شناسهٔ خبر: 5793 - سرویس استان‌ها
نسخه قابل چاپ

يک روز با شهروندان سيس آباد

اینجا از فقیرنشین‌ترین محلات حاشیه‌نشین مشهد است

حاشینه نشینی مشهد- جاده قوچان - شهرک نوید سيس‌آباد نام پهنه‌اي در مشهد و در بستر رودخانه کشف‌رود است که سابقه تاريخي آن به هزار سال پيش از ورود اسلام به ايران مي‌رسد. همجواري با رودخانه کشف‌رود سبب شده تا کشاورزي و روستانشيني در مشهد به اين سمت از شهر در شرق مشهد روان شود.

به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی وجود بناهاي تاريخي در سيسآباد و قلعههاي باستاني اطراف مشهد نشانهاي از تاريخي بودن اين منطقه است. در حال حاضر محلههاي حاشيهاي مشهد به يک معضل شهري تبديل شدهاند. پهنههايي که در مناطق شرقي و شمال شرقي مشهد مقدس قرار گرفتهاند، به دليل تراکم بالاي جمعيتي و کمي مساحت، بستر مناسبي را براي وقوع انواع جرائم و معضلات اجتماعي، فرهنگي و بهداشتي فراهم کردهاند. سيسآباد نيز با ۱۳۵ هکتار مساحت و بيش از ۱۹ هزار نفر جمعيت، از اين قاعده مستثني نيست.

پهنه سيسآباد از فقيرنشينترين محلات مشهد است. بيشتر اهالي اين منطقه به مشاغل کاذبي همچون دستفروشي انواع اقلام خوراکي و ميوه، گوسفند زنده و دام و طيور مشغولند. خيابان اصلي اين پهنه با نام بلوار عليآباد يکي از آلودهترين بلوارهاي مشهد است. گرد و غبار موجود در خيابان که عمدتا از زمينهاي کشاورزي خشک شده موجود در اين پهنه نشأت گرفته، به همسايه دائمي اهالي تبديل شده است.

قلعه قديمي اين بلوار که برج و باروي زيبايي نيز در گوشه آن خودنمايي ميکند، بهکلي از ديد مسئولان ميراث فرهنگي خراسان رضوي دور مانده است. قلعه به پاتوق گوسفند زنده فروشان تبديل شده و ديوارههاي قلعه و باروي آن نيز به محلي براي تبليغات صنايع کوچک محلي و فروشندگان کالاهاي خاص.

کارگاههاي صنعتي متعدد، آلايندههاي صوتي و تنفسي

آنچه بيش از همه چيز در اين منطقه به دليل صنعتي بودن مشهود است، ساخت خانههايي در طبقات فوقاني کارگاهها و کارخانههاي کوچک محلي است.

بر اساس قوانين ترافيک شهري، حرکت خودروهاي سنگين و کاميون ـ به استثناي کاميونهاي مجاز ـ در طول روز ممنوع است؛ اما در سيسآباد اگر يک روز کاميون در خيابان کمتر تردد کند، جاي تعجب دارد. رانندگان خودروهاي سنگين عمدتا در اين محله سکونت دارند و کاميونها را مقابل در ورودي خانههايشان پارک ميکنند. به گفته بسياري از اهالي سيسآباد، تردد روزانه کاميونها به ويژه در حريم مدارس مشکلات و فجايع مختلفي به وجود آورده است.

سيسآباد غير از آنکه تعداد زيادي خانه و مسکن غيرمجاز دارد، چندين سوله و کارگاه صنعتي غيرمجاز نيز در خود جاي داده که برخي حتي در کناره خيابان اصلي ساخته شدهاند.

روستاي عليآباد در انتهاي بلواري به همين نام، محدوده شهري را بيهيچ مجوز و سندي بزرگتر کرده است. روستايي که اگرچه دهياري و شوراي اسلامي فعال دارد اما اثري از روستانشيني در آن مشاهده نميشود. خانههاي اين روستاي نسبتا بزرگ و پرجمعيت، کاملا مشابه ساير خانهها هستند و اهالي آن عمدتا از مهاجران روستاهاي اطراف تشکيل شدهاند.

آنچه سبب شده تا محله سيسآباد که ناحيه ۴ شهرداري منطقه ۱۰ مشهد را به خود مشغول کرده، بيش از پيش مشهور شود، وجود چند قبرستان غير مجاز در اين منطقه است. آرامستانهايي که علاوه بر آنکه ناموزون و نازيبا ساخته شدهاند و عصر پنجشنبهها ترافيک شهري ايجاد ميکنند، آلودگي زيست محيطي را هم در پي دارند.

