به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، بر اساس اطلاعات منتشر شده در بخشی که در پیشنویس طرح جامع مسکن با عنوان «تقویت کارآمدی صنعت ساختمان» مشخص شده است، هزینه متوسط ساخت مسکن در سال ۱۳۹۲ حدود چهار برابر هزینه متوسط ساخت سال ۱۳۸۴ و هزینه تمام شده تولید مسکن با احتساب هزینه زمین در سال ۱۳۹۲، تقریبا ۶ برابر هزینه تمام شده سال ۱۳۸۴ بوده است.
بر اساس تشریح وضعیت موجود بازار مسکن در پیشنویس طرح جامع، مقیاس تولید در سال‌های اخیر رو به گسترش بوده است و به رغم استفاده از مصالح بادوام، به دلیل نبود نظام موظف و مسئول بازرسی، ساختمان‌ها در برابر زلزله مقاومسازی نمی‌شوند.
در سال‌های اخیر استفاده از مصالح بادوام عمومیت یافته و همواره بیش از ۸۰ درصد ساختمان‌های جدید با بتون آرمه و اسکلت فلزی ساخته می‌شوند.
تغییرات قیمت زمین و امکان کسب انتفاع از آن، موجب کاهش انگیزه اقتصادی برای استفاده از فن‌آوری‌های نو شده است.
آمارهای موجود نشان می‌دهند که دوره زمانی ساخت در طول دهه اخیر تغییر چشمگیری نیافته است. اتلاف انرژی در مراحل تولید مصالح ساختمانی، ساخت مسکن و بهره‌برداری از آن در حد بسیار بالائی است. از سوی دیگر آمارها و برآوردهای کارشناسی نشان می‌دهند که مصرف انرژی در فرآیند ساخت دو برابر متوسط جهانی است.
بررسی مهمترین مشکلات صنعت ساختمان در کشور
بخشی از محور چهارم طرح جامع مسکن به بررسی مشکلات صنعت ساختمان اختصاص یافته است. بر این اساس یکی از مشکلات اصلی در نظام ساخت مسکن موجود، امکان‌پذیر نبودن اعمال کنترل و نظارت جامع و مؤثر معرفی شده است؛ آسیبی که با افزایش حجم تولید، بسیار جدی‌تر و عمیق‌تر می‌شود و نتیجه آن تولید ساختمان‌های با کیفیت پایین است.
همچنین مقادیر زیادی انرژی در دوره ساخت و بهره‌برداری اتلاف می‌شوند و ضوابط، قوانین و ابزار نهادهای کارآمد متناسب با ویژگی‌های بازار برای نظارت مستمر در دوره ساخت کافی نیست.
محدود بودن قوانین و مقررات حمایت از مصرف کننده در بخش ساختمان معضل دیگری است که در پیشنویس این طرح به آن پرداخته شده است.
از سوی دیگر استانداردها و مـقررات ساختمـانی مـصوب و لازم الاجراء، در حین اجرا مراعات و ثبت نمی‌شوند و گواهینامه‌ها و تضمین‌نامه‌های لازم، در مراحل مختلف ساخت، صادر نمی‌شوند.
موانع قانونی، اقتصادی، و اجتماعی متعددی در راه ایجاد صنعت نوین ساختمان وجود دارد که مانع از حصول ویژگی‌های ضروری برای تحقق این صنعت به ویژه انبوه‌سازی در مقیاس وسیع همراه با ارتقاء کیفیت و کاهش هزینه‌ها و امکان بهره‌گیری از فناوری‌های نو، می‌شود.
گرایش به ساختوساز با مصالح بادوام، هماهنگ با آموزش نیروی کار نیست و سهم عمده ساخت و سازها توسط نیروی غیرماهر و نیمه ماهر، انجام می‌شود.
پذیرش توصیه‌های آئین‌نامه‌ها و ضوابط ساختوساز، برای گروه‌های کم‌درآمد شهری عملی نیست و به ساخت غیررسمی سکونتگاه‌ها انجامیده است.
کنترل و نظارت کیفی به میزان کافی و به نحو لازم انجام نمی‌شود.
انواع تدابیر تضمین‌کننده مقاومت و کیفیت ساخت، مانند بیمه‌ها، گواهینامه‌های کیفی و سیاست‌های حمایت از مصرف‌کننده تقریبا غایب است. در حال حاضر علیرغم وجود امکان بیمه کیفیت، شرایط بازار به گونه‌ای است که ابزارهایی مانند بیمه فاقد اثرگذاری بر قیمت ملک و ایجاد آوازه تجاری (برند) خاص برای این دسته از واحدها می‌شوند.
