به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، معصومه ابتکار معاون رییسجمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست ایران، عصر روز گذشته ۴ اسفندماه در تالار علامه امینی دانشگاه تهران و در مراسم اختتامیه همایش ملی مدیریت خردمندانه فضای سرزمین گفت: در شهریورماه سال جاری، سیاست‌های توسعه پایدار به عنوان اهداف ۱۵ ساله جهان به تصویب رسید و آینده ۱۵ سال کشور توسط مقام معظم رهبری در ۱۷ محور بر اساس برنامه جهانی تعریف شد.
معاون رییس جمهوری افزود: برنامه ۱۵ ساله مصوب که دارای ۱۷ محور است به همه ابعاد توسعه اشاره دارد که محور مباحث آنها توسعه پایدار است. بحث اینکه توسعه باید به گونه‌ای اتفاق بیفتد که کیفیت زندگی و شاخص‌های کیفیت زندگی را به خطر نیندازد و همچنین ملازم با تخریب محیط زیست و هوا نباشد و حقوق نسل‌های آینده را پایمال نکند. بدین‌معنا به گونه‌ای زندگی نکنیم که نسل‌های بعد و آیندگان به ما بگویند که پیشینیان آمدند، غارت کردند، بردند و خوردند و چیزی برای ما نگذاشتند؛ که مفهوم توسعه ناپایداری به زبان عامیانه است.
رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست ایران ادامه داد: همتای جنگ و ناامنی که متاسفانه در دنیا با وجود همه صحبتی که از صلح می‌شود روز به روز فراگیرتر شده، مساله تخریب محیط‌زیست به عنوان یکی از تهدیدهای جدی برای آینده بشر در کره زمین مطرح شد و پس از آن بود که موضوع توسعه پایدار در دستور کار مناسبات جهانی به طور جدی قرار گرفت. اینکه چطور دنیا به این جمع‌بندی رسید به مدیریت خردمندانه فضای سرزمین برمی‌گردد و اینکه آسیب‌های بشر به طبیعت بیش از حد انتظار بود.
این مقام مسئول در کابینه دولت تدبیر و امید تاکید کرد: با برداشت غیرمنطقی از طبیعت و تخریب‌های گسترده بشر، صدمات جبران ناپذیری به آن وارد شد. خاکی که در شهرها تبدیل به آسفالت و بتن می‌شود عامل تنفسی زمین را نابود و این نابودی در نهایت چرخه زندگی را مختل می‌کند.
ابتکار گفت: سرعت تخریب و نابودی خاک هم بر اثر فرسایش و هم در اثر فرآیندهایی مثل توسعه شهرنشینی و هر فعالیت دیگر از جمله کشاورزی ناپایدار در دنیا روند سریعی داشت که یکی از آثارش نیز گرد و غبار است. بدین معنا خاک اگر رطوبت خود را از دست بدهد و درست مدیریت نشود به جای زمین به هوا می‌آید و تبدیل به بلا می‌شود. یعنی نعمت خدادادی در اثر مدیریت نادرست و بهره‌برداری ناپایدار و فشار به طبیعت، طبیعت نه تنها خدمات رایگان خود را قطع می‌کند که خدماتش تبدیل به بلا می‌شود.
رییس سازمان محیط‌زیست ایران با انتقاد از اینکه تخریب و نابودی محیط زیست در فرهنگ عمومی موردغفلت قرار گرفت گفت: به هرحال ظرفیت زیستی جهان محدود است و میزان برداشت و تخریب ما بیش از آن ظرفیت است. در حال حاضر بیش از توان تولید دریاها از دریاها آبزیان را برداشت، بیشتر از توان تولید مرتع، چرا و بیشتر از توان تولید خاک، کشاورزی انجام می‌شود، بیشتر از توان تولید آب - آن هم در این شرایط - داریم آب‌ها را آلوده می‌کنیم، بیشتر از توان پالایش هوای کره زمین داریم گازهای گلخانه‌ای و آلودگی هوا ایجاد می‌کنیم.
