به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، بیست‌وچهارمین اجلاس نخست‌وزیران سازمان همکاری شانگهای روز سه‌شنبه ۲۷ آبان در مسکو برگزار شد. در این نشست که با حضور محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور ایران همراه بود، اسناد همکاری جامع میان کشورهای عضو به امضا رسید که بخش مهمی از این اسناد به توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل و لجستیک اختصاص داشت و بر اهمیت این حوزه در تقویت همکاری‌های منطقه‌ای تأکید شد.
ضرورت ایجاد همگرایی منطقه ای با ارتقای کریدورهای اقتصادی و حمل و نقلی
ضرورت ایجاد و ارتقای کریدورهای اقتصادی و حمل‌ونقلی برای تسهیل تجارت، تأمین امنیت زنجیره‌های تأمین و افزایش همگرایی منطقه‌ای از جمله مواردی بود که در این اجلاس مطرح شد و ایران نیز آمادگی خود را برای همکاری به منظور توسعه کریدورهای ترانزیتی مستقل و ایمن اعلام کرد.
در بیانیه پایانی اجلاس، رؤسای هیأت‌ها در حوزه های حمل و نقل و لجستیک در بندهای ۱۳، ۲۷، ۲۸ و ۲۹ در حوزه های حمل و نقل بر موارد زیر تأکید کردند:
در بند سیزدهم، رؤسای هیأت‌ها تأکید کردند که کشورهای عضو ایجاد فضای اقتصادی گسترده و باز همکاری برابر و سودمند متقابل را میسر خواهند کرد. این همکاری عملکرد مؤثر بازارها در منطقه و زنجیره‌های تأمین، عملیات تسویه و پرداخت، کریدورهای حمل‌ونقل، مسیرهای لجستیکی، جریان‌های سرمایه‌گذاری، کالاها، خدمات و فناوری‌ها و تعامل در حوزه انرژی از جمله منابع انرژی تجدیدپذیر را تضمین می‌کند. آن‌ها همچنین ابراز داشتند که کشورهای عضو علاقه‌مند، همکاری خود را در خصوص ابتکار تشکیل مشارکت بزرگ اوراسیا توسعه خواهند داد.
تاکید بر ایجاد زیرساخت حمل‌ونقلی و فنی بسیار کارآمد و رقابت‌پذیر
در بند بیست و هفتم، رؤسای هیأت‌ها بار دیگر تمایل کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای برای افزایش ارتباطات متقابل از طریق ایجاد زیرساخت حمل‌ونقلی و فنی بسیار کارآمد و رقابت‌پذیر در چارچوب سازمان همکاری شانگهای تأیید کردند و مقرر شد که وزارتخانه‌ها و نهادهای مربوطه اقدامات بیشتری برای توسعه ظرفیت حمل‌ونقلی-لجستیکی و ظرفیت ترانزیتی و حمل بین‌المللی جاده‌ای، ریلی و چندوجهی در حوزه سازمان همکاری شانگهای انجام دهند.
آن‌ها همچنین از برگزاری نشست رؤسای بنادر و مراکز لجستیکی کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای (اکتاو، ۱۸ تا ۱۹ دسامبر ۲۰۲۵) حمایت کردند و با تأکید بر توانمندی هر کشور عضو، توسعه بیشتر کریدورهای حمل‌ونقل و لجستیکی چندوجهی در منطقه را مهم دانستند.
پیشنهاد ایجاد پلتفرم مدیریت حمل‌ونقل زمینی چندوجهی
پیشنهاد توسعه مفهوم ایجاد یک پلتفرم دیجیتال واحد SCO برای مدیریت حمل‌ونقل زمینی چندوجهی از دیگر موارد مورد توجه در بیانیه این اجلاس بود و آغاز ساخت راه‌آهن چین–قرقیزستان–ازبکستان نیز مورد اشاره قرار گرفت.
در بند بیست و هشتم بیانیه پایانی اجلاس نخست‌وزیران سازمان همکاری شانگهای، ادامه اجرای توافق‌نامه بین دولت‌های کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای درباره ایجاد شرایط مساعد برای حمل‌ونقل جاده‌ای بین‌المللی (دوشنبه، ۱۲ سپتامبر ۲۰۱۴) و مفهوم همکاری در توسعه ارتباطات و ایجاد کریدورهای مؤثر حمل‌ونقلی (سمرقند، ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۲) با اهمیت تلقی گردید و رؤسای هیأت‌ها به ابتکار توسعه مفهوم «فضای حمل‌ونقل مشترک سازمان همکاری شانگهای» اشاره کردند.
