به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، جنگل ابر تنها باقی‌مانده از طبیعتی سه میلیون سالهای محسوب می‌شود که صدها هزار سال پیش، از غرب چین تا مدیترانه امتداد داشت و امروز تنها باریکه‌ای از آن میراث جهانی تحت عنوان ابر، برای ما به‌جای مانده است. هرچند این میراث کهن در سالهای اخیر با حضور گردشگران داخلی و خارجی بیش از گذشته به مقصدی برای توریسم طبیعی بدل شده اما بخش‌های عمده‌ای از این جنگل ۳۵هزار هکتاری هنوز برای گردشگران ناشناخته است.
جنگل ابر شهرستان شاهرود نزدیک روستایی به همین نام، مرز استان سمنان و استان گلستان را شکل می‌دهد و برای رسیدن به آن باید گذر از میان شهر نمونه گردشگری بسطام با زیبایی‌های منحصربه‌فردش را تجربه کرد و پس از طی ۴۵ كيلومتر در مسير جاده شاهرود-آزاد شهر، با ابرهای جنگل بی‌انتهای ابر، با مختصات جغرافيايي ۵۷ و ۵۴ تا ۱۲ و ۵۵ شرقي و ۴۲و ۳۶ تا ۵۰ و ۳۶ عرض شمالي آشنا شد.
جنگل ابر، ۲۰کیلومتری با جاده فرعی محور شاهرود-آزادشهر فاصله دارد جاده‌ای که در نیمه‌راه به شوسه و درنهایت به محور خاکی منتهی می‌شود و مسیری نسبتاً صعب‌العبور را برای خودروهای شخصی فراهم می‌آورد اما رنج سفر در این محور به دیدن ابرهایی که همچون خامه‌ای بر کیک زیبای طبیعت خداوند متعال می‌ارزد.
تنها کلمه‌ای که برای ورود به جنگل رؤیایی ابر در ذهن نقش می‌بندد فضایی شگفت‌انگیز است، فضایی زیبا و درخور توجه که قطعاً دیدارش خستگی راه را از تن می‌زداید این جنگل قریب به ۳۰چشمه فعال دارد و وجود مناطق زیبایی چون قلعه ماران، آلو چال، سر تخت و دالان بهشت از ابر، جاذبه‌ای فرا شهرستانی ساخته است.
ابر چه چیز منحصربه‌فردی دارد
جنگل ابر به باور بسیاری از گردشگران، زیباترین چشم‌انداز طبیعت ایران و جهان محسوب می‌شود و ارزش آن به‌عنوان بخشی از میراث طبیعی ایران‌زمین، هرگز کم‌تر از مناطق زیبای ایران‌زمین مانند دماوند، مازندران و سبلان نیست. این جنگل با ۳۵ هزار هکتار وسعت قسمتی از جنگل‌های باستانی هیرکانی است.
جنگل‌های هیرکانی یکی از منحصربه‌فردترین نوع جنگل‌ها در دنیا هستند که همچون نوار سبزی بر شیب‌های شمالی جبال البرز قرارگرفته و سواحل جنوبی دریای خزر را می‌پوشانند همچنین این ناحیه از حوالی آستارا در شمال غرب تا حوالی جنگل ابر در شرق ایران ادامه می‌یابد.
جنگل‌های هیرکانی به مجموعه‌ای از جنگل‌ها گفته می‌شود که پس از میلیونها سال تکامل همچنان گونه‌هایی از خود را پس از عبور دوران یخبندان حفظ کرده و امروز درختان سوزنی، پهن‌برگ و حتی درختچه‌های نیمه استوایی را در کنار یکدیگر رشد و نمو می‌بخشد که از این لحاظ در دنیا کم‌نظیر است.
جنگل‌های هیرکانی که از دوران ژوراسیک به‌جای مانده‌اند، ۳.۷میلیون هکتار پوشش جنگلی ایران را تشکیل می‌داده‌اند که هم‌اکنون به ۱.۸میلیون هکتار تقلیل یافته‌اند همچنین باید گفت قدمت این جنگل‌ها که جزو بقایای دوران سوم زمین‌شناسی هستند، از یک‌سو و وجود ۸۰ گونه گیاهان چوبی به همراه گونه‌های گیاهی بسیار نادری مانند راش، بلوط، توسکا، نارون، گیلاس وحشی، بارانک، سرخدار، نمدار و ... را نوید می‌دهند.
