به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، رضا قادری مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان کردستان درباره اقدامات بنیاد مسکن برای روستاهای اطراف سنندج که بخشی از آنها در دولت قبل به شهر تبدیل شده‌اند و بخشی نیز تعیین تکلیف نشده و منتظر اعلام نظر نهایی هستند و به نوعی این تعلیق به گسترش حاشیه‌نشینی در اطراف سنندج و سایر شهرهای بزرگ استان کردستان منجر شده، گفت: بنیاد مسکن انقلاب اسلامی تا پایان سال ۹۴، برای ۱۳۴۵روستای بالای ۲۰ خانوار طرح هادی آماده کرده است. تعدادی از این روستاها، روستاهای حاشیه شهرها هستند و در حال حاضر ۲۰ روستا در ۱۰ شهر مرکز شهرستان روستاهای حاشیه شهر قرار گرفته است.
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان کردستان افزود: در شهرهای ما بیشترین مساله حاشیه‌نشینی مربوط به شهرهای سنندج، بانه و مریوان است و علتش هم این است که مردم روستایی ما که به این روستاها آمدند برای اشتغال آمدند و واقعا مشکلات آنها مربوط به مشکل کار است. شهرهای سنندج، بانه و مریوان مراکز اقتصادی استان کردستان هستند. بانه و مریوان به خاطر مرز مشترک با عراق و بحث قاچاق و پیله‌وری جمعیت زیادی را به خود اختصاص داده‌اند و شهر سنندج نیز مرکز استان است و یک چهارم جمعیت استان در آن ساکن‌اند.
دولت قبل با بی‌تدبیری روستاها را به شهر تبدیل کرد
این مقام مسئول بنیاد مسکن انقلاب اسلامی با انتقاد از اقدام‌هایی که در دولت قبل در مورد تعدادی از روستاهای اطراف سنندج انجام شد و روستاهای اطراف آن را به عنوان ناحیه منفصل شهری در نظر گرفتند گفت: در نظر گرفتن روستاهای اطراف شهر به عنوان ناحیه شهری منفصل سنندج اقدام کاملا اشتباهی بود که در دولت قبل رخ داد. «نایسر» زمانی که ما مطالعه کردیم ۸۰۰ نفر جمعیت داشت، بعد از اجرای طرح به هزار نفر رسید؛ یعنی سال ۸۴ که صدور پروانه ساختمانی را از بنیاد مسکن انقلاب اسلامی گرفتند و به بخشداری دادند. از آن به بعد جمعیت در این منطقه رشد کرد، جلوی ساخت و ساز گرفته نشد و نهایتا در سال ۸۷ به شهر تبدیل شد. با تبدیل شدن نایسر به شهر، خود به خود ارزش زمین بالا رفت و مردم به این ناحیه منفصل شهر سنندج هجوم آوردند.
قادری ادامه داد: در مورد «ننله» و «حسن آباد» نیز وضعیت به همین شیوه بود. دو روستا بودند که در آنها طرح هادی اجرا شده بود اما همین که تبدیل به شهر شد زمین و ملکش ارزش زمین شهری پیدا کرد و باعث سوداگری و خرید و فروش زمین و بالا رفتن قیمت زمین در این روستاها شد و روز به روز این روستاها بزرگ و بزرگ‌تر شدند و در حال حاضر بر اساس آمارها، نایسر بین ۶۰ تا ۷۰ هزار نفر جمعیت دارد در حالی‌که زمانی‌که ما برای آنها طرح هادی تهیه کردیم کمتر از هزار نفر جمعیت داشت.
وی گفت: در حال حاضر ما مرکز شهرستانی داریم مثل سروآباد که ۵ هزار نفر جمعیت دارد. ولی اینجا که مرکز شهرستان است پاسگاه هم نداشت، تازگی‌ها یک پاسگاه برایش ایجاد کردند. این اواخر در ستاد ملی بازآفرینی به این نتیجه رسیدند که برای آن خدماتی را تعریف کنند. شهر کامیاران ۵۰ هزار نفر جمعیت دارد، اینجا بیشتر از کامیاران، بیشتر از بیجار، دیوان‌دره و دهلران، سروآباد و بیشتر از مرکز شهرستان‌ها جمعیت دارد. به نظر من، مشکل این ساخت و سازهای بی‌رویه اطراف سنندج ریشه در بیکاری مردم کردستان دارد.