گسترش شبکه مسیرهای حمل‌ونقل هوایی
آن‌ها همچنین از توسعه بیشتر همکاری در حوزه هوانوردی غیرنظامی و حمل‌ونقل هوایی، از جمله اقداماتی برای گسترش شبکه مسیرها، کاهش موانع اداری و بهبود شرایط حمل‌ونقل هوایی مسافری و باری سخن گفتند. در این زمینه، ابتکار ایجاد آژانس امنیت هوانوردی سازمان همکاری شانگهای مطرح شد.
رؤسای هیأت‌ها بر اهمیت تضمین پایداری زیست‌محیطی حمل‌ونقل، از جمله استفاده از فناوری‌های سبز، گذار مرحله‌ای به سوخت‌های پاکیزه زیست‌محیطی و توسعه زیرساخت خودروهای برقی تأکید کردند.
تقویت همکاری‌های گمرکی و تسهیل تجارت در اوراسیا
سر انجام در بند بیست و نهم این بیانیه، رؤسای هیأت‌ها به پویایی‌های مثبت توسعه همکاری‌های گمرکی اشاره کردند. این همکاری‌ها به‌ویژه در پروژه‌هایی که هدف آن‌ها ساده‌سازی، تقویت و تضمین امنیت زنجیره‌های لجستیکی در قاره اوراسیا، اصلاح کنترل گمرکی و قطع کانال‌های قاچاق است، اهمیت دارد. همچنین وزارتخانه‌ها و نهادهای مربوطه کشورهای عضو تهیه پیش‌نویس موافقت‌نامه تسهیل تجارت بین دولت‌های کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای را تسریع خواهند کرد.
رؤسای هیأت‌ها همچنین از افزایش تلاش‌ها در چارچوب کارگروه ویژه کشورهای عضو در زمینه تسهیل تجارت حمایت کردند.
جایگاه محوری حمل و نقل در در سازمان همکاری شانگهای
این اجلاس نشان داد که حمل‌ونقل و لجستیک به‌عنوان ستون اصلی همکاری‌های منطقه‌ای در سازمان همکاری شانگهای جایگاهی محوری دارد. ایران نیز با تأکید بر ظرفیت‌های ترانزیتی خود، آمادگی دارد نقش فعال و مؤثری در توسعه این همکاری‌ها ایفا کند.
بیست و چهارمین اجلاس نخست‌وزیران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در مسکو، با صدور بیانیه۵۹ ماده‌ای و امضاء سند همکاری‌های همه‌جانبه در راستای تقویت چندجانبه‌گرایی به کار خود پایان داد.
گفتنی است، سازمان همکاری شانگهای در سال ۱۹۹۶ تاسیس شد و ابتدا به‌عنوان یک گروه امنیتی موسوم به «پنج کشور شانگهای» شکل گرفت. این سازمان که شامل چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان بود، با هدف حل‌وفصل اختلافات مرزی پس از پایان جنگ سرد و فروپاشی شوروی تشکیل شد. در ژوئن ۲۰۰۱، این سازمان با عضویت ازبکستان توسعه یافت و دفتر مرکزی آن در پکن مستقر شد. در سال ۲۰۱۷، هند و پاکستان نیز به سازمان پیوستند و ایران و بلاروس به‌ترتیب در ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ عضو رسمی شدند.
همچنین این سازمان دارای ۱۴ شریک اصلی گفت‌وگو از جمله عربستان سعودی، مصر، ترکیه، میانمار، سریلانکا و کامبوج است. کشورهای عضو سازمان حدود ۴۳درصد جمعیت جهان و ۲۳درصد اقتصاد جهانی را تشکیل می‌دهند.
سازمان همکاری‌های شانگهای با توجه به پهنه گسترده جغرافیایی و تنوع مسیرهای ارتباطی، ظرفیت بالایی برای گسترش همکاری‌های حمل‌ونقلی میان اعضا دارد؛ کشورها می‌توانند با توسعه شبکه‌های ریلی مشترک، هماهنگی در استانداردها و تعرفه‌های ترانزیتی، ایجاد کریدورهای ترکیبی جاده‌ای–ریلی، تسهیل حمل‌ونقل کالا و مسافر، راه‌اندازی خطوط منظم هوایی، سرمایه‌گذاری مشترک در بنادر و مناطق لجستیکی و همچنین استفاده از فناوری‌های نوین در تبادل داده‌های گمرکی و حمل‌ونقل هوشمند، پیوندهای ترانزیتی خود را تقویت کرده و مسیرهای جدیدی برای تجارت منطقه‌ای و بین‌المللی ایجاد کنند.