نبود مراکز فرهنگي و بهداشتي، عقبماندگي سيسآباد را تکميل کرده است

خيران و خيرانديشان مشهد با توجه به فقر شديد اقتصادي سيسآباد و همچنين آلوده بودن اين منطقه، چند درمانگاه خيريه در آن ايجاد کردهاند که درمانگاههاي سيدالشهداء (ع) و حضرت اباالفضل (ع) از جمله آنهاست. همچنين شبکه بهداشت و درمان مشهد با همکاري دانشگاه علوم پزشکي اين شهر درمانگاه دولتي دندانپزشکي در بلوار عليآباد تأسيس کردهاند که ميتواند منشأ اقدامات خيريه سلامت محور براي پهنه سيسآباد باشد.

فقر فرهنگي سيسآباد از مهمترين مشکلات منطقه است؛ اگر چه فرهنگسراي قرآن و عترت و همچنين حوزههاي علميه دخترانه الزهراء و پسرانه سيدالشهداء و اکرميه در اين پهنه توانستهاند تا حدود زيادي مشکلات فرهنگي منطقه را ساماندهي کنند، اما باز هم به دليل تجمع جمعيتي انبوه با تنوع فرهنگي گوناگون، تضارب فرهنگي ناهمگوني را پديد آورده که براي برطرف کردن آنها توجه بيشتر مسئولان به اماکن مذهبي به خصوص مساجد ميتواند کارساز باشد.

از ديگر مشکلات فرهنگي منطقه، عقبماندگي فرهنگي سرپرستان خانوار است که سبب شده به دليل بياطلاعي و ناآگاهي، از تحصيل دختران خود جلوگيري کنند. اين موضوع به علاوه ازدواج و فرزندآوري زودهنگام اين دختران در سنين کودکي و نوجواني با مرداني که ممر درآمدي جز شغلهاي کاذب يا ارتکاب خلاف ندارند، به گسترش فقر فرهنگي ادامه داده است.

سيسآباد همچنين به دليل داشتن چند کارگاه ساخت و نصب مخازن غيرمجاز خودروهاي گازسوز، محل رفت و آمد برخي از شهروندان مشهدي است. کساني که ميخواهند خودروهاي شخصي خود را دوگانهسوز کنند با مراجعه به اين کارگاهها، مخازن گاز را در خودرو نصب ميکنند؛ آن هم به روش غيراصولي که هر لحظه آبستن انفجار يکي از اين مخازن بوده و ممکن است کل کارگاه و حتي محله را دچار آسيب جدي کند.

بوي جوي گنداب آيد همي

غير اصولي ساخته شدن کوچهها و تفکيک اراضي، مشکلات ديگري را نيز براي اهالي ايجاد کرده است. غير مهندسي ساخته شدن و نبود شيب کافي در کوچهها، سبب تجمع آبهاي روان داخل کوچهها چه در اثر بارش و چه در اثر جاري شدن پسابهاي خانگي به داخل کوچهها شده که گاه حتي تا نزديکي خانههاي مسکوني يا داخل خانهها هم کشيده ميشود. اين معضل عموما در تابستانها نمود بيشتري دارد و غير از انتشار بوي تعفن و بيماري سالک، مايه جذب انواع حشرات آلوده به داخل خانهها نيز هست.

تجمع موادفروشان در منطقه

شبهاي سيسآباد اما داستان ديگري دارد. اگر در روز با انواع آلودگيهاي زيست محيطي مواجه ميشويم، شبها آلودگيها از جنس ديگري است. تجمع فروشندگان مواد مخدر در اين پهنه و خريد و فروش آزادانه انواع مخدرها، نزاع و درگيريهاي خياباني و عربدهکشيهاي اراذل و اوباش، امنيت منطقه را مختل کرده است. خانوادههاي ساکن در اين مناطق گرچه بارها از مسئولان انتظامي و امنيتي خراسان رضوي خواستهاند تا اين معضل را حل کنند و شايد هم چند مرتبهاي اقدامات مقطعي انجام داده باشند اما با رها شدن دوباره منطقه به حال خود، مجددا خلافکاران به صحنه سيسآباد بازگشتهاند و اين بار قويتر از پيش، معتاد کردن دانشآموزان را پيگيري کردهاند.

شهرداري منطقه ۱۰ نيز در اقدامي عجيب به منظور زيباسازي سيسآباد، رنگآميزي ديوارهاي بيروني خانهها و مغازههاي برِ خيابان اصلي را به شکل رنگ کردن طولي ديوارها و به عرض ۳۰ سانتيمتر در دستور کار داشته است که اين کار نه تنها به زيبايي منطقه کمک نکرده است بلکه شکل نازيبايي به منطقه داده است. اين موضوع با اعتراض اهالي روبروست؛ ساکناني که ميگفتند شهرداري از مردم عوارض نوسازي اخذ ميکند و به جاي آنکه واقعا براي نوسازي منطقه تلاش کند، ديوارهاي شهر را رنگ سفيد زده است؛ آن هم نه تمام ديوار، بلکه تنها ميانه ديوارها به عرض ۳۰ سانتيمتر رنگآميزي شده است.