انتقاد از یکسان بودن جمعیت شاغل روستایی در ۱۳۳۵ با ۱۳۹۰
این مقام مسئول بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان کردستان با اشاره به اینکه در فاصله سال‌های ۱۳۳۵ تا ۱۳۳۷ که استان کردستان تاسیس شد سه شهر بیجار، سنندج و سقز در آن تعریف شده بودند که در مجموع کمتر از ۱۰۰ هزار نفر جمعیت داشتند، افزود: در دهه ۳۰ شمسی، جمعیت روستایی حدود ۹۰ درصد و جمعیت شهری ۱۰ درصد بود. در حال حاضر، ۳۴ درصد جمعیت کردستان روستایی و بقیه یعنی ۶۶درصد جمعیت، شهری شده‌اند. اگرچه جمعیت روستایی کردستان از میانگین کشوری بالاتر است اما جمعیت شاغل روستایی ما در سال ۳۵ تا ۳۷ حدود ۵۰۰ هزار نفر بود، در سال ۶۵ به ۶۵۰ هزار نفر می رسد و مجددا در آمارگیری سال ۹۰ به ۵۰۰ هزار نفر برمی‌گردد. بدین‌معنا روستاهای ما در حال حاضر ظرفیت اشتغال‌پذیری فقط ۵۰۰ هزار نفر جمعیت را دارند. این نشان می‌دهد در روستاهای ما اشتغال ایجاد نشده است. اگر در روستاهای ما اشتغال ایجاد می‌شد جمعیت حدود ۴۵ تا ۵۰ سال پیش باید مثل جمعیت شهری افزایش پیدا می‌کرد.
قادری گفت: ما در آن زمان سه شهر و به همین تعداد امروز یا شاید بیشتر روستا داشتیم. قبلا ۱۷۷۰ روستا داشتیم که اکنون تعداد روستاها به ۱۷۰۳ رسیده است. ۱۶۶۶ روستا، دارای سکنه و ۱۳۴۵ روستا بالای ۲۰ خانوار است ولی سه شهر آن زمان ما امروز به ۲۹ شهر افزایش پیدا کرده است. روستاهایی که جمعیت‌شان افزایش یافت را به شهر تبدیل کردند. به اعتقاد من اشتباه بسیار بزرگی است که خود به خود کاری کنیم که روستایی تفکر شهری داشته باشد و از تولید دست بردارد و به مصرف‌کننده شهری تبدیل شود. روستاهایی مثل ماسوله، دوشان، غار، برازان، باباریز، سراپامیش و غولیان که در کردستان به هلال فقر معروفند که دور تا دور شهر سنندج را همراه با حسن‌آباد، نایسر و ننله احاطه کرده‌اند، حالا به شهر تبدیل شده‌اند.
جلوگیری از سوداگری در کردستان با ممانعت از شهر شدن روستاها
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی کردستان ادامه داد: به نظر من اشتباه است اگر بخواهیم دوباره قضیه شهر شدن ننله، حسن‌آباد و نایسر را تکرار کنیم چون اگر اسم روستاها را عوض کنیم و نام آنها را شهر بگذاریم بلای حاشیه‌نشینی‌های افسارگسیخته گسترش می‌یابد. معتقدم باید به عنوان یک نقطه روستایی طرح هادی آنها تجدید نظر شود و همچنان تا زمانی که لازم است روستا باشند تا مکان تولید باقی بمانند. اگرچه ساخت و سازها به گونه‌ای است که چهره روستایی را از آنها گرفته است. اما اگر بخواهیم نام آنها را شهر بگذاریم خود به خود قیمت ملک بالا می‌رود و سوداگری رواج خواهد یافت.
وی افزود: این روستاها اگر داخل محدوده طرح هادی قرار بگیرند می‌توانند از خدمات آب و برق و گاز استفاده کنند. منتها بحث آب در این روستاها مشکل اساسی است. شاید آب و فاضلاب روستایی به دلیل جمعیت نتواند آب آنها را تامین کند زیرا از یک سد قشلاق تامین می‌شود و به همین دلیل نیز بهتر است از آب شهری استفاده کنند. زیرا اغلب این روستاها به هم نزدیک هستند و وسیله حمل و نقل به مرکز استان را که در فاصله ۵ تا ۶ کیلومتری آنها قرار دارد، دارند.
قادری در مورد سنددار کردن خانه‌های روستایی اطراف سنندج گفت: در مورد سنددار کردن زمین‌های قولنامه‌ای و تغییر کاربری، روستاها با هم متفاوت هستند. برخی از روستاها بیشترین اراضی کشاورزی را تخریب کردند مثل دوشان، غلیان و سراپامیش و در برخی از روستاها مثل ماسوله و سرخ دیزج و باباریز بیشتر زمین‌های منابع ملی تخریب شده‌اند. اغلب این روستاها نیز در حریم شهر قرار گرفتند و ملک‌شان ملک دولتی است. بدین معنا ملک راه و شهرسازی و سازمان زمین و مسکن به شمار می‌روند اما چون بنیاد مسکن انقلاب اسلامی یک نهاد انقلابی‌تر و منعطف‌تر به لحاظ قوانین است و راحت‌تر می توان مشکلات را حل کرد.
