به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، احمد پاکتچی که عصر دیروز (یکشنبه، سوم مرداد) از پاریس و به صورت مجازی در چهل و چهارمین نشست کمیته میراث جهانی حضور داشت، گفت: از دولت قرقیزستان برای حمایت‌ها و از سایر کشورهای عضو که در این حمایت، کشور قرقیزستان را همراهی کردند و از اعضای کمیته که از پرونده حمایت کردند و نتیجه آن در ثبت موفقیت‌آمیز راه‌آهن سراسری ایران متبلور شد، تشکر می‌کنم.
پاکتچی خاطرنشان کرد: راه‌آهن سراسری ایران شاهدی برجسته از میراث صنعتی بشر و بیانگر تعامل و هم‌افزایی دانش و تجربه بین‌المللی در کشورمان بوده است. این اثر با ارزش‌های برجسته جهانی که قدمتی از دوره قاجار و بعد از آن دارد، ضمن آنکه نشان دهنده تحولات آغازین دوره صنعتی در منطقه است، نقش منحصر به‌فردی در تحولات سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی منطقه نیز داشته است.
سفیر و نماینده دائم ایران در یونسکو تصریح کرد: افتخار می‌کنم ایران از فعال‌ترین اعضای کنوانسیون ۱۹۷۲ است. بر این باور هستم که این ثبت در کنار سایر ثبت‌های انجام شده به حفاظت و پاسداشت هر چه بیشتر میراث بشری و ارتقای بیشتر آگاهی‌ها از مفهوم ارزش جهانی، منجر می‌شود.
او ادامه داد: از کشور میزبان، جمهوری خلق چین، برای میزبانی بسیار عالی این جلسه مثمرثمر کمیته میراث جهانی تشکر می‌کنم.
در نشست روز دهم کمیته میراث جهانی که پرونده راه آهن سراسری ایران بررسی و تصویب شد، شروین گودرزی معاون مرکز میراث ناملموس تهران و مصطفی پورعلی مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیا میراث معنوی و طبیعی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از تهران و به شکل مجازی حضور داشتند.
در نشست عصر روز یکشنبه (۲۵ جولای ۲۰۲۱) چهل و چهارمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو (UNESCO) پرونده راه آهن سراسری ایران (موسوم به راه آهن شمال - جنوب) بررسی و با تصویب اعضای کمیته، راه آهن سراسری ایران با طول حدود ۱۴۰۰۰ کیلومتر در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.
چهل و چهارمین جلسه کمیته میراث جهانی یونسکو (UNESCO) پس از وقفه‌ای یک‌ساله به دلیل شیوع بیماری کرونا در جهان از ۲۵ تیر (۱۶ ژوئیه) در شهر فوجوی چین آغاز شد و تا نهم مرداد (۳۱ ژوئیه) ادامه دارد.
در این دور از اجلاس که بدلیل شرایط و دستورالعمل های بهداشتی مقابله با کرونا به شکل مجازی (آنلاین) برگزار می‌شود و صرفا اعضای کمیته بین‌الدول در فوجو چین حضور دارند، ترکیبی از موضوعات سال گذشته و امسال (۲۰۲۰ و ۲۰۲۱) مورد بررسی قرار می گیرد که در طول آن بسیاری از اماکن و جاذبه‌های گردشگری جهان به‌عنوان میراث جهانی معرفی خواهد شد.
در این نشست که تا نهم مرداد ۱۴۰۰ ادامه دارد، در مجموعه ۳۹ اثر پیشنهادی از سوی اعضای کمیته میراث جهانی بررسی می‌شود که از این تعداد، ۲۲ اثر آن مربوط به آثار پیشنهادی سال ۲۰۲۰ است که نشست آن به‌دلیل همه گیری کرونا برگزار نشد.