حمايت از گردشگري؛ مهمترين منبع مالي رشد سيس‌‌آباد

سيسآباد اگرچه در نزديکي منطقه توريستي بازار بينالملل، مجتمع تجاري تفريحي الماس شرق، مجموعه ورزشي تفريحي موجهاي آبي و چند مجموعه مشابه قرار دارد که همهروزه تعداد زيادي از زائران، مسافران و مجاوران حضرت رضا (ع) به آنجا مراجعه ميکنند اما اين همجواري اثر اقتصادي مثبتي بر سيسآباد نداشته است. مردم و اهالي منطقه با گله از آسيبهاي ناشي از آلودگيهاي هوا و فاضلاب، از مسئولان ميخواستند تا از عوايد حاصل از حضور گردشگران در اين پهنه به ارتقاء ساختاري و مهندسي منطقه بپردازند. همچنين ساخت چند زيرگذر و روگذر بسيار پيشرفته سيسآباد را به بزرگراه حاشيهاي مشهد متصل ميکند اما عليرغم آنکه تلاش شده تا اين عملياتهاي عمراني توسعه سيسآباد و روستاي اخيرا به شهر پيوسته دهرود را در پي داشته باشد اما اين هدف حاصل نشده يا کمتر نتايج مثبتي داشته است.

خانهدار شدن سيسآباديها در هالهاي از ابهام

به گفته اهالي سيسآباد، شهرداري مشهد از سال ۱۳۹۱ قصد داشته که ۱۳۰۰ واحد مسکوني براي اقشار کمتر برخوردار سيسآباد بسازد که هنوز هم که هنوز است به بهرهبرداري نرسيدهاند. ضمن اينکه قرار بود اين منازل با قيمت ارزان در اختيار خانوادههاي مستضعف اين پهنه قرار گيرند که بر اساس شنيدههاي مردمي، هزينه ساختوساز اين واحدها بسيار بالا بوده و شهرداري نميتواند با قيمتهاي پايين واحدهاي مسکوني ساخته شده را واگذار کند.

زمينهاي کشاورزي خانه ميشوند و روستا شهر

سيسآباد به دليل آنکه به تازگي به حريم و محدوده مشهد پيوسته هنوز در بسياري از مناطق آن، زمينهاي کشاورزي در جاي جاي محلهها باقي ماندهاند و تراکم و فشردگي خانهها مانند پهنههاي قديميتر مشهد نيست. بنابراين با توجه به همجواري سيسآباد با منطقه گردشگري مشهد، ميتوان با سرمايهگذاري مناسب علاوه بر بازسازي و نوسازي خانهها، هم توجه مسئولان به اين منطقه را افزايش داد و هم زمينههاي اشتغالزايي مردم اين پهنه را فراهم کرد.

حسينعلي کواريزاده، يکي از اهالي روستاي دهرود که با اتصال به سيسآباد در سال ۱۳۹۱ به بخشي از محدوده شهري مشهد تبديل شده است علت رها شدن کشاورزي و خشک شدن مزارع در اين روستا و روستاهاي نزديک و مهاجرت اهالي آنها به شهر را کمبود آب و افزايش هزينههاي کشاورزي در بخش خريد کود و حق کارگر دانست و گفت: «احتمال اينکه باز هم روستانشينان ديگر اين منطقه به سمت زمينهاي کشاورزي باقيمانده و خريد آنها براي ساختوساز هجوم بياورند، بسيار زياد است.»

يکي ديگر از اهالي سيسآباد که وي نيز از روستانشينان اطراف سيسآباد بوده و حالا در يکي از زمينهاي کشاورزي منزل خود را بنا کرده است ميگويد: «هيچ يکي از ساکنان اين منطقه که در اراضي با کاربري کشاورزي خانه ساختهاند، مجوز تغيير کاربري ندارند. با توجه به قيمت بسيار زياد تغيير کاربري آن هم در صورت موافقت شهرداري با ارائه مجوز تغيير کاربري، بيش از ۹۰ درصد ساکنان نميتوانند فرايند تغيير کاربري و اخذ سند را طي کنند. بنابراين تنها راهي که باقي ميماند آن است که شهرداري يک بازه زماني چند ماه يا يک ساله را معين کند تا مردم بتوانند با مراجعه به مجاري قانوني، مجوزهاي تغيير کاربري، پايان کار و جذب سند رسمي منگولهدار خانههاي خود را بدون پرداخت هزينههاي گزاف دريافت کنند و پس از آن بازه زماني، اگر قرار بر ادامه ساختوساز و بزرگتر شدن پهنه باشد، مبالغ تغيير کاربري و ارائه سند مسکوني به قيمتهاي قبل بازگردد.

نظر شما