به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، سردار غلامرضا جلالی رئیس سازمان پدافند غیرعامل در همایش پدافند غیرعامل و مصون‌سازی زیرساخت‌های حمل و نقل، راه و شهرسازی که در این وزارتخانه برگزار شد، اظهار کرد: با توجه به اینکه زیرساخت‌های کشور معمولا در حوزه اداره کشور بسیاراهمیت دارد و به نوعی یکی از اصلی ترین دارایی های کشورمحسوب می شود  پس قطعا می تواند اداره امور مردم را در شرایط عادی و تهدید به خوبی ساماندهی کند.

وی بیان کرد: اصولا حکومت را در بخش شهری و ملی در فضای مدیریت، زیرساخت و مردم بررسی می‌کنند که این سه عنصر با یکدیگرارتباطات اساسی دارد که خدشه به آنها، امورات کشور را تحت تاثیر جدی قرار می‌دهد.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل گفت: در حال حاضر تغییرات اساسی در اهداف و اولویت‌های تهاجمات پدید آمده به گونه‌ای که در زمانی اهداف در جنگ‌ها انسان بودند ولی در زمان فعلی غیرانسانی شده‌اند برای مثال در جنگ جهانی دوم آمریکا در حمله به ژاپن در دو روز ۳۰۰ هزار نفر را در ژاپن کشتند که دولت ژاپن از شدت تلفات تسلیم شد و مردم نقش هدف را در جنگ داشتند چراکه در ان زمان میزان تلفات انسانی شاخص پیروزی در جنگ و عامل بازدارنده به شمار می‌رفت.

وی با بیان اینکه بعد از این زمان شاهد بروز رسانه و افکار عمومی بودیم که توانستند تاثیر بسیاری بر روی کنترل جنگ‌ها بگذارند، افزود: پس از این دوران، استراتژی‌ها به سمت انهدام زیرساخت‌ها رفت و آنها کم کم تبدیل به اهداف نظامی شدند، انهدام زیرساخت‌ها یکی از اهداف اساسی برای حمله به کشورها و حکومت‌ها است که تغییر آن یک اقدام جدی و اساسی به شمار می‌رود.

جلالی با بیان اینکه بررسی جنگ‌ها در ۲۰ سال گذشته نشان می‌دهد که اصلی‌ترین عنصرها زیرساخت‌ها هستند، اظهار کرد: به نوعی به جای اثر مستقیم بمباران، اثر حذف عملکرد زیرساخت بر اداره مردم را هدف قرار دادند و هر چه زیرساخت‌ها در زندگی مردم نقش بیشتری داشته باشند اهمیت بالاتری پیدا می کنند.
وی افزود: هدف قرار گرفتن زیرساخت ها، یک رویکرد جدی در سازمان پدافند غیرعامل به وجود آورده ، بنابریان باید ساختمان‌ها، زیرساخت‌ها و شریان‌های حیاتی حساس را در کشور بشناسیم و نسبت به استحکام آنها اقدام کنیم.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل گفت: در طراحی‌هایی که انجام می‌شود با سه عنصر نقش و کارکرد زیرساخت، اهمیت زیرساخت و ماهیت به آنها  توجه می شود که امروز شاهد ورود فناوری سایبری در صنعت زیرساخت هستیم که با پدیده هوشمندسازی زیرساخت ها مواجه هستیم.

وی درباره نقش‌ها و کارکردهای زیرساخت‌ها بیان کرد: یک نقش سلولی برای زیرساخت داریم که کارکردهایش به خود آن زیرساخت مربوط می‌شود و نوع دیگری از زیرساخت، زیرساخت مادر است که می‌تواند شبکه‌ای از ارتباطات و وابستگی زیرساختی را تعریف کند.

جلالی گفت: بررسی حادثه بهمن ۹۵ نشان می‌دهد که وابستگی متقابل زیرساخت‌ها اهمیت بسیار زیادی پیدا کرده و پیامدهای جدی‌تری دارد که بررسی نقش و کارکرد زیرساخت موضوعات مهمتری را ایجاد می کند، قطعا این وابستگی فناوری سایبری و فناوری اطلاعات زیرساخت‌ها را به یکدیگر مرتبط کرده و مجموعه‌ای از زیرساخت‌ها را ایجاد کرده است.

