنامه‌ریزی‌ها و اسناد راهبردی است. كم‌توجهی نسبت به این محدوده منجر به بروز اتفاقات نگران‌كننده‌ای نظیر مدیریت متعدد از سوی سازمان‌های مختلف از یك‌سو و ناكافی بودن برنامه‌ریزی منطبق بر ماموریت از سوی دیگر كانونی از تعارضات را دراین مجموعه ایجاد كرده است.
دراین راستا با وجود گزارش موارد متعدد از تعرضات سازمان‌ها و نهادهای موجود در آن به محدوده، پیگیری لازم به منظور جلوگیری و رفع مساله از سوی مدیریت شهری قابل تامل نیست. دراین میان گزارش حسابرس شورای شهر به «عدم اظهارنظر» در خصوص عملكرد مالی شركت نوسازی اراضی عباس‌آباد به عنوان نهاد زیرمجموعه شهرداری تهران نیز پاسخی روشن و اقناع پذیر نداشته است و تذكرهای متعدد اعضای شورای شهر مبنی بر رسیدگی جدی به وضعیت مالی و مدیریتی اراضی عباس‌آباد نیز با كم‌توجهی نهاد مسوول روبه‌رو شده است كه با استمرار این روند، كمتر و كمتر شدن مساحت گلوگاه تنفسی و حذف تدریجی آن دور از انتظار نیست.
مساحت كل اراضی عباس‌آباد ٦٢٣هكتار است كه ٦٣هكتار از این مساحت به مصلای حضرت امام خمینی واگذار شده و مابقی طبق مفاد مصوب، تحت مدیریت شركت نوسازی عباس‌آباد قرار گرفته است. در طول سال‌های قبل و پس از انقلاب در خصوص محدوده عباس‌آباد تصمیمات متعدد و كاربری‌های مختلف اتخاذ شد. در سال‌های پیش از انقلاب و قبل از تهیه نخستین طرح جامع، این اراضی به بانك كشاورزی و ارتش واگذار و مجتمع‌های مسكونی كارمندان دولت و بنیاد پهلوی تحت مدیریت بانك كشاورزی در آن محدوده مستقر شد. در سال ١٣٥٢ قرار بر این شد كه این محدوده به مركز تهران و مالكیت عمومی تبدیل شود و در همین سال شركت نوسازی عباس‌آباد به عنوان متولی این اراضی تاسیس و هیات‌مدیره سه نفری به همراه یك مدیرعامل برای آن درنظر گرفتند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در برهه‌ای، تبدیل تپه‌های عباس‌آباد به مركز اداری در دستور كار قرار گرفت و آن زمان بالغ بر ٣٠سازمان در این نقطه ملك خریداری كردند كه از این تعداد ٥ سازمان و نهاد شروع به ساخت و ساز كردند.
با توجه به اهمیت موضوع، در سال ١٣٧٢ رهبر انقلاب اسلامی، بر اهمیت صیانت از اراضی عباس‌آباد و «اختصاص اراضی عباس‌آباد به فضای سبز و حسب نیاز كاربری‌های فرهنگی (در مقیاس ملی و منطقه)» تاكید كردند.
با توجه به اهمیت مساله در سال ١٣٨٤ شورای عالی شهرسازی و معماری طی مصوبه‌ای بر تبدیل تپه‌های عباس‌آباد به ریه‌های تنفسی شهر تهران صحه گذاشت. در این طرح حفظ محیط طبیعی، زیبایی‌های ریخت‌شناسی اراضی عباس‌آباد و تخصیص پهنه‌های اصلی این اراضی به فضای سبز و باز عمومی به تصویب رسید، همچنین در بند ٦ آن، ضرورت اعمال مدیریت واحد برای كل اراضی عباس‌آباد به عنوان یك مجموعه واحد مصوب شد. اما به نظر می‌رسد آنچه در عرصه اجرا اتفاق افتاد بسیار متفاوت از اهداف و برنامه‌های ترسیمی مذكور بود.