وی با اشاره به سفر مهندس پژمان معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل سازمان زمین و مسکن به کردستان گفت: در سفر اخیر مهندس پژمان، سنددار کردن زمین‌های روستایی عنوان و قرار شد تا این روستاها مورد بررسی دقیق قرار گیرند، اگرچه زمین‌های ملی بیشتر آنها تصرف شده است اما اگر واگذاری سندهای آن به بنیاد مسکن انقلاب اسلامی واگذار شود از طریق بخشنامه‌های داخلی می‌توانیم این زمین‌ها را به افرادی که ساخت و ساز انجام داده‌اند واگذار و حقوق دولت را نیز از مالکان دریافت کنیم.
قادری ادامه داد: در مورد زمین‌های کشاورزی نیز انجام چنین اقدام‌هایی را در دستور کار داریم. زمین‌های کشاورزی را به کمیسیون تبصره یک ماده یک معرفی می‌کنیم و در آنجا بحث و تبادل نظر می‌شود و نهایتا ساخت و سازهای متراکمی که در زمین‌های کشاورزی انجام شده و دیگر قابل تخریب نیستند تعیین تکلیف می‌شوند. در نظر داریم تا از مالکان سهمی برای کاربری‌های عمومی بگیریم زیرا اغلب آنها با کاربری‌های مسکونی و تجاری ساخته شده‌اند و باید خدمات کاربری‌های عمومی نیز در این طرح‌ها لحاظ شود.
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی کردستان در پاسخ به این پرسش که تکلیف ساخت و سازهای ساختمان‌های ویلایی در حریم روستاها و خارج از محدوده روستایی چگونه تعیین می‌شود؟ گفت: تجدیدنظر در طرح هادی، محدوده روستایی را کاملا مشخص می‌کند. بدین معنا، آنهایی که داخل روستا قرار می‌گیرند بالاخره با پرداخت حقوقات دولتی جزو روستا به حساب می‌آیند و از خدمات روستایی نیز بهره‌‌مند می‌شوند. اما آنهایی که داخل اراضی کشاورزی و منابع ملی و خارج از روستا قرار گرفته‌اند، برایشان پیش‌بینی تخریب شده است.
تعیین تکلیف احداث ویلا در اراضی ملی تحت عنوان خانه باغ
این مقام مسئول با تاکید بر تخریب ساخت و سازهای غیرمجاز در اراضی ملی به شرایط احداث خانه باغ اشاره کرد و ادامه داد: احداث خانه باغ شرایط خاص خودش را دارد که باید ۴۰ متر باشد و زمین‌اش نیز ۳ هزار متر باشد تا بتواند ۴۰ متر سطح اشتغال داشته باشد. در صورتی‌که افرادی که ۲۰۰ متر زمین داشته‌اند و همه آن را به ساختمان اختصاص داده‌اند، نام خانه‌باغ بر آن نهاده‌اند. اکنون حدود ۳ سال است که گشت حفاظت اراضی، به طور مرتب ساخت و سازهای پراکنده و داخل اراضی ملی را تخریب کرده است.
قادری همچنین در پاسخ به اینکه گفته می‌شود برخی باندها با کمک صاحبان بنگاه‌ها زمین‌ها را تقسیم کرده‌اند؛ در این بین حق و حقوق مردم چه می‌شود؟ گفت: البته این زمین‌ها تحت عنوان زمین شهری به مردم داده شد و در اسنادی که به مردم ارایه شد قید شده هر مشکلی راجع به پروانه و استعلام از بنیاد مسکن و سایر نهادها به عهده خریدار است. همین عامل کار را اندکی با مشکل مواجه کرده و در صددیم تا این مشکل را به حداقل برسانیم.
وی در پایان گفت: روستاهایی که ساخت و ساز داشته‌اند در حال حاضر با مشکلات زیرساختی فراوانی از جمله کمبود مدرسه، مسجد و ورزشگاه و... و. مواجه‌اند و مالکان و صاحبان بنگاه‌ها زمین را به صورت شطرنجی و صرفا برای سود بیشتر به مردم فروخته‌اند و مسئولیتی را در این باره متوجه خود نکرده‌اند. اما ما به عنوان دستگاه‌های دولتی و غیردولتی در نظر داریم تا ابتدا در طرح هادی روستاها تجدیدنظر کنیم، و اراضی ملی و کشاورزی که در آنجا مانده و دیگر از حیث انتفاع کشاورزی خارج شده را به زیرساخت‌های روستا تبدیل کنیم. /