سرمايه سازمان مبلغ هشتصد و بيست و نه ميليارد و پنجاه و هشت ميليون و هفتصد و هفت هزار و پانصد و پنجاه و نه (۸۲۹.۰۵۸.۷۰۷.۵۵۹) ريال و منقسم به‌هشتاد و دو ميليون و نهصد و پنج هزار و هشتصد و هفتاد (۸۲.۹۰۵.۸۷۰) سهم ده هزار ريالي است كه تماماً تأديه گرديده و صددرصد (۱۰۰%) متعلق به دولت مي‌باشد.
هدف از تشكيل سازمان، برنامه‌ريزي و ساماندهي فعاليتهاي تصدي وزارت راه و شهرسازي در زمينه‌هاي زير مي‌باشد:
الف ـ تامين، اداره و بهره‌برداري از زمين.
ب ـ فعاليت در زمينه تامين مسكن در چارچوب طرح جامع مسكن و سياستهاي ابلاغي دولت و وزارت راه و شهرسازي؛ (پیگیری اجرای پروژه های مسکن مهر شهرهای بالای 25 هزار نفر در سراسر کشور.)
فعاليت سازمان به شرح زير مي‌باشد:
۱ـ اجراي امور و وظايف مندرج در قوانين و مقررات مربوط درخصوص زمين و مسكن در محدوده و حريم شهرها و شهركها در راستاي حفظ حقوق و نمايندگي و اعمال مالكيت دولت نسبت به زمينهاي موات، دولتي، اراضي و مراتع ملي، حريم و مستحدث و ساحلي، اراضي و باغات و مستغلات خالصه و عرصه اعيان احداثي در زمينهاي خالصه، شهركها و مجتمعهاي نيمه تمام متوقف و ديگر اراضي و املاكي كه اجراي امور آنها در محدوده و حريم شهرها و شهركها به سازمان مسكن، سازمان زمين شهري و سازمان ملي زمين و مسكن محول گرديده و انجام ساير وظايف اجرايي كه به موجب قوانين و مقررات به عهده وزارت مسكن و شهرسازي قرار گرفته يا مي‌گيرد در چهارچوب سياستهاي دولت و قوانين و مقررات مربوط.
۲ـ ارايه پيشنهادهاي لازم در زمينه راهبردها، سياستها، برنامه‌هاي ميان مدت و كوتاه مدت، ضوابط، مقررات و دستورالعملهاي لازم مرتبط با اهداف و موضوعات فعاليت و وظايف سازمان به وزارت مسكن و شهرسازي به منظور سير مراحل تصويب در مراجع ذي‌صلاح.
۳ـ اجراي برنامه‌هاي حمايتي تامين مسكن گروههاي كم درآمد، ايجاد مجتمعهاي مسكوني و شهركها، سرمايه‌گذاري و مشاركت در امر تامين مسكن در محدوده شهرها و شهركها براساس سياستهاي ابلاغي از طرف وزارت مسكن و شهرسازي با رعايت قوانين و مقررات مربوط.
۴ـ الگوسازي در زمينه‌هاي طراحي شهري، طراحي و اجراي واحدهاي مسكوني و جزييات شهري از طريق اجراي طرحها و پروژه‌هاي ويژه، با هماهنگي حوزه‌هاي تخصصي در داخل وزارت مسكن و شهرسازي.
۵ ـ واگذاري اراضي، املاك و مستحدثات ملكي مورد تصدي به عنوان معوض يا در قبال مطالبات اشخاص از سازمان از طريق مصالحه، تهاتر، معاوضه، فروش و اجاره دادن اراضي، املاك، مستحدثات ملكي مورد تصدي با رعايت مقررات مربوط و ضوابط شهرسازي و طرحهاي توسعه عمران.
۶ ـ تمليك و تملك، خريد توافقي، اجاره كردن، تهاتر، معاوضه اراضي و املاك با رعايت قوانين و مقررات مربوط.