در طول سال‌های مختلف بخشی از قوانین مصوب و تعرضات غیرقانونی، به این محدوده آسیب‌های جدی وارد كرد. مواردی از جمله، گنجاندن بانك‌ملی با مصوبه شورای عالی و دیواركشی در این محدوده كه به نوعی تضعیف حقوق عمومی در این پهنه محسوب می‌شود، همچنین مجوز ساخت ١٤طبقه ساختمان تحت عنوان موزه جواهرات سنتی در دستور كار قرار گرفت، هرچند كه به لحاظ امنیتی و مقاومت ساختمان، احداث موزه در زیر زمین یكی از الزامات موزه‌های گرانبهاست اما بعد از طی فرآیند احداث، نه تنها موزه‌ای ایجاد نشد بلكه به صورت ساختمانی كاملا اداری تغییر كاربری یافت. ساخت مركز تجاری TOD كه مقرر بود این ساختمان در ٢ طبقه با ٨طبقه پاركینگ احداث شود اما در روند عملیاتی به احداث ٢٧طبقه تصمیم گرفتند.
تصمیمات نگران‌كننده برای اراضی عباس‌آباد از آنجا شكل هشدار‌دهنده به خود گرفت كه تذكرات مكرر اعضای شورای شهر چهارم و دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری نسبت به بارگذاری‌های جدید در اراضی عباس‌آباد بنا به گفته خودشان جدی گرفته نشد. به دنبال این مساله در سال گذشته، شورای شهر تهران، شهردار را موظف كرد تا ظرف سه ماه، طرح ویژه فرهنگی و گردشگری برای اراضی عباس‌آباد تهیه و گزارشی از معارضان حقوقی ارایه كند. همچنین اعضای شورای عالی شهرسازی و معماری كه بعضا از بروز تخلفات ساخت و ساز در دوره‌های قبل سخن گفته بودند مصوبه‌ای سه‌بندی برای رسیدگی به مسائل اراضی عباس‌آباد تصویب كردند.
در این مصوبه ابتدا، لزوم بررسی مجدد طرح جامع اراضی عباس‌آباد با لحاظ ضوابط عام بارگذاری‌های ساختمانی و ملاحظات زیست‌محیطی برای ٥٣٢هكتار مساحت كل اراضی به منظور رسیدن به سطح اشغال ٥درصد وتراكم ٢٠درصد تاكید و مقرر شد، نتیجه بررسی به شورای عالی ارایه شود. همچنین در رابطه با ساختمان باغ موزه خزائن و جواهرات بانك مركزی تكلیف شد تا ضمن توقف عملیات ساختمانی و توقف دیواركشی، چگونگی ادامه كار از طریق نظرسنجی از افكار عمومی و مراكزتخصصی مورد نقد، ارزیابی و تصمیم‌سازی قرار گیرد. نهایتا نیز در خصوص ساخت مركز تجاری TOD، ضمن توقف عملیات ساختمانی مقرر شد دبیر شورای عالی از پروژه بازدید و گزارشی از انطباق وضع موجود و مجوزهای صادره با ضوابط بارگذاری اراضی عباس‌آباد تهیه و به شورای عالی ارایه كند.
علاوه بر مصوبه فوق‌الذكر در برنامه پنج ساله دوم شهرداری تهران نیز بر ضرورت مدیریت یكپارچه، بررسی پیوست‌های اجتماعی، فرهنگی و زیست‌محیطی برنامه‌ها، طرح‌ها وپروژه‌های منطقه‌ای و كمك به ایجاد نمایشگاه‌های فرهنگی در اراضی عباس‌آباد تا پایان برنامه تاكید شده است.
با وجود اهمیت موضوع و تدوین قوانین در سطوح مختلف اما در عرصه اجرا مشاهده می‌كنیم، آنگونه كه باید و شاید كاربری فضای سبز حفظ نشد كه ریشه این مساله را می‌توان در عواملی از جمله، عدم وجود مدیریت یكپارچه به معنای واقعی كلمه و مدیریت جزیره‌ای در این محدوده، عدم پاسخگویی شهرداری تهران به تخلفات مندرج در گزارش‌های حسابرسی و فقدان پشتوانه اجرایی قوانین مصوب و پایش مستمر نهادهای ذیربط در این خصوص باز می‌گردد. علیهذا، مطالب فوق‌الذكر نشانگر ضرورت تحقق مدیریت واحد و منسجم برای كل محدوده اراضی عباس‌آباد به عنوان گام نخست و اساسی است كه لزوم تحقق آن عزم و اراده آحاد نهادهای بالادستی در حوزه قانونگذاری و اجرا را می‌طلبد.
*منتخب شورای شهر تهران، ری و تجريش
نظر شما