ظرفیت زیستی جهان، ۶ماه از توان بازسازی عقب است
ابتکار ادامه داد: ظرفیت زیستی جهان، ۶ ماه از توان باززسازی و خودپالایی جهان عقب است. بدین معنا ما بیشتر برداشت می‌کنیم، برای هر سال فعالیتی که ۷ میلیارد انسان ساکن در کره زمین دارند برای هر سال ۱.۵ سال وقت نیاز دارد تا خود را بازسازی کند. سرعت تخریب جنگل‌ها در هر دقیقه به اندازه تخریب یک زمین فوتبال است.
معاون رییس جمهوری گفت: تنوع زیستی جهان که چرخه حیات طبیعت است دارد از بین می‌رود؛ تنوعی که حیات ما به آن بستگی دارد.
رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست ادامه داد: برخی تصور می‌کنند حشرات چه فایده‌ای دارند؟ ۷۰ درصد کشاورزی دنیا به گرده افشانی زنبورها بستگی دارد. متاسفانه ما با استفاده بی‌رویه از سم و سموم دفع آفات ریشه حشرات مفید را در طبیعت از بین می‌بریم که امروز به زنگ خطری تبدیل شده است. اگر می‌خواهیم منطقه‌ای برنامه‌ریزی کنیم بخشی از برنامه‌ریزی، توجه به بحث کشاورزی و دامداری است. در حال حاضر، مراتع کشور پنج برابر ظرفیت‌شان برای بازسازی زمان می‌گیرند که با این وضع بارندگی، باید شرایط را تغییر دهیم تا مرتع به بیابان تبدیل نشود.
ابتکار گفت: ۵۰ درصد عرصه سرزمینی ما در حال حاضر به سمت بیابان‌شدن پیش می‌رود، برای اینکه مرتع به بیابان تبدیل نشود نیازمند مدیریت خردمندانه هستیم. در حال حاضر، عرصه کشاورزی ایران نیز همین مسائل را دارد. برای اینکه عرصه کشاورزی ما فعالیت خود را به قیمت نابودی تالاب انجام ندهد باید خردمندانه هم از نظرموقعیت، مکانیابی، بارگذاری، جهت گیری مدیریت کنیم.
تشریح دلایل گرد و غبار در ایران؛ خشک‌کردن تالاب جازموریان یکی از دلایل پدیده گرد و غبار کشور
این عضو کابینه دولت تدبیر و امید افزود: یکی از ارزشمندترین تالاب‌های ایران، تالاب جازموریان در منطقه بین سیستان و کرمان است تا ۱۵ سال پیش بیشترین علوفه کشور را جازموریان تولید می‌کرد اما با به دلیل برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و مدیریت غیرخردمندانه منابع آب، امروز جازموریان تبدیل به یک تالاب خشک و یکی از کانون‌های مهم گرد و غبار ایران شده است.
ابتکار ادامه داد: مطالعات ما نشان می‌دهد که ۲۵ درصد گرد و غبار کل ایران از جازموریان است اما به جای آن ۳۵ هزار چاه مجاز و غیرمجاز در همان منطقه شکل گرفته و به یک کانون قوی کشاورزی تبدیل شده اما اگرچه محصولات کشاورزی آنجا صادر می‌شود و در آمارها نیز می‌آید اما خردمندانه نیست. همچنین ما طی ۲۰ سال گذشته ۲۴ میلیون نفر را به سمت چند استان البرز، تهران و محدوده‌های اطراف تهران آوردیم. یعنی ۳۰ درصد جمعیت، فعالیت اقتصادی و فعالیت صنعتی کشور در ۱.۲ درصد خاک متمرکز شده است که به نظر می‌رسد خردمندانه نیست. آیا هیچ کشوری این چنین و بدون توجه به ظرفیت‌های زیستی برنامه‌ریزی می‌کند؟
وی گفت: مدیریت سرزمین امروز یکی از مولفه‌های اصلی توسعه پایدار است. خوشبختانه ما در دولت یازدهم این فرصت را پیدا کردیم تا به صورت جدی به توسعه پایدار بپردازیم و این پرداختن به مسائل زیست محیطی از نظر مسائل مربوط به توسعه در بعد کلان و مباحث شهری در موضوع شهرهای پایدار، شهرهایی که حداقل شاخص های زندگی و شکوفایی شهری را مدنظر قرار می‌دهند و در برنامه‌ریزی خردمندانه خود، ظرفیت زیستی را درنظر می‌گیرند و بر اساس ظرفیت زیستی بارگذاری فعالیت، جمعیت و فعالیت های اقتصادی دارند، می‌شود.
رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست ایران ادامه داد: خوشبختانه یکی از اتفاقات خوبی که در دولت یازدهم رخ داده است ابلاغ سیاست‌های کلی کشور و توجه به مسائل زیست‌محیطی در همه بخش‌هاست. طی سال جاری سیاست‌های کلی نظام در موضوع محیط‌زیست برای نخستین بار توسط مقام معظم رهبری و در ۱۷ محور ابلاغ شد. بر اساس آن، همه قوا از جمله قوه مجریه پیگیر حفاظت از محیط زیست شدند و در این حال اعتماد مردمی نیز برای تحقق آن بوجود آمد زیرا با وجود تنوع دیدگاهی یکی از مشکلات موجود کشور مدیریت خردمندانه، یکپارچه و هماهنگ با فضای سرزمین است.
مردم نمایندگانی را انتخاب کنند که مسائل زیستی را ملاک عمل قرار دهند
ابتکار با اشاره به انتخابات پیش روی مجلس شورای اسلامی گفت: مردم باید نمایندگانی را انتخاب کنند که به این فرصت و این تهدیدها توجه کنند. شاید از نظر آسیب‌هایی که طبیعت ما در حال حاضر دارد تجربه می‌کند این مجلس یکی از آخرین فرصت‌ها برای ما باشد برای اینکه جلوی روند تخریب‌ها را بگیریم و انتخابات پیش روی مجلس فرصتی است تا جلوی نابودی دریاچه ارومیه و نابودی ۱۶۵ سفره آب زیرزمینی شبیه دریاچه ارومیه، جازموریان، هامون، گاوخونی را بگیریم.
وی افزود: لیست بلندبالایی از تالاب‌های با ارزش را داریم که اگر مدیریت خردمندانه برای آنها نداشته باشیم همگی آنها تبدیل به بحرانی در شهرهای ما می‌شوند. یعنی اگر نتوانیم مشکل ارومیه را حل کنیم که خوشبختانه در دولت یازدهم بخشی از مشکلات آن مهار شده است، نمی‌توانیم بحران‌های زیست محیطی را حل کنیم. اگر دریاچه ارومیه آسیب ببیند زندگی در سکونتگاه‌های دیگر همچون تبریز نیز دشوار خواهد شد.
این عضو کابینه دولت یازدهم ادامه داد: نگاه جامع و تاثیرگذار در مدیریت خردمندانه سرزمین برای ما مهم است. ما بعد از سیاست‌های کلی که توسط مقام معظم رهبری اعلام شد، برنامه ششم توسعه را داریم که خوشبختانه در برنامه ششم توسعه، برنامه‌ای که دولت با نظر کارشناسی و مطالعه دقیق تصویب کرده است محوریت مباحث محیط زیستی و توسعه پایدار در بخش‌های مختلف برنامه بسیار قوی دیده شده است. علاوه بر آن برنامه بخشی محیط زیست، یک برنامه فرابخشی برای همه دستگاه‌های توسعه‌ای کشور در برنامه ششم برای توجه دادن به الزامات زیست محیطی مثل کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، مدیریت خردمندانه منابع آب، خاک، تنوع زیستی ایران در این برنامه دیده شده و بسیار امیدبخشی است.
ابتکار تاکید کرد: برنامه ششم توسعه برای اینکه بتوانیم روندهای تخریبی را متوقف و بر اساس برنامه‌هایی که داریم برای برنامه‌های آتی از جمله مکران ارزیابی راهبردی داشته باشیم بسیار امید بخش است.
وی در پایان گفت: برنامه ساماندهی آلودگی هوا برای تهران و ۷ کلانشهر در دولت یازدهم ۲۸ ماه است که دارد اجرا می‌شود که نتایج قابل قبولی دارد. اگر در برنامه چهارم و پنجم برنامه کاهش آلودگی هوا استمرار پیدا می‌کرد امروز به نتایج مثبتی می‌رسیدیم اما چون عملا از سال ۸۴ برنامه‌ها متوقف شد ما دوباره از سال ۹۲ شروع کردیم. /