آنچه به عنوان مدیریت حادثه و تبعات زلزله ورزقان از سال ١٣٩١ به بعد رخ داده است، می‌تواند درسی برای ارزیابی وضعیت آمادگی و پاسخ به رخداد زلزله‌ای مشابه در ایران باشد. در روز ٢١ مرداد ٩١، دو زمين‌لرزه پي‌درپي، با بزرگای ٦,٤ و ٦.٣ اولی در ساعت ۱۶:۵۳ و دومی ١١ دقیقه بعد از آن در ۲۳كيلومتري غرب اهر و شمال شرق تبریز رخ داد. تلفات جاني شامل ٣٠٦ کشته و سه‌هزارو ٣٧ مجروح بود و ١٢٠ هزار نفر از جمعیت تحت تأثیر رخداد و خرابي در روستاهاي پهنه رومركزي در محدوده اهر و ورزقان و همچنين هریس قرار گرفتند.
هراس مردم موجب استقرار در فضای باز در شهرهاي مذكور و همچنين شهر تبريز شد. بیشترین تلفات انسانی از روستاهای باجه‌باج، گوردره و دبنو و شهر ورزقان گزارش شد. پژوهشی که به وسیله گروهی به سرپرستی نگارنده در پهنه زلزله‌زدگان ورزقان و در شهر تبریز در سال‌های ١٣٩١ تا ١٣٩٣ انجام شد، نشان داد زمین‌لرزه‌ای با شدت زلزله ورزقان (که کانون آن اغلب در یک منطقه کشاورزی و روستایی قرار گرفته بود)، موجب آشفتگی و نگرانی مردم ساکن اهر، ورزقان، تبریز و هریس شد.
یکی از مسائلي که دست‌کم دو هفته بعد از زلزله ورزقان موجب آسیب روانی مداوم در منطقه بود، تداوم شایعات مبنی بر رخداد زلزله مهم‌تر بعدی در ساعات بعد بود که البته دروغ و بی‌پایه‌بودن آنها از همان زمان مشخص بود؛ ولی متأسفانه آسیب بد و منفی خود را در منطقه بر جای گذاشت. همین پژوهش نشان داد که چهار سال بعد از زلزله ورزقان، آثار تخریبی اقتصادی و اجتماعی بر شهرهای پیرامون منطقه زلزله‌زده مشهود است.
مهاجرت از روستاهای منطقه زلزله‌زده به شهرهای بزرگ پیرامون برای یافتن فرصت‌های شغلی در بازدید و بررسی میدانی مرداد ١٣٩٤ نگارنده در روستاهای ورزقان مشهود بود. متأسفانه حتی تجربه چنین زلزله‌ای بر ارتقای سطح مهارت‌های فردی و گروهی شهروندان ساکن منطقه اثر مستقیم نگذاشت. ضمنا همین زلزله نشان داد که بسیاری از ساختمان‌های دولتی ازجمله بیمارستان‌های هریس و اهر و فرمانداری ورزقان که همگی نوساز بوده و در حدود یک سال قبل از زلزله ١٣٩١ احداث یا تکمیل شده بودند، آسیب‌های جدی دیده و از خدمت‌رسانی خارج شدند.
ضمنا ساختمان‌های مسکن مهر در حال احداث (به‌ویژه در هریس، در حدود ٣٠کیلومتری کانون) آسیب‌هایي جدی دیدند. از اتفاق‌های مثبت بعد از زلزله ورزقان، مشارکت مثبت نیروهای امدادرسان مردمی، نظامی و انتظامی و همکاری و هماهنگی جمعیت‌های خیریه در کمک‌رسانی و همیاری برای بازسازی منطقه بود و البته مطالعات با‌ارزش و با کیفیت بالایی که پژوهشگران ایرانی در این منطقه از دید زمین‌شناسی و روی گسل زمین‌لرزه‌ای و همچنین زلزله‌شناسی و با استفاده از داده‌های ثبت‌شده در منطقه انجام دادند و تصویر نسبتا واضحی از وضعیت لرزه‌خیزی منطقه (به‌ویژه شهر تبریز) فراهم شد.
تبریز شهری است که اکنون در روز حدود دو میلیون نفر در آن حاضرند و حدود ٤٠٠ هزار نفر از این جمعیت در پهنه و حریم گسل شمال تبریز زندگی می‌کنند.
*استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی