به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، این خانه متعلق به استاد محسن مقدم پسر کوچکتر احتسابالملک شهردار دوره ناصرالدین شاه قاجار است.
زندهیاد استاد مقدم جزو اولین باستانشناسان ایرانی بود که همراه اساتید باستانشناسی در محوطههای تاریخی فعالیت میکرد. وی همچنین از شاگردان استاد کمالالملک، باستان شناس و مؤسس دانشگاه هنرهای زیبا و استاد دانشگاه تهران بود که با همسر فرانسوی زبانش تصمیم گرفتند همه هم و غم خود را برای برپا کردن یک موزه از اشیای گرانبهایی که در حال از بین رفتن است بگذارند.
استاد مقدم در آبان ماه ۱۳۵۱، خانۀ پدری خود را همراه تمامی آثار موجود در آن به دانشجویان دانشکده هنرهای زیبا و گروه باستانشناسی دانشگاه تهران برای آموزش و پژوهش در فرهنگ گذشته و سپس عموم مردم وقف کرد.
این خانه که به «موزه مقدم» تغییر نام یافته، با مساحتی حدود ۲۱۱۷ متر مربع شامل سه حیاط بیرونی، اندرونی و سرایداری است و هر حیاط از قسمتهای مختلفی تشکیل شده است.
اتاق پذیرایی یا سالن گاهنگاری در ضلع جنوبی بنا، محل کار، فعالیتهای علمی و پذیرایی از میهمانان بوده است.
حوضخانه این بنا در دوره مظفری (۱۲۲۴- ۱۲۱۳ قمری) همزمان با احداث خانه توسط احتسابالملک بنا شده است و تزیینات دیوارهای آن توسط دکتر محسن مقدم از کاشی و قطعات ظروف سفالین برگرفته از آثاری نفیس متعلق به سدههای چهارم تا سیزدهم قمری است که سیر و تحول صنعت سفال و کاشی ایران را به نمایش میگذارد.
اتاق قاجار یا سالن زمستانی بنا با آثار ارزندهای از دوران زندیه و قاجاریه چون طاقچه گچبری زندیه از اصفهان، شومینهای از قصر فیروزه، کاخ «فیروزه خانم» سوگلی ناصرالدین شاه و... تزیین شده است و به همین دلیل آن را اتاق قاجار نامیدهاند.
ایوانهای بسیار زیبایی نیز در ساختمان بنا مشهود هستند، یکی از آنها با نمای بیرونی به شکل دو سنتوری با گچبری ایرانی و روی چهار ستون با گچبری کرنتی بر پا شده است.
این ایوان با دو رشته پلکان مارپیچ از حیاط قابل دسترسی است و هنوز شکل قدیم خود را حفظ کرده است. تزیینات این محل توسط دکتر مقدم و با استفاده از کاشیهای کوپاچه (چند رنگ) صفوی، آینهکاری زندیه و قاجار و کاشیهای معرق و خشتی قاجار و پهلوی اول صورت گرفته است.
ایوان دیگر با استفاده از کاشیهای دوران زندیه و قاجار مزین شده و وسط آن حوضچه مرمری کوچکی متعلق به حمام فتحعلی شاه کار گذاشته شده است که آب از آن فوران کرده و از طریق یک جوی باریک به داخل استخر میریزد.
این استخر که در حاشیه شمالی حیاط بیرونی واقع شده است در سال ۱۳۳۵ در جریان سفر زنده یاد دکتر مقدم به اسپانیا، از روی استخر و آب نماهای باغ الحمراء (باغی از دوران صدر اسلام اسپانیا) الگوبرداری و با استفاده از حوض یاد شده و تعدادی فواره قدیمی اجرا شد.
این خانه در سالهای دهه ۳۰ و ۴۰ توسط پروفسور پوپ مورخ آمریکایی که مقالهای با عنوان بررسی هنرهای ایران در مجله «سپید و سیاه» نوشته بود، به گرانترین خانه جهان معروف شد و هنوز هم جزو یکی از منحصر به فردترین خانههای ایران و جهان به شمار میآید.
در کنار تمام در و دیوارهای کاشی کاری شده و زیبای عمارت مقدم، اتاق کوچکی راه ورودی به زیرزمین خانه است که تمام در و دیوار آن با سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی و صدف و مرجان های زیبا نقش داده شده است.
مقدم در سال ۱۳۵۱ خانه پدری خود را با تمام آثار ارزشمندش وقف دانشگاه تهران کرد و سال ۱۳۶۶ دارفانی را وداع گفت.
پس از مرگ وی همسرش در سال ۶۹ تولیت موزه را در اختیار مستقیم دانشگاه تهران قرار داد و سرانجام پس از چند سال عملیات مرمت، در مرداد ماه سال ۸۸ در این خانه به روی بازدیدکنندگان گشوده شد.
خانه یا موزه مقدم در سال ۱۳۷۹ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۲۹۲۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.