پیش از این ٢٢ اثر فرهنگی -تاریخی و ٢ اثر طبیعی ایران به عنوان آثار فرهنگی ملموس و ١۶ اثر و عنصر ارزشمند ایران به عنوان آثار فرهنگی ناملموس در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده و اکنون راه آهن سراسری ایران به عنوان بیست و پنجمین میراث فرهنگی ملموس و نخستین میراث صنعتی کشورمان در این فهرست قرار می گیرد. قرار است پرونده منظر فرهنگی اورامانات/ هورامان هم فردا (سه‌شنبه ۵ مرداد) ( ۲۷ ژوئیه) در کمیته میراث جهانی مطرح و بررسی شود.
تدوین پرونده ثبت جهانی مسیر راه‌آهن شمال و جنوب ایران در سال ۹۷ آغاز شد. ساخت مسیر راه‌آهن سراسری ایران از بندر ترکمن در شمال کشور آغاز و به بندر امام‌خمینی (ره) در جنوب کشور منتهی شد. آغاز احداث راه‌آهن ایران در سال ۱۳۰۵ شمسی به تصویب رسید و یک سال بعد از آن بود که مهندسان ایرانی، آلمانی و آمریکایی احداث این مسیر ۱۳۹۴ کیلومتری را آغاز کردند.
مسیر راه‌آهن سراسری ایران نه‌تنها از حیث تکنیک و کیفیت ساخت، بلکه از بعد گردشگری و برخورداری از مناظر و جاذبه‌های طبیعی ویژه در جهان حائز اهمیت است و به همین دلیل راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران و هم وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی این مسیر تاریخی را برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو درنظر داشتند. اکنون یونسکو در اجلاس چین به جهانی‌شدن این مسیر مملو از جاذبه‌های طبیعی، بناهاو پل‌ها و ایستگاه‌ها و تاسیسات و حتی لکوموتیوهای تاریخی رای داد.
اگرچه پیشینه احداث و بهره‌برداری موفق نخستین راه‌آهن در ایران به دوره قاجار و سال ۱۲۲۷ خورشیدی (۱۸۴۸ میلادی) از رشت به بندر پیربازار و بندر انزلی می‌رسد که بقایای آن همچنان در مسیر رشت به پیربازار با یک لوکوموتیو بخار در محوطه اداره کل بنادر استان گیلان وجود دارد؛ تحقق کامل این آرزوی ملی تا سال ۱۳۰۶ به طول انجامید. قرارداد نقشه‌برداری برای احداث خطوط راه‌آهن با کنسرسیومی متشکل از شرکت آمریکایی یولن و شرکت‌های آلمانی فیلیپ هولتسمان - ویولیوس برگر و زیمینس باواونیون در سال ۱۳۰۶ به بهای هر کیلومتر حداکثر ۳۶۸ تومان بسته شد.
راه‌آهن سراسری ایران در سال۱۳۱۴ بهره برداری شد و علی منصور، وزیر راه و شهرسازی وقت، در دوازدهم مرداد ۱۳۱۴ لایحه‌ای برای تشکیل مؤسسه راه‌آهن دولتی کشور به تصویب مجلس شورای ملی رساند تا از اول مهر ۱۳۱۴ «نگاهداری و به‌کارانداختن همه اموال و اثاثیه و ابنیه و وسایل نقلیه و ساختمان‌های فنی متعلق به خطوط آهن و کشتیرانی دریاچه ارومیه» را به‌عهده بگیرد.
راه آهن شمال جنوب که اکنون یک اثر برجسته جهانی از ایران محسوب می شود، حوزه‌ای گسترده از بندر امام خمینی (ره) تا بندر ترکمن و پهنه‌های بی‌نظیر طبیعی و فرهنگی از هفت استان خوزستان، لرستان، مرکزی، قم، تهران، مازندران و گلستان را در بر می‌گیرد و بی‌تردید ارتقای حفاظت و مدیریت بهتر این اثر را به‌دنبال داشته و بی‌شک موجب رونق بیش از پیش گردشگری کشور به‌ویژه در استان‌های واقع در مسیر این راه آهن خواهد بود.