ابر زیست بومی کهن
کارشناس منابع طبیعی استان سمنان درباره زیست‌بوم موجود در جنگل ابر گفت: ابر می‌تواند همچون موزه زنده‌ای مورداستفاده قرار بگیرند و به‌طورکلی جنگل ابر به‌عنوان باریک‌ترین قسمت از سلسله جبال البرز مرز میان‌بند بین دو اکوسیستم منطقه نیمه بیابانی و جنگلی است.
محمدعلی طالبی همچنین افزود: می‌توان در جنگل‌های این ناحیه درختان سوزنی‌برگ را در کنار درختان پهن‌برگ مشاهده کرد و این امر در گونه‌های جانوری هم تأثیر گذاشته است از سوی دیگر ارتفاع زیاد جنگل از سطح دریا، پایین بودن درجه حرارت در فصل گرما و وجود چشمه‌سارهای فراوان و پوشش جنگلی متنوع از شاخصه‌های این جنگل است.
وی افزود: وجود ۸۵ نوع گونه گیاه مانند راش، بلوط، ممرز افرا، شیردار، توسکا، آزاد داغداغان، گونه‌های کلاه میرحسن، چوبک، اسپرس، دم‌روباهی، آویشن و شبدر به همراه گونه‌های گیاهی نادر مانند نارون، بارانک، سرخدار و مانند آن‌ها جنگل ابر را به موزه‌ای طبیعی تبدیل کرده است.
ابر مقصدی برای هر نوع گردشگر نیست
این کارشناس منابع طبیعی در پاسخ به سؤالی با موضوع فقدان جاده مناسب دسترسی به جنگل ابر، گفت: ابر مقصدی برای همه نوع گردشگری نیست برای دیدار از ابر، می بایست با تجهیزات مناسب پیش رفت به همین دلیل ابر را نمی‌توان مناسب خانواده‌هایی که خودروهای معمولی شهری دارند، دانست.
طالبی بیان داشت: بیشتر دیدنی‌های ابر نیازمند پیاده‌روی و تجهیزاتی مانند لباس مناسب، خودروی مناسب، کفش و کوله‌پشتی مجهز، وسایل گرمایش و ... دارد که این امر، کار را برای گردشگران خانوادگی کمی دشوار می‌سازد اما حضور در مناطق ابتدایی جنگل مانند سر تخت برای همه میسر است.
وی درباره راه‌های دسترسی به ابر، توضیح داد: یکی از بهترین روش‌های دیدار از مناظر زیبا و به‌یادماندنی جنگل ابر، استفاده از تورهای گردشگری، باراهنماهای بومی است که به‌صورت یک یا دوروزه برگزار می‌شود و دیدار از همه مناطق زیبای این جنگل را برای انواع گردشگران میسر می‌سازد.
اقلیم ابر چگونه است
آب‌وهوای خاص این جنگل، درختان متفاوتی را در خود پرورش داده که برخی از این درخت‌ها با شکل خاص خودروی زمین خزیده‌اند و منظره زیبایی پدید آورده‌اند. جنگل ابر یکی از بانک‌های گیاهان دارویی سرشار در کشور شناسایی‌شده است، که همه‌ساله مشتاقان و علاقه‌مندان را از گوشه‌کنار جهان به‌سوی خود دعوت می‌کند
میزان نزولات جوی در این منطقه بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلی‌متر و متوسط حداکثر دما ۲۰ و حداقل دما شش درجه سانتی‌گراد است. از سوی دیگر، جنگل ابر در محل تلاقی سه جریان اقلیمی اصلی غرب و جنوب آسیا، یعنی پرفشارهای سیبری «جریان خشک و سرد» پرفشار جنب حاره «جریان گرم و بیابان‌زا» و زبانه‌های اطلس و مدیترانه «جریان معتدل و مرطوب» است.
ترکیب این اقالیم متفاوت و متضاد در یک منطقه کوچک جغرافیایی، در جهان کم‌نظیر است این ترکیب در میلیونها سال، ذره‌ذره و به‌زحمت توانسته زیست‌بومی بیافریند که غنای آن موجب شده در شمار ذخایر زیستی کره زمین قرار گیرد.
قلعه ماران در ابر دیدنی است
کارشناس گردشگری و محیط‌زیست درباره ویژگی‌های قلعه ماران در جنگل ابر، گفت: قلعه ماران در دوره ایلامی‌ها بر نوک کوهی ساخته‌شده که از اعماق ابر به‌خوبی دیده می‌شود این قلعه را می‌توان یکی از زیبایی‌های ابر دانست که رسیدن به آن البته نیازمند راهنمای بومی و یا تجهیزات است.