۷ـ اعمال تصدي حقوق مالكيت نسبت‌به اراضي و املاك دولتي در اختيار به‌نمايندگي از دولت (وزارت مسكن و شهرسازي) از قبيل شناسايي، حفاظت و نظارت، نقشه‌برداري، تجميع، تفكيك و افراز آنها و طرح تعقيب و دفاع از دعاوي مربوط براساس سياستهاي ابلاغي وزارت مسكن و شهرسازي با رعايت قوانين و مقررات مربوط.
۸ ـ جلب، هدايت و تجهيز منابع مردمي و غيردولتي و همچنين اخذ كمكهاي دولتي از طريق مشاركت با اشخاص حقيقي و حقوقي، حمايت از تشكيل شركتهاي سهامي‌عام و نظاير آن، انتشار اوراق مشاركت، تحصيل وام از موسسات اعتباري و پولي و سيستم بانكي با رعايت قوانين و مقررات مربوط.
۹ ـ برنامه‌ريزي و ايجاد زمينه براي استفاده از خدمات و منابع مالي موسسات و شركتهاي خارجي براي فعالان امر مسكن در كشور و در صورت لزوم عقد قرارداد براي استفاده از خدمات و منابع آنها براي سازمان با رعايت قوانين و مقررات مربوط.
۱۰ـ ارائه خدمات فني و مهندسي و دانش استفاده از فناوري‌هاي نوين در توليد مصالح، قطعات ساختماني و ساخت در اجرا و عملياتي كردن برنامه‌ها و طرحهاي تامين مسكن كشور.
۱۱ـ تنظيم امور مربوط به‌واگذاري كارخانجات خانه‌سازي به بخش خصوصي يا غيردولتي با اعمال برنامه‌ها و سياستهاي تشويقي و حمايتي با رعايت قوانين و مقررات مربوط.
۱۲ـ حمايت، تشويق، ترغيب و هدايت بخشهاي خصوصي، تعاوني و عمومي غيردولتي در جهت تاسيس، ايجاد و بازسازي كارخانجات خانه‌سازي يا قطعات و مصالح ساختماني و همچنين اصلاح يا تغيير خط توليد كارخانجات به منظور افزايش سرعت، كيفيت و توليد صنعتي مسكن.
۱۳ـ طراحي، احداث، خريد، اجاره كردن، تعمير و نگهداري، تخريب و نوسازي، اجاره دادن و اداره خانه‌هاي سازماني در حدود قوانيـن و مقررات مربوط و اعتباراتـي كه به‌اين منظور در اختيار سازمان قرار مي‌گيرد.
۱۴ـ حمايت از فعاليتهاي بخشهاي خصوصي، تعاوني و عمومي غيردولتي در زمينه تامين مسكن گروههاي كم‌درآمد و نيازمند، كوچك‌سازي، انبوه‌سازي از طريق واگذاري زمين، ايجاد تسهيلات، تخفيفات ارايه كمكهاي فني براساس سياستهاي ابلاغي وزارت مسكن و شهرسازي.
۱۵ـ حمايت از تحقيقات، فعاليتهاي علمي، توسعه منابع انساني و ساير عوامل موثر در بهبود مديريت امور مرتبط با اهداف سازمان.
۱6ـ گردآوري اطلاعات، ايجاد نظامهاي اطلاعاتي مرتبط با نيازهاي سازمان و تشكيل بانكها و پايگاههاي اطلاعاتي در زمينه‌هاي زمين و مسكن، روشهاي ساخت، قطعات و مصالح ساختماني و ساير وظايف سازمان.
۱7ـ انجام مطالعات كاربردي مرتبط با وظايف سازمان.
۱8ـ هماهنگي با مراجع و دستگاههاي ذيربط در مورد تهيه برنامه‌هاي اجرايي زمين و مسكن و امور شهرسازي و معماري.
منبع: سازمان ملی زمین و مسکن