برنامه توانمندسازی عبارتست از مجموعه اقداماتی که به منظور ساماندهی فضایی بافت‌های غیررسمی انجام می‌شود و شامل یک فرایند از پایین به بالا است نه یک نقطه پایانی. این برنامه به معنای مشارکت همه اقشار محروم و فقیر جامعه درباره سرنوشت خود است. راهبرد اصلی این مدل اعتقاد به مردم و اعتقاد به این است که مسائل می‌توانند به بهترین شکل ممکن به دست مردمی که با آن مسائل بطور روزانه زندگی می کنند و به عبارتی گروه‌های ذینفع حل شود.
عناوین كلی پروژه‌های توانمندسازی و ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی در زیر آمده است:
- پروژه های بهبود و ارتقاء زیرساخت‌ها و خدمات شهری
- پروژه های توانمندسازی در جهت حمایت از گروه های آسیب‌پذیر اجتماعی (كودكان، زنان سرپرست خانوار، معلولین)
- پروژه های توانمندسازی اقتصادی شامل ارتقاء وضعیت معیشت؛ اشتغال‌زایی و بهبود مسكن
- پروژه‌های ظرفیت‌سازی در مدیریت محلی به خصوص شهرداری‌ها
ساماندهی سکونتگاه‌های غیر رسمی اقداماتی بیش از مهندسی از جنبه کالبدی را در بر می‌گیرد و هدف نهایی آن توسعه اجتماعات محلی و کاهش فقر شهری است. از این رو بخش دولتی – عمومی به تنهایی قادر به تحقق این هدف نیست بلکه مشارکت موثر مردمی شرط لازم برای تحصص این هدف به شمار می‌رود. چنین مشارکتی مستلزم توانمندسازی ساکنان این گونه سکونتگاه‌هاست. برای توانمندسازی در این شرح خدمات بر اقداما‌ت بهسازی محیطی (با فرایندی متفاوت در نیل به بروندادها) تاکید شده است که طی آن اعتمادسازی، نهادسازی و ظرفیت‌سازی در اجتماعات محلی تحقق می‌یابد.
توانمندسازی اجتماعات تهیدست مستلزم کار صمیمانه، نزدیک. مداوم و در درون مردم است و با ارائه نقشه و گزارش و تصویب مقامات پایان نمی‌گیرد. حضور محلی با به خدمت گرفتن کارشناسانی توانا در زمینه ایجاد ارتباط مردمی تا تحقق برنامه‌ها اجتناب ناپذیر است. در این فرایند برنامه‌ریزی «برای مردم» باید به برنامه‌ریزی «با مردم» تبدیل شود و مهندسان مشاور نقش میانجی و تسهیل کننده بروز توانایی‌های درونی این اجتماعات را ایفا کنند. بنابراین مقدم بر فعالیت‌های مهندسی و سخت‌افزاری، اولویت با محوریت مردم است و در عوض «عرضه محور» بودن و «تقاضا محور» بودن آن مورد توجه است.
از سوی دیگر مدیریت شهری نیازمند ظرفیت‌سازی برای اتخاذ سیاست‌های هماهنگ با سند ملی توانمندسازی و ساماندهی در چاره‌جویی مشکلات اسکان غیر رسمی است.