محمدحسن طالبیان معاون میراث‌فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری روز ۲۹ شهریورماه در حاشیه دوازدهمین جلسه شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران در ساختمان دادمان وزارت راه و شهرسازی در پاسخ به سوالات خبرنگاران مبنی بر لغزش زمین در اطراف کاخ نیاوران، چگونگی و تشریح دلایل رخ دادن آن که منجر به تعطیلی موزه برای بازدیدکنندگان شده است گفت: در دو سال گذشته متوجه شدیم فرونشست زمین در زیر کاخ صاحبقرانیه که کاخ قاجاری منحصر به فرد تهران و ایران است جدی بوده و ترک‌های عمیقی در کف و همچین بخش‌های بالایی کاخ رخ داده است.
معاون میراث‌فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری ادامه داد: مطالعات ژئوتکنیک و مطالعات سازه دو مطالعه‌ای است که درباره این موضوع در دست اقدام است. همچنین از مشاوری که قبلا بحث آب‌های زیرزمینی را در کل کاخ نیاوران انجام داده نیز کمک گرفته‌ایم.
طالبیان تصریح کرد: در مطالعات مقدماتی متوجه شدیم که در آن منطقه لغزش‌زمین رخ داده و در صورتیکه تدبیری برای آن نداشته باشیم گسترش می‌یابد و خرابی‌های بیشتری را ایجاد خواهد کرد. به همین دلیل، نیازمند تمهیدات گسترده‌ای در منطقه پیرامونی بافت کاخ‌صاحبقرانیه هستیم تا علاوه بر حفظ میراث‌فرهنگی کشور برای ساکنانی که در اطراف آن زندگی می‌کنند مشکلات احتمالی همچون فرونشست زمین رخ ندهد. زیرا در آن منطقه پارک، فرهنگسرا و مراکز عمومی و همچنین خانه‌هایی وجود دارد که باید به امنیت آنها فکر کرد.
وی گفت: پروژه اطلس‌مال، گود ۴۰ متری دارد و در مطالعات اولیه متوجه شدیم قنات های موجود زیر کاخ که به مجتمع تجاری اطلس مال می رسد تخریب شده‌اند و احتمال دارد که تمام آب ها پشت آن محبوس شده باشند و احتمال اینکه آب‌ها برگشته و زمین‌شستگی صورت گرفته باشد نیز وجود دارد. همچنین، تسریع بخشیدن به زمین لغزش‌ها در آن منطقه فرض و بحث دومی است که در دستور کار قرار دارد.
معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفت: در ساخت و سازهایی که در سطح شهر تهران و سایر شهرها رخ می‌دهد حتما باید توجه به لایه‌های زیرسطحی شهر و کلیه ساختارهای طبیعی شهر مورد توجه قرار بگیرد. همچنین بحثی که در شهرسازی، سازمان میراث فرهنگی کشور با آن مساله دارد بحث کریدورهای منظری در اطراف ابنیه تاریخی و میراثی شهرهاست که باید مورد توجه شهرسازان قرار گیرد و مهندسان مشاور باید به آن توجه کنند.
به گفته طالبیان، کاخ ها و ابنیه میراث فرهنگی مکان هایی عمومی و برای همگان هستند و مساله توجه به منظر ابنیه تاریخی باید مورد توجه جدی مشاوران شهرساز باشد.
وی تاکید کرد: پروژه اطلس مال که در نزدیکی کاخ صاحبقرانیه است هم از جهت ارتفاع و هم از جهت گود، پروژه ای است که به بسیاری از موارد به منطقه ثبت ملی و کاخ تاریخی بی‌توجهی کرده است. این مشکلی بود که حل آن را به شورای عالی معماری و شهرسازی ایران آوردیم.
طالبیان گفت: درخواست ما توقف پروژه اطلس مال در پیرامون کاخ تاریخی صاحبقرانیه است و پروژه در حال حاضر متوقف است.
وی افوزد: وضعیت آب‌های زیرزمینی، هدایت آب‌ها و حفظ آنها برای شهر تهران، مطالعه‌ای زمان‌بر و هزینه‌بر است. و باید زمین‌لغزشی که سرعت گرفته است را چاره‌اندیشی کنیم که اگرچه کار آسانی نیست اما با همکاری ارگان‌های مجری همچون شهرداری قابل‌تحقق است.
توقف پروژه اطلس‌مال به مدت ۴ ماه
طالبیان در مورد میزان تخریب کاخ صاحبقرانیه گفت: مطالعات در میانه راه است کار گسترده‌ای است به زودی نتایج بعدی خواهد شد. در حال حاضر، کاخ در وضعیت بحرانی قرار دارد و به همین دلیل نیز سازمان میراث فرهنگی ورود بازدیدکنندگان را به کاخ متوقف کرده است. اشیا مهم موزه در حال جمع آوری است.
وی مدت زمان مطالعه اولیه برای این پروژه را ۴ ماه عنوان کرد و افزود: پیش‌بینی می‌کنیم که تغییراتی در سیستم ساختمانی و تغییر قنات باید رخ دهد. همچنین، مقاوم‌سازی زمین و اطمینان از بستر و امنیت پیرامونی آن از جمله فعالیت هایی است که در دستور کار قرار دارد. به نظر می رسد فرونشست عظیم دیگر بخشی از اتفاقاتی است که در آینده رخ خواهد داد و جان مردم در مخاطره قرار دارد. /