به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، شهریار افندی‌زاده معاون حمل و نقل وزیر راه و شهرسازی در خصوص جایگاه سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو بیان کرد: سازمان همکاری های اقتصادی اکو با عضویت ۱۱ کشور (۱۰ کشور اعضای اصلی شامل کشورهای ایران، پاکستان و ترکیه اعضای موسس و کشورهای افغانستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان، قرقیزستان، ازبکستان و تاجیکستان و یک ناظر) در محل تلاقی دو قاره آسیا و اروپا و آب‌های آزاد و دسترسی به خلیج فارس، دریای خزر، دریای سیاه، دریای مدیترانه، دریای عمان و اقیانوس هند جایگاه ویژه‌ای در جغرافیای جهان دارد و سازمان اکو در آسیا کلید تعامل شرق - غرب و شمال – جنوب است و لذا نقش حمل و نقل در فعالیت‌های آن بسیار بارز است.
معاون حمل و نقل وزیر راه و شهرسازی گفت: به طور طبیعی جغرافیای سیاسی کشورهای عضو اکو یعنی حوزه اقتدار ملی این کشورها به دلیل برخورداری از مرزهای مشترک به یکدیگر وابسته است، لذا موقعیت ژئوپلتیکی اعضا در قبال هم بسیار مهم است.
افندی‌زاده اظهار کرد: سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو علاوه بر بهره‌مندی ویژگی‌های مادی قدرت همچون جمعیت نیم میلیاردی، مالکیت یک سوم منابع انرژی جهان، موقعیت بی‌نظیر ارتباطی میان اروپا با چین و روسیه با خلیج فارس و اقیانوس هند برخوردار است.
وی افزود: این ۱۰ کشور از نظر جغرافیایی در یک منطقه استراتژیک با منابع غنی اقتصادی و تمدن و فرهنگ‌های ارزشمند قرار دارند و رشد اقتصادی بیش از ۵ درصدی کشورهای منطقه از پتانسیل این سازمان محسوب می‌شود اما با وجود همه این ظرفیت‌ها و امکانات، اکو به دستاوردهای در حد انتظاری نرسیده است.
معاون حمل و نقل وزیر راه و شهرسازی خاطر نشان کرد: هرچند این کشورها ممکن است از نظر اقتصادی و سایر زمینه‌ها همطراز یکدیگر نباشند اما می‌توانند در کنار یکدیگر به توسعه و پیشرفت کشور خود و منطقه کمک شایانی کنند.
افندی‌زاده ادامه داد: رشد تجارت و معاملات سازمان همکاری اقتصادی اکو راضی کننده نیست در حالی که ظرفیت ها و توانمندی های کشورهای عضو بیش از این مقدار است.
وی با اشاره به فعالیت های اقتصادی اکو اظهار کرد: عمده فعالیت سازمان همکاری‌های اکو در حوزه‌های تجارت و سرمایه‌گذاری، حمل و نقل و مخابرات، انرژی، مواد معدنی و محیط زیست، کشاورزی، صنعت و توریسم، منابع انسانی و توسعه پایدار، پروژه و آمار و پژوهش اقتصادی، روابط بین الملل است و آنچه در این نوشتار مورد تاکید است موضوع همکاری‌های حمل و نقلی کشور های عضو اکو است.
معاون حمل و نقل وزیر راه و شهرسازی تاکید کرد: برآوردهای اقتصادی نشان می‌دهد که با تغییر جایگاه اقتصادی برخی اعضای مؤثر اکو در دهه آینده، سازمان اکو در آسیا بار دیگر کلید تعامل شرق و غرب خواهد شد و ایران نیز به سبب نقشِ بنیانگذاری آن از قدرت نفوذِ بالایی در این سازمان برخوردار است.