راهبردها |
توسعه صنعتی‌سازی ساختمان (صنعتی‌سازی شامل قطعه‌های پیش‌ساخته، پیش مونتاژ و پیمانه‌ای (مدولار) و کاربرد فنآوری نو در فرآیند ساختمان‌سازی است). |
مقاومسازی واحدهای مسکونی موجود در برابر سوانح طبیعی. |
حمایت از برنامههای صرفه‌جویی انرژی در ساختمان‌های موجود و ساختمان‌های در حال احداث. |
گسترش استفاده از ابزارها و سازوکارهای اقتصادی (مانند بیمه کیفیت ساخت و تضمین کیفیت ساختمان) برای ارتقاء کیفیت ساخت. |
ارتقاء سطح مهارت و تخصص نیروی انسانی فعال در بخش ساختمان. |
در پیشنویس طرح جامع مسکن سه سیاست معطوف به آگاهی‌سازی و توسعه آموزش شامل اطلاع رسانی، تبیین و ترویج آگاهی گسترده از طریق رسانه‌های فرهنگی و اجتماعی، توسعه آموزش معطوف به صنعتی‌سازی ساختمان و مسکن در سطوح مختلف علمی و فنی و ایجاد مراکز تحقیق و توسعه به منظور توسعه و بومی‌سازی دانش و تکمیل و ارتقاء چرخه ایجاد و توسعه تکنولوژی در واحدهای تولید در نظر گرفته شده است.
همچنین سه سیاست نیز برای «تأمین مالی کاربرد فن‌آوری‌های نو و توسعه صنعتی‌سازی» در نظر گرفته شده است که «اصلاح دستورالعمل‌های تسهیلات بانکی ساخت مسکن به منظور پرداخت اقساط اولیه با درصد بالاتر به تناسب روش‌های صنعتی‌سازی»، «پرداخت مستقیم تسهیلات صنعتی‌سازی به سازندگان تأئید صلاحیت شده» و «در نظر گرفتن اعتبارات یارانه‌ای از محل صرفه‌جویی‌های حاصل از صنعتی‌سازی برای پرداخت به خریداران واحدهای تولید شده به روش صنعتی‌سازی» این موارد هستند.
در این پیشنویس بخشی نیز به روش‌های حمایت از مصرف کننده و هدایت، حمایت، تشویق و نظارت بر تولید مسکن اختصاص یافته است که سیاست‌های در نظر گرفته شده برای این دو موضوع در جداول زیر آمده است:
سیاست‌های ناظر بر حمایت از مصرف کننده |
آگاهی‌رسانی به مصرف کننده درباره کیفیت ساخت واحدهای مسکونی از طریق صدور گواهی کیفیت. |
اطلاع‌رسانی در مورد ناکارآمدی‌های فنی و اقتصادی ساخت غیرحرفه‌ای و روش‌های تولید سنتی در برابر تولید صنعتی، به ویژه در ارتباط با مقاومت اندك سازه‌های سنتی و قیمت تمام شده آنها. |
بهره‌گیری از صنعت بیمه در تضمین کیفیت ساخت مسکن و گسترش بیمه سوانح. |
سیاست‌های ناظر بر هدایت، حمایت، تشویق و نظارت بر تولید مسکن |
تدوین نظام بیمه مسئولیت فعالیت‌های حرفه‌ای و مهندسی ساختمان. |
تدوین نظام بیمه استاندارد مصالح. |
بازنگری در مقررات ملی ساختمان، با هدف کارکرد گرایی و گسترش و بهبود عملکرد. |
اجرای طرح‌های مشارکتی ساختوساز در زمین‌های دولتی با تاکید بر استفاده از فن آوری‌های نوین زیر نظر یک مدیریت واحد توسعه کاربرد روش‌های صنعتی تولید ساختمان. |
فراهم‌آوری تسهیلات برای صدور خدمات فنی مهندسی و مشارکت با سرمایه‌گذاران خارجی و جلب سرمایه‌ها برای تولید صنعتی مسکن و سرمایه گذاری در زنجیره مسکن پیش‌ساخته (شامل انتقال تکنولوژی، تولید، حمل و مونتاژ قطعات پیش‌ساخته). |
با توجه به اهمیت مقاومسازی ساختمان‌ها در پیشنویس طرح جامع مسکن چند راهکار مختلف در نظرگرفته شده است که در جدول زیر آمده است:
سیاست‌های معطوف به مقاومسازی |
شناسایی ساختمان‌های نیازمند مقاومسازی. |
بررسی صلاحیت سازندگان و مقاوم‌سازان و بررسی و تصویب طرح‌های اجرائی مقاومسازی. |
بهینه‌سازی و به روزآوری دستورالعمل‌ها و ضوابط مقاومسازی. |
حمایت مالی دولت از فرآیند مقاومسازی. |
بازنگری دستورالعمل‌های ساخت و اجرا به منظور افزایش مقاومت ساختمان‌ها. |
آگاهسازی عمومی از مقاومسازی. |
اجرای طرح‌های مقاومسازی ساختمان‌های مسکونی و غیرمسکونی. |
حمایت از تولید مصالح استاندارد و تولیدکنندگان آن. |
ارائه برنامه نهادسازی با هدف تقویت کارآمدی صنعت ساختمان
در پیشنویس طرح جامع مسکن دو برنامه نهادسازی با عناوین تدوین نظام جامع استاندارد و تدوین نظام جامع استاندارد پیشنهاد شده است که برای رسیدن به اهداف زیرمجموعه هر یک از این برنامه‌ها چندین موضوع مطرح شده است که در ادامه آمده است:
برنامه اول: تدوین نظام جامع استاندارد
۱. متناسب‌سازی مسکن با کارکردها و شرایط اقتصادی - اجتماعی و زیست محیطی و تلاش در جهت بومی‌سازی فناوری‌ها.
