سید محمد بهشتی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی با بیان چالش‌های شهرسازی در ایران طی دهه‌های گذشته گفت: تقریبا از اوایل دهه ۴۰ و زمانی که توسعه شهری و ساخت و ساز در کشور ما دارای قوانین و مقررات شد و ساز‌وکارهای مدیریتی مدرن به کشور ورود پیدا کرد، تمرکز بر جنبه‌های کمی توسعه شهری و ساخت‌و‌ساز معطوف شد و جنبه‌های کیفی به مرور مغفول ماند. اگر طی این سال‌ها گاهی نیز شاهد کیفیت مناسب ساخت‌وساز شهری در روند توسعه شهری هستیم اتفاقی بوده است. در بخش کمی نیز به مرور به نازلترین مرتبه کمیات تنزل پیدا کردیم و تمرکز بر بخش کمی ساخت‌و‌ساز و غافل شدن از حوزه کیفیت در ساختمان‌سازی، منجر به وضعیت آشفته در توسعه شهری شده است.

وی با بیان اینکه امروزه شاهد یکسان‌سازی ساخت‌و‌ساز در کشور هستیم افزود: کشور ما از تنوع اقلیمی، طبیعی و فرهنگی برخوردار است که در گذشته سیمای شهرها و معماری ایران معرف این تنوع بودند. به عنوان مثال معماری ساخت و‌ساز در شمال ایران با معماری کویر و سواحل خلیج فارس کاملا متفاوت بود اما امروز این تفاوت‌ها وجود ندارد.

بهشتی به آسیب‌های ناشی از مغفول ماندن کیفیت ساخت‌و‌ساز در توسعه شهری اشاره کرد و گفت: تمام میراث گذشته‌مان که حاصل تجربیات تاریخی ایران است در معرض تهدید قرار گرفته یا به حاشیه رانده شده‌اند؛ در عین حال در این مدت ارزش و کیفیتی به ساخت‌و‌ساز افزوده نشده است.

وی با بیان اینکه برای بالا بردن کیفیت ساخت‌و‌ساز نیازمند تجدید نظر اساسی در این حوزه هستیم، گفت: باید بدانیم هدف توسعه شهری و تمام ساخت‌وسازها جامعه انسانی‌اند و مانند لباسی است که به قامت یک فرد پوشیده می‌شود.

رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با تاکید بر اینکه بسیاری از قوانین‌ و‌ مقررات مدیریتی ساخت‌و‌ساز مخل کیفیت هستند افزود: کیفیت نسبت به کمیت اولویت دارد و برای رسیدن به نقطه مطلوب باید قوانین و مقرراتی که متضمن کیفیت هستند تدوین شوند.

بهشتی با بیان اینکه در وزارت راه و شهرسازی تغییر رویکردی به سمت کیفی سازی و تاثیر معماری بر زندگی وجود دارد گفت: اگر این تغییر رویکرد تداوم داشته باشد و در ماهیت ساخت‌و‌سازها تجدید نظر شود آثار آن به مرور نمایان می‌شود.

عواقب سوء ناشی از طرح‌های جامع و تفصیلی را نادیده گرفتیم

وی درباره بلندمرتبه‌سازی‌های بی ضابطه در پایتخت نیز گفت: بسیاری می گویند "درصد کمی از طرح‌های تفصیلی و جامع اجرا می‌شود و ضوابط و مقرراتی که توسط این طرح ها تعیین شده اجرا نمی‌شود" اما باید گفت به تدریج آشکار می شود که گاهی اوقات نه تنها بخشی از این طرح‌ها بلکه به طور کامل هم اجرا می‌شود اما تالی فاسدهای ناشی از اجرای این شکل از طرح‌های جامع و تفصیلی را نادیده می گیریم. اگر چهره شهرهای ما امروز به این وضعیت مبدل شده به دلیل اجرای این طرح‌هاست. پس اینگونه نیست که فقط از قوانین تخطی می شود بلکه حتی اجرای این طرح ها نیز چهره شهرها را تغییر داده؛ بنابراین باید تجدید نظر عمیق تری در قوانین و مقررات صورت گیرد.

ساخت‌وساز در صحنه اقتصادی به صحنه‌ای برای سوداگری تبدیل شده

رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با تاکید بر اینکه طرح‌های جامع و تفصیلی ما معطوف به تقلیل یافته ترین کمیات هستند گفت: ساخت و ساز در صحنه اقتصادی کشور به صحنه‌ای برای سوداگری تبدیل شده است و بنابراین از هر غفلت قانونی و مدیریتی برای توسعه دامنه این سوداگری ها استفاده می‌شود.

وی  همچنین درباره میانگین عمر ساختمان‌ها در ایران گفت: قبل از توسعه شهری و نظامند شدن ساخت و ساز، ساختمان با عمر طولانی تر از عمر یک انسان ساخته می‌شد اما جریان سوداگری وضعیت را به جهتی برده که حتی قبل از استهلاک، ساختمان برای تخریب و نوسازی مقرون به صرفه‌تر است؛ یعنی بیشتر از اینکه در کشور ساخت و ساز شود شاهد تولید زباله ساختمانی هستیم. اگر در سال ۱۰۰ میلیون متر مربع ساختمان ساخته می‌شود بیش از ۵۰ میلیون مترمربع ساختمان در کشور تخریب می‌شود و عملا عمر ساختمان را در کشور به حدود ۱۰ سال رسیده است.

بهشتی افزود: علاوه بر کاهش عمر ساختمان، عمر سکونت در ساختمان نیز کوتاه شده است. در حالی که عمر سکونت در یک نقطه باید سه نسل باشد اما اکنون این میزان به سه تا پنج سال رسیده است. تداوم سکونت به شکل گیری جامعه شهری کمک می کند تا تعلق خاطر نسبت به مکان پدید آید. اگر این تعلق خاطر رخ ندهد یعنی شهر گران اداره می‌شود و تامین امنیت آن نیز پرهزینه است./