افندی‌زاده بیان کرد: ساختار اکو با دربرداشتن کشورهایی از چند منطقه مختلف اعم از جنوب غرب آسیا، قفقاز، آسیای مرکزی و جنوبی، از موقعیتی منحصر به فرد در این زمینه برخوردار است. در صورت ایجاد همگرایی در چارچوب این سازمان، نقش ایران به‌عنوان عامل پیوند دهنده حوزه‌های ژئواکونومیکی مختلف می‌تواند قوام‌بخش منافع ایران در بلندمدت در منطقه شود.
معاون حمل و نقل وزیر راه و شهرسازی اظهار کرد: تجربه معافیت مسیر چابهار به افغانستان از تحریم‌ها به خوبی نقش و اثرگذاری این مؤلفه ژئواکونومیکی را به اثبات رسانده است. با این حال باید توجه داشت که صرف مشارکت در چنین پلتفرم‌های منطقه‌ای و حتی انعقاد توافقات گوناگون بدون وجود سطح مشخصی از عمل‌گرایی، به‌ویژه در ایران، قابل تحقق نخواهد بود. همگرایی سیاسی، اعتماد متقابل و صرف هزینه‌های لازم به‌ویژه در حوزه زیرساخت‌های راهبردی از نشانه‌های این عمل‌گرایی محسوب می شود.
به گفته افندی‌زاده، سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو دارای شورای هماهنگی حمل و نقل و ترانزیت اکو (TTCC) است که ارتقای آن به نهاد دایمی هماهنگی حمل و نقل و ترانزیت در ساختار سازمانی اکو می‌تواند مدنظر قرار گیرد تا با توجه به اهداف سازمان اکو، افزایش فعالیت و هماهنگی در امور حمل و نقل و ترانزیت را با استفاده از امکانات کشورهای عضو و همگرایی و هماهنگی برنامه‌ها و فعالیت‌ها پیگیری کند و امتیازات تعرفه‌ای برای تسهیل این موضوع به کار گرفته شود.
معاون حمل و نقل وزیر راه و شهرسازی در ادامه به پیشنهادهای ایران برای ارتقای سطح و جایگاه سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو اشاره و اظهار کرد: همکاری اقتصادی و حمل و نقلی بین اکو با کشورهای بزرگ آسیایی (چین، روسیه، هندوستان) و همچنین اتحادیه اوراسیا و اتحادیه اروپا می‌تواند منتهی به توسعه اقتصادی و افزایش ثبات و کاهش تنش‌های منطقه‌ای باشد که بر این اساس پیشنهاد ایران گسترش فعالیت‌های حمل و نقلی سازمان اکو با کشورها و اتحادیه های مذکور و دعوت از آنها برای عضویت نظارتی در سازمان اکو است.
نقش سازمان اکو در توسعه و تجهیز ایستگاه راه‌آهن سرخس و آستارا
افندی‌زاده در ادامه به فعالیت‌های سازمان اکو در حوزه حمل و نقل اشاره کرد و گفت: سازمان اکو در حوزه حمل و نقل فعالیت‌های بسیاری برای افزایش همکاری بین اعضا داشته و به عنوان نمونه پروژه‌های توسعه و تجهیز ایستگاه راه‌آهن سرخس و همچنین راه‌آهن آستارای ایران به آستارای جمهوری آذربایجان و برقراری قطارهای ترانزیتی از پاکستان به ترکیه از ایران از جمله اقدامات موفقی بوده است که با همکاری مشترک بین اعضا و توجه سازمان اکو صورت گرفت و می‌توان بر ضرورت منظم کردن و افزایش حرکت قطارهای باری برنامه‌ای به ویژه کانتینری و مسافربری در مسیرهای ریلی موجود بین کشورهای عضو اکو تاکید کرده و در محدوده کشورمان برقراری قطارهای برنامه‌ای از آستانه یا آلماتی (قزاقستان) به بندرعباس و اسلام‌آباد (پاکستان)- تهران – استانبول (ترکیه) دنبال شود.