۲. معرفی روش‌های نوین تولید ساختمان با توجه به ویژگی‌های اقتصادی و اجتماعی و الگوی مصرف و اسکان.
۳. تنظیم آئین‌نامه‌های مربوط به سیستم‌های مدولار بر اساس ویژگی‌های منطقه‌ای- اقلیمی.
۴. تدوین نظام جامع استاندارد قطعه‌های پیش‌ساخته.
۵. تدوین ضوابط و مقررات برای مصالح و سیستم‌های جدید ساختمان.
این برنامه با محوریت مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با همکاری موسسه استاندارد، معاونت امور مسکن وزارت راه و شهرسازی، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، سازمان ملی زمین و مسکن و نهادهای فعال بخش خصوصی تدوین می‌شود.
برنامه دوم: برنامه اصلاحات قانونی و حقوقی
۱. شفافیت و کارآمدی حقوقی در زمینه تولید صنعتی مسکن
۲. تهیه و تدوین نظام جامع حقوقی و قانون‌های بخش ساختمان.
۳. انجام بازنگری و روزآمدسازی مقررات ملی ساختمان همخوان با رویکردهای توسعه صنعتی‌سازی ساختمان.
۴. تدوین نظام نظارتی منسجم در جهت تقویت نظارت بر اجرای قانون‌ها.
۵. تهیه فهرست بها متناسب با روش‌های صنعتی‌سازی ساختمان.
این برنامه با محوریت مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و همکاری معاونت حقوقی ریاست جمهوری، سازمان مدیریت و برنامه ریزی، معاونت امور مسکن وزارت راه و شهرسازی، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، سازمان نظام مهندسی کشور، نهادهای فعال بخش خصوصی تدوین می‌شود.
برنامههای عملیاتی وزارت راه و شهرسازی با هدف تقویت کارآمدی صنعت ساختمان
طبق آن‌چه در پیشنویس طرح جامع مسکن آمده سه برنامه مختلف برای عملیاتی کردن موضوعات در نظر گرفته شده است.
ب)برنامههای عملیاتی |
برنامه اول: تدوین برنامه نیازسنجی آموزشی کاربرد فن‌آوری‌های نوین |
برنامه دوم: برنامه تفضیلی مقاومسازی و صرفه‌جویی انرژی |
برنامه سوم: تأمین مالی طرح‌های مقاومسازی |
برنامه اول: تدوین برنامه نیازسنجی آموزشی کاربرد فن‌آوری‌های نوین
۱. ارتقاء دانش فعالان حوزه ساختوساز
۲. تدوین برنامه محتوایی آموزش با رویکرد صنعتی‌سازی در کلیه سطوح
برنامه دوم: برنامه تفضیلی مقاومسازی و صرفه‌جویی انرژی
۱. ایجاد زمینه‌های نهادی، قانونی و سیاستگذاری
۲. شناسایی ساختمان‌های نیازمند مقاومسازی.
۳. تائید صلاحیت اشخاص حقوقی فعال در مقاومسازی و بررسی و تصویب طرح‌های اجرائی مقاومسازی.
۴. تدوین دستورالعمل‌ها و ضوابط مقاومسازی.
۵. بازنگری دستورالعمل‌های ساخت و اجرا به منظور افزایش مقاومت ساختمان‌ها و صرفه‌جویی انرژی.
۶. تدوین برنامه تفصیلی اجرائی مقاومسازی، شامل برنامه آگاهسازی عمومی.
۷. اجرای طرح‌های مقاومسازی ساختمان‌های مسکونی و غیرمسکونی.
۸. ایجاد تشکل‌های فنی- مهندسی (تعاونی‌های فنی مهندسی).
۹. تدوین بسته‌های تشویقی برای صرفه‌جویی انرژی.
برنامه سوم: تأمین مالی طرح‌های مقاومسازی
اجرای این طرح با اعطای۷۰ هزار فقره تسهیلات بانکی مقاومسازی به میزان ۱۵۰ میلیون ریال با نرخ سود ۵ درصد آغاز می‌شود. مابه‌التفاوت سود تا سقف ۲۱ درصد (به میزان ۱۶۸۰ میلیارد ریال) از محل بودجه عمومی پرداخت خواهد شد.
در اجرای این برنامه از ظرفیت‌های برنامههای عملیاتی دوم و سوم بخش مسکن کم‌درآمدها و برنامه عملیاتی سوم بخش بافت‌های فرسوده استفاده خواهد شد./
نظر شما