علیرضا اسلام‌پناه افزود: آبشار شُرشُر نیز در منطقه ابر یکی از اماکنی است که دل هر بیننده را می‌رباید اما دیدار از این منطقه نیز به دلیل صعب‌العبور بودن برای همگان میسر نیست درمجموع می‌توان گفت بسیاری از مناطق جنگل ابر مکانی برای ورود هرگونه توریست نیست بلکه این اماکن نیازمند راهنماهای محلی و تجهیزات دارد.
وی در توصیه‌ای برای افراد عازم جنگل ابر، افزود: باید همیشه به یاد داشت که ابرها خبر نمی‌کنند، برنامه‌ها را به‌دقت باید تنظیم کرد و پیش از تاریکی هوا به‌جایی مطمئن رسید، اما برای احتیاط هم که شده در گلگشت‌ها هم باید آب و خوراکی‌های شیرین و چراغ‌قوه به همراه داشت همچنین خطر گراز و خرس را هم در مناطق بسیار بکر باید اضافه کرد در نظر داشته باشید که محل کمپ باید به‌دقت انتخاب شود.
هوای این روزهای ابر قابل‌اعتماد نیست
کارشناس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان شاهرود همچنین درباره دیگر جاذبه‌های جنگل ابر، توضیح داد: تابستان ابر با هوای خنک و روح‌بخش دارد آبشار «آلو چال» با پستی‌وبلندی‌های متعدد جاذبه‌ای بسیار زیبا را رقم می‌زند که دیدن آن به همه هم‌وطنان توصیه می‌شود اما همان‌طور که از نام ابر پیداست، مه غلیظ در ایام بهار می‌تواند در یک‌لحظه مسافران را غافل‌گیر کند پس نباید تا پاسی از غروب در ابر ماند.
اسلام‌پناه افزود: برای اسکان در خانه‌های روستایی هیچ مشکلی نیست و از مهمان‌نوازی اهالی روستای زیبای ابر که در کنار جنگل آرمیده، بهره خواهی برد و اگر راهنما بخواهی و یا نان‌وآبی، حتماً تو را بر سفره ساده و بی‌ریای خود مهمان می‌کنند.
وی ادامه داد: همراه داشتن چادر مسافرتی و کیسه‌خواب و لباس گرم و بارانی و بادگیر هم الزامی است زیرا دمای هوا در شب بین دو تا پنج درجه در نوسان است و اگر پوشش و لباس مناسب نداشته باشی، خاطره شبی سرد را با خود به ارمغان خواهی برد.
هرچند مناطق زیبای سر تخت‌ها، تلکا تخته و تخته کمر قلعه چه و یا چشمه آب شاه‌پسند از دیگر زیبایی‌های جنگل ابر است اما مسافران باید بدانند که هوای این جنگل می‌تواند ظرف ۱۵دقیقه دگرگون شود.
ابر باراهنمای بومی روز خاطره‌ای را رقم خواهد زد
آنچه مسلم است دیدن جنگل ابر بدون استفاده از راهنما و بلدهای محلی آن‌گونه که انتظار هست، لذت‌بخش نیست و صدالبته اگر به‌عنوان یک طبیعت‌گرد به هرجای مناطق زیبای ایران سفر کنی، به‌ویژه جنگل ابر باید اصول اکو توریسم را که همان حفظ عرصه‌های طبیعی و بهره‌گیری از توانمندی جوامع محلی و بومی است، را در سفر لحاظ کنی.
اگر چنین باشد ضمن آنکه به حفاظت و ماندگاری عرصه‌ها و توسعه پایدار کمک کرده‌ای، خود سفری به‌یادماندنی و خاطره‌انگیز خواهی داشت.
بهتر است برنامه سفر به جنگل ابر را سه‌روزه تعریف کنیم تا بتوان ضمن طبیعت‌گردی و گلگشت در جنگل، بازدیدی از دیگر جاذبه‌های تاریخی و عرفانی قاره کوچک شاهرود مانند مجموعه تاریخی بسطام و آرامگاه بایزید بسطامی و آرامگاه شیخ ابوالحسن خرقانی، موزه شاهرود، کاروانسرای میاندشت، مسجد جامع و آرامگاه ابن یمین فرو مدی و روستا شهر تاریخی و آبشار تنگه داستان مجن اختصاص داد.
منبع: مهر