معاون حمل و نقل وزیر راه و شهرسازی با اشاره به جایگاه ایران در سازمان همکاری های اقتصادی اکو اظهار کرد: ایران می‌تواند در راستای توسعه زیربناهای ترابری در کشورهای منطقه و پیوستگی شبکه‌های حمل و نقل ترانزیتی منطقه، اجرای سریع برخی پروژه‌های مهم در حوزه راه‌آهن از جمله ساخت خط آهن در حاشیه دریاچه وان در ترکیه، خط آهن رشت - آستارا (ایران)، بازسازی خط آهن کویته - تفتان در پاکستان، احداث خطوط آهن از مرز شیرخان بندر به مزارشریف و نهایتاً هرات در افغانستان را از طریق سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو پیگیری و تسریع کند که این امر باعث تقویت جایگاه بالقوه ایران در حمل و نقل بین‌المللی می‌شود.
وی خاطر نشان کرد: هرچند فقدان یک راهبرد ثابت و بلند مدت در قبال اکو در سیاست خارجی ایران، روند دستیابی این سازمان را به اهداف همگرایی منطقه‌ای با کندی و تاخیر مواجه ساخته است، با این حال اهتمام ایران به توسعه کریدورهای ترابری بین‌المللی و ترانزیتی در سال‌های اخیر به ویژه افتتاح طرح‌های مهم راه‌آهن خواف- هرات، قزوین – رشت و میانه –بستان‌آباد و احداث طرح‌های توسعه راه آهن چابهار- زاهدان و رشت-کاسپین/انزلی همچنین طرح‌های راه آهن بستان آباد- تبریز، رشت-آستارا، شلمچه – بصره، کرمانشاه – خسروی و نیز زاهدان – بیرجند – یونسی نیز در ارتقای جایگاه منطقه‌ای این کشور به ویژه در اکو موثر بوده است.
افندی‌زاده ادامه داد: علاوه بر این، تمرکز بر احیای مزیت‌های ژئواکونومیکی ایران از دیگر برنامه‌هایی است که در ارتقای جایگاه ایران در همکاری‌های حمل و نقلی کشورهای منطقه اکو در دستور کار است.
معاون حمل و نقل وزیر راه و شهرسازی گفت: ایران به دلیل قرار گرفتن در نقطه اتصال چند منطقه گوناگون، از موقعیت منحصر به فردی در حوزه ترانزیت برخوردار است. در عین حال در بخش مهمی از دو طرح بزرگ ترانزیتی منطقه‌ای و بین‌المللی کنونی، از جمله ابتکار کمربند و جاده و نیز راهگذر شمال – جنوب، ایران قرار گرفته است.
وی افزود: پیوند دهنده مسیرهای مختلف راهگذرهای اقتصادی این طرح‌ها و نیز ارتباط‌دهنده دو طرح به یکدیگر از مسیر ایران مقدور است و جا دارد کشورمان برای حداکثر کردن همکاری‌های حمل و نقل و رفع موانع تجاری و گمرکی و رونق دادن به کریدورهای ترابری بین‌المللی و سرمایه‌گذاری‌های مشترک در مسیرهای بین‌المللی (اعم از احداث زیربناها و صنایع یا فعالیت‌های تجاری) جهت انتفاع اقتصادی و اجتماعی کشورهای عضو با استفاده از ابزارها و نهادهای مختلف از جمله با استفاده از نقش مناطق آزاد تجاری و توافق نامه‌های دو یا چند جانبه گمرکی و تجاری و حمل و نقلی تلاش کند و این موضوعات در اهداف کمیته‌های کاری مشترک درج و پیگیری شود.
گفتنی است، سازمان همکاری های اقتصادی اکو به عنوان یک سازمان منطقه‌ای دولتی در سال ۱۹۸۵ از سوی ایران، پاکستان و ترکیه به عنوان جانشین سازمان همکاری منطقه‌ای برای توسعه ( RCD) که از سال ۱۹۶۴ تا ۱۹۷۹ موجودیت داشت، با هدف پیشبرد همکاری‌های اقتصادی، فنی و فرهنگی میان کشورهای عضو تاسیس شد.
همچنین در سال ۱۹۹۲ با اضافه شدن کشور های افغانستان، آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان فعالیت‌های آن گسترش یافت.