وی اظهار کرد: بررسی رابطه بین زیرساخت‌ها نشان می‌دهد اکنون در زمینه وابستگی زیرساخت‌ها به فناوری سایبری در مرحله گذار قرار داریم ولی رویکرد هوشمندی ساختمان‌ها، تاسیسات و شهرها باعث می‌شود که زیرساخت فناوری اطلاعات زیرساخت تمام زیرساخت ها محسوب شود.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل افزود: با لایه‌هایی از زیرساخت‌ها با اهمیت متفاوت روبرو هستیم که نوع کارکرد آنها از حوزه ساختمان‌سازی وارد حوزه سیستم می‌شود که ارتباط درون سیستم‌های حمل را تعریف می کند.

وی با بیان اینکه امروز با دانش مهندسی ساختمان نمی‌توانیم زیرساخت‌ها را نسبت به تغییرات مصون کنیم، تصریح کرد: پدیده‌هایی که از به هم ریختگی سیستمی به وجود می‌آید، نشان می‌دهد که باید دانش سیسستم‌ها، دانش سایبری و روابط بین آنها را در مهندسی ساختمان بررسی کنیم، شهر مجموعه‌ای از سیستم‌های در هم آمیخته و به هم متصل، با کارکرد و هدف واحد است که به صورت متوازن کار می‌کند و سازماندهی شهر براساس نوع تهدید اهمیت بسیاری دارد.

جلالی با بیان اینکه برای حملات نظامی حتی نظام باربری ساختمان را تحلیل و به آن حمله می کنند، گفت: حتی در حمله به یک ساختمان ۱۰ تا ۱۵ طبقه، نگاه حمله با رویکرد سیستمی و نظام باربری دیده می شود و دیگر نمی توانیم در حوزه ساختمان سازی دیدگاه های سنتی قدیم را داشته باشیم.

وی اظهار کرد: در حال حاضر با فرآیندهای هوشمندسازی و سیستمی شدن زیرساخت‌ها رو به رو هستیم که در حوزه مطالعاتی در بخش‌های شهری و غیرشهری باید به آنها توجه کنیم و در هنگام مطالعه و بررسی آنها باید راهکاری برای کاهش آسیب ها و پیامدها متناسب با رویکردها پیدا کنیم.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل ادامه داد: میزان وابستگی متقابل بین دو زیرساخت را در طراحی، ساخت و نوع بهره برداری باید به صفر برسانیم.
وی درباره مشکل استان خوزستان در بهمن ماه سال گذشته گفت: پدیده خوزستان در بهمن سال ۹۵ با قطع برق شروع شد که به صورت آبشاری منجر به قطع آب، سپس ارتباطات و فعالیت‌های خدماتی منجر شد و پس از ۲ روز به یک پیامد اجتماعی تبدیل شد که این موضوع به ما نشان می‌دهد باید در مدل طراحی زیرساخت‌ها بازنگری کنیم و وابستگی آنها را در نظر بگیریم.

جلالی در خصوص رویکرد پدافند غیرعامل در حوزه فنی و مهندسی بیان کرد: وزارت راه و شهرسازی بیشترین سطح مخاطب این حوزه به دلیل کاربردی بودن این وزارتخانه و تحت پوشش داشتن ساختمان‌ها، زیرساخت‌ها، راه‌ها و فرودگاه‌ها است که بایستی در این رویکرد، رویکرد فنی و مهندسی داشته باشیم، هرچند که در این زمینه در گذشته خطایی داشتیم و اثر تهدید را در طراحی‌های شهرسازی، طراحی سازه و معماری پیش بینی نکردیم.

وی با انتقاد از اینکه در نظام آموزشی کشور به اثر حمله نظامی و امنیتی در شهر توجهی نشده است، تصریح کرد: تفاوت پدافند کاربردی و مهندسی با پدافند فنی و مهندسی این است که یک رویکرد مهندسی تهدیدشناسی داریم و در این زمینه باید تهدید، ماهیت، کیفیت و تاثیرگذاری آن را بشناسیم.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل با بیان اینکه تهدیدها به دو دسته طبیعی و غیرطبیعی تقسیم می‌شوند، افزود: برای تهدیدهای طبیعی به دلیل ثابت بودن، دانش مهندسی توانسته بر آنها احاطه پیدا کند اما در تهدیدهای غیرطبیعی که انسان‌ساز هستند، به دلیل وجود اراده، انگیزه و دشمنی و همچنین تکنولوژی باید بر روی مولفه‌های انسانی و فیزیکی تهدید متمرکز شوند.

وی ادامه داد: باید دارایی‌های خود را بشناسیم و اگر در مطالعه به ماهیت ترکیبی از زیرساخت رسیدیم، باید با رویکرد مطالعه و مقاوم‌سازی در پدافند غیرعامل ترکیبی با آن برخورد کنیم ، برای مثال در شهر هوشمند یک بخش مربوط به فیزیک شهر و بخش دیگر مربوط به سایبری است و باید به رویکرد مهندسی سایبری در این بخش توجه ویژه‌ای داشته باشیم. در مرحله بعدی باید اثر تهدید بر دارایی بررسی شود که پیامدشناسی نام دارد و در آن باید به تهدیدهای احتمالی مختلف و تبعات حاصل از آن توجه کنیم.

جلالی بیان کرد: در گام آخر نیز باید با تجزیه و تحلیل فنی و دقیق به سمت مصون سازی حرکت کرده و با دو رویکرد ساختمان موجود و طراحی ساختمان جدید به این موضوع توجه کنیم که در این زمینه باید گرایش سایبری، گرایش‌های شهرسازی، معماری و سازه را در مد نظر قزار دهیم.

به گفته وی شناسایی تهدید، مطالعه اثر تهدید بر سازه و احصای پیامدهای آن و تمرکز بر چگونگی برطرف کردن پیامدها نیز می‌تواند ترکیب پدافند کاربردی باشد که در این حوزه باید توجه کرد.

وی با بیان اینکه اکنون بدون اینکه دانش و مقررات لازم را داشته باشیم به سوی هوشمندسازی شهر‌ها می‌رویم، اظهار کرد: باید بازنگری در نظام آموزشی داشته باشیم که دانشگاه‌های کشور در حدود ۲۰ سال از دانشگاه‌های دنیا عقب هستند که الان در حدود ۵، ۶ کشور دانشگاهی به نام CIP یعنی حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی داریم و بسیاری از مباحث مربوط به پدافند غیرعامل در این رشته تدریس می‌شود.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل با بیان اینکه وزارت راه و شهرسازی باید به حفاظت از زیرساخت‌های سایبری به عنوان کارفرما از فعالان این عرصه مطالبه کند، گفت: نباید بعد از بروز مشکل و تهدید به این موضوعات توجه کرد و باید به این دسته از رشته‌ها پرداخت که در رشته CIP مهندسی تهدیدشناسی داریم.

وی با اشاره به قوانین و مقررات نیازمند هوشمندسازی شهر‌ها بیان کرد: هوشمندی در تمام زیرساخت‌های کشور وارد شده که تاکنون قوانینی برای استفاده از آن‌ها نداریم و باید در حوزه مقررات که نقش کاربردی وزارت راه و شهرسازی است سرعت را افزایش دهیم.

جلالی با بیان اینکه در تمام نقاط دنیا رگولاتوری از فناوری عقب‌تر است، ادامه داد: باید متناسب با افزایش سرعت تکنولوژی، سرعت رگولاتوری نیز افزایش پیدا کند و در هوشمندسازی شهر‌ها نیز که در ایران در حال شکل گیری است بدون ضوابط و مقررات نمی‌توان در این موضوع وارد شد، زیرا زیرساخت‌ها در اختیار دشمنان قرار می‌گیرد.

وی افزود: مجموعه‌ای از تهدید‌ها و آسیب‌ها در حوزه سابری علیه زیرساخت‌ها وجود دارد که به زیرساخت‌های فیزیکی منتقل می‌شود که به عنوان مثال با حمله سایبری برای خدمات زیرساختی شهر‌ها که مبتنی بر پلتفرم سایبری است، می‌توان خدمات به جمعیت چندمیلیونی این شهر را متوقف کرد که باید قوانین در زمینه ایمن سازی، مصون سازی، قابلیت اعتماد و تداوم کارکرد داشته باشیم.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل تاکید کرد: قوانین و مقررات مربوط به زیرساخت‌های سایبری به یک وزارتخانه مربوط نیست و نیازمند همکاری دیگر سازمان‌ها و بخش‌ها است که در رویکرد مصون سازی مدرن باید به مقررات، الزامات و قوانین توجه کرد و خوشبختانه وزارت راه و شهرسازی فعالیت های خوبی در این زمینه داشته است./