طبق آمار٬ نسبت مصرف سوخت در بین وسایط نقلیه جاده ای و ریلی در بخش حمل بار با توجه به نوع وسیله نقلیه (كامیون و تریلی) از یك به شش تا یك به نه متفاوت است. در بخش مسافر نیز، نسبت مصرف گرچه بسیار نزدیك تر است اما راه آهن همچنان كمتر سوخت مصرف می كند و بنا به علل فراوان (نظیر عوامل ایمنی، انرژی، محیط زیست و مقایسه هزینه های ساخت راه آهن و جاده) تاثیر فراوانی در رشد اقتصادی كشور دارد.
۱-ایمنی: آمار نشان داده است كه مسافرت های ریلی از ایمنی بیشتری نسبت به مسافرت های جاده ای برخوردارند٬ اگر مسافرت های ریلی را با مسافرت های جاده ای مقایسه كنیم، می بینیم كه خطر تصادف جاده ای حدود ۲۴ برابر بیشتر از مسافرت های ریلی است.
۲-انرژی: در مقایسه مصرف انرژی در حمل و نقل ریلی و جاده ای تجزیه و تحلیل های مختلفی وجود دارد و آمار و ارقام متفاوتی ارائه شده است.
در گزارش مقایسه مصرف سوخت در سیستم حمل و نقل ریلی و جاده ای كه توسط كارشناسان گروه مطالعات اقتصادی مركز تحقیقات راه آهن ارائه شده است٬ سوخت برای هر ۱۰۰۰ نفركیلومتر حمل و نقل مسافر در جاده ۱۰لیتر و برای حمل و نقل در راه آهن حدود ۷ لیتر مصرف خواهد شد.
۳-محیط زیست: بهره گیری از حمل و نقل ریلی در زمینه حفظ محیط زیست نسبت به حمل و نقل جاده ای بسیار موثر است٬ به طوری كه گسترش حمل و نقل ریلی می تواند با كاهش حمل و نقل جاده ای علاوه بر كاستن از آلودگی هوای شهرها٬ از تخریب محیط زیست و از بین بردن طبیعت برای گسترش حمل و نقل جاده ای بكاهد.
۴-مقایسه هزینه های ساخت راه آهن و جاده: در كشور ژاپن مقایسه ای بین ظرفیت و هزینه احداث راه آهن (برقی) با جاده صورت گرفت كه در این بررسی راه آهن به صورت دو خط و جاده بصورت چهارباندی فرض شد و حداكثر ظرفیت هر دو، مورد استفاده قرار گرفتتحت این شرایط نتیجه بررسی ها نشان داد اول آنكه؛ راه آهن ۳ الی ۵ برابر جاده در مقابل سطح زمین مساوی ظرفیت حمل و نقل دارد و دوم، در هزینه ساخت؛ هزینه های جاده سازی در هر كیلومتر ۳برابر در مورد ترافیك بار بیشتر است.
این در حالی است كه هزینه های نگهداری ناوگان ریلی (تعمیرو نگهداری لكوموتیو و واگن های باری و مسافری) بسیار كمتر از هزینه های نگهداری ناوگان جاده ای است٬ بنابراین نگهداری ناوگان ریلی ارزبری كمتری دارد.
در این میان و در جلسه اخیر ستاد هماهنگی اقتصاد مقاومتی دولت چند طرح ریلی بزرگ از جمله دو خطه شدن خطوط پر تردد و طرح های راه آهن سریع السیر را مورد بررسی قرار داد و برای تسهیل منابع مالی آنها، راهكارهایی از جمله حمایت صندوق توسعه ملی را پیش بینی كرد، اما با این وجود همچنان مشكلات بسیاری در مسیر توسعه حمل و نقل ریلی قرار دارد و این در حالی است كه بسیاری از مراكز عمده بار كشور كه عموما شهرهای بندری است به شبكه ریلی متصل نیست و اتصال این شهرها به شبكه راه آهن٬ باعث توسعه و شكوفایی این بنادر خواهد شد.
علاوه بر این فرسوده بودن واگن ها و برخی خطوط راه آهن٬ كمبود لكوموتیو٬ قدیمی بودن بسیاری از ایستگاه های راه آهن٬ نبود شبكه ریلی سریع السیر٬ توقف های طولانی مدت قطارها در طول مسیر برای تعویض خط و عبور قطارهای دیگر٬ از جمله كمبودها و چالش های سیستم حمل و نقل ریلی كشور است و نیاز به حمایت و تدبیر دولتمردان دارد.
باید پذیرفت كه امروزه قطارهای دیزلی در دنیا جای خود را به قطارهای سریع السیر داده اند و با سرعت های باورنكردنی حركت می كنند، در حالی كه در كشورمان به علت عدم توسعه شبكه در برخی خطوط، هنوز قطارها با سرعت ۷۰ كیلومتر در حال تردد هستند.