به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی به نقل از روابط عمومی اداره کل راه و شهرسازی استان قم، فهیمه فتاحی‌زاده در جلسه بنیاد قم پژوهی که با موضوع لزوم حفظ و تقویت هویت شهری قم ساماندهی محورهای تاریخی - فرهنگی هسته مرکزی شهر که در خانه تاریخی یزدان پناه برگزار شد، افزود: برای استفاده بهتر از بافت تاریخی قم، نیازمند برنامه‌ریزی منسجم هستیم.

رئیس اداره عمران و بهسازی شهری اداره کل راه و شهرسازی استان قم با بیان جایگاه هویت در شهر، اشاره کرد هویت شهری قم قطعاً با ویژگی‌های هویت در شهرهای دیگر فرق می‌کند و دارای ویژگی‌های ظاهری و کالبدی، فرهنگی و معنایی است، تصریح کرد: یکی از ویژگی‌های هویت این است که تمایز اشیاء یا مکان‌ها را نشان می‌دهد، این همان ویژگی کالبدی هویت است.

وی بیان کرد: شکل‌گیری رون‌های شهری، مثل جهت‌گیری ساختمان‌ها با در نظر گرفتن جهت وزش باد، نوع مصالح ساختمانی و توپوگرافی زمین و وضعیت خاک و... مواردی بوده که در بعد کالبدی هویت شهری مورد توجه است.

وی بر وجود کاربری‌های فرهنگی مثل حرم مطهر و مساجد و... که در عین حال نقش اِلمان شهری را نیز بر عهده دارند، اشاره کرد و گفت: آداب و سنن و مراسم مذهبی اشاره به جنبه فرهنگی هویت دارد. جهت‌گیری ساختمان‌ها به سمت قبله بخصوص در اماکن مذهبی و فرهنگی از دیگر رویکردهای توأمان کالبدی و فرهنگی در شکل‌دهی به هویت شهری است.

فتاحی‌زاده گفت: در بحث هویت فقط به دنبال کشف ظاهری یک عنصر یا یک شیء نیستیم بلکه به دنبال ارتباطات معنوی اشیاء و عناصر نیز باید باشیم و این همان شالوده جنبه معنایی و ایدئولوژی هویت است؛ هویت شهری یکسری ویژگی‌ها و شاخص‌های فکری دارد که باید مدنظر قرار گیرد و ارتباط مستقیم با جهان‌بینی شهروندان دارد.

فتاحی‌زاده اظهار کرد: آنچه در نقشه‌های دوره صفوی قم دیده می‌شود، نشان می‌دهد شهر قم باغ‌های زیادی داشته و بعنوان باغ شهر مطرح بوده و عنصر رودخانه قم و وجود آب بعنوان منشأ حیات و عنصر اصلی ساخت شهر مدنظر بوده است، در سنوات بعد و همزمان با توسعه فیزیکی شهر، ضمن حفظ منابع طبیعی، عناصر شهری چون ورودی‌ها و دروازه‌های شهر و نشانه‌های شاخص شهری، روی نقشه کاملاً مشخص است.

وی در تقسیم‌بندی بافت‌های شهر قم با بیان اینکه بافت فرسوده یکی دیگر از بافت‌های شهر قم محسوب می‌شود که بافت تاریخی داخل این بافت قرار دارد، گفت: از نظر من بهتر است از واژه بافت فرسوده استفاده نشود، چون این نامگذاری افراد را دچار دلسردی و بی‌انگیزگی برای ماندگاری و زندگی در این بافت‌ها می‌کند؛ لذا بهتر است عنوان «بافت ناکارآمد درون شهر» جایگزین آن شود، چرا که درون این هسته‌های مرکزی و میانی شهر زیرساخت‌ها و پتانسیل‌های خوبی وجود دارد که با برنامه‌ریزی لازم می‌توان از این ظرفیت برای نوسازی و بهسازی شهر استفاده کرد.

فتاحی‌زاده با اشاره به وجود گونه دیگری با عنوان بافت‌های حاشیه‌ای شهر و سکونتگاه‌های غیررسمی در شهرها، گفت: هم‌اکنون در قم ۱۱ سکونتگاه غیررسمی در محدوده شهر وجود دارد که با احتساب سکونتگاه‌های خارج از محدوده، تعداد آن‌ها به ۱۳ عدد می‌رسد.

وی افزود: بافت‌های با پیشینه روستایی یکی دیگر از گونه‌های بافت شهری است که به شهرها ملحق می‌شوند.

رئیس اداره عمران و بهسازی شهری اداره کل راه و شهرسازی استان قم با اشاره به ضرورت استفاده از ظرفیت بافت‌های ناکارآمد گفت: در حاشیه‌ها پروژه‌هایی انجام شده ولی از بافت ناکارآمد مرکز شهر مغفول مانده‌ایم، لیکن در حال حاضر تعدادی پروژه و محورهایی در جهت ساماندهی بافت‌های تاریخی پیش‌بینی شده که برخی از آن‌ها در مراحل اجرایی است.

فتاحی‌زاده با بیان اینکه در همهٔ دنیا رسیدگی به بافت‌های تاریخی مطرح است و باید در این بافت‌ها به دنبال تجدید حیات شهری، نوزایی و نوگرایی پایدار شهری باشیم و به همهٔ جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی توجه کنیم، افزود:

خانه تاریخی لاجوردی‌زاده تملک شده و به زودی کار مرمت آن آغاز می‌شود و همچنین در همین محلهٔ باغ پنبه اقدامات مؤثری صورت گرفته؛ از جمله آن تأسیس دفتر تسهیل‌گری در محله جهت ارتباط با مردم و جلب مشارکت ایشان و برگزاری کارگاه آموزشی ویژهٔ مدیران شهری و نشست تخصصی بود تا مبانی بازآفرینی پایدار شهری با زبان واحد و وحدت رویه به ثمر نشیند.

وی با اشاره به بهسازی چند محور تاریخی در قم افزود: یک محور از بیت امام راحل آغاز می‌شود و تا گذر خان ادامه دارد که کف سازی آن انجام شده و جداره سازی در دستور کار هست و در نظر داریم که ادامه گذرخان را بهسازی کنیم. محور بعدی از آب‌انبار لب چال سه مسیر تعریف شده، یکی به سمت امامزاده شاه حمزه، یکی به سمت میدان میر و بیت النور و یک مسیر هم از آب‌انبار لب چال به سمت خانه شاکری که عملیات ساماندهی آن در حال انجام است.

رئیس اداره عمران و بهسازی شهری اداره کل راه و شهرسازی استان قم گفت: مسیر بعدی از شاه حمزه به سمت پامنار و از مدرسه غیاثیه (پامنار) تا درخت پیر است، جهت ساماندهی بازار هم کار با ساماندهی بازار کفاشان آغاز می‌شود.

وی افزود: تقاضای ما این است که معتمدین محلات با توجیه مردم نسبت به اقدامات در پیش رو، ما را در این مهم یاری رسانند.

رئیس اداره عمران و بهسازی شهری اداره کل راه و شهرسازی استان قم در پایان تصریح کرد: درخواست ما از بنیاد قم پژوهی این است که در تبیین اجرای برنامه جامع اقدام مشترک دستگاه‌ها در افق ۵ ساله برنامه ششم توسعه استان، با هدف بازآفرینی پایدار شهری، به دولت کمک کنند؛ همچنین موضوع بعدی درخواست همکاری بنیاد در تدقیق نقشه محلات عرفی با محلات موجود شهر با رویکرد حفظ هویت و پاسداشت ارزش‌های کهن است.