علی بیت‌اللهی رئیس بخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی با ارایه تفاوت‌های فروریزش(فروچاله‌ها) با فرونشست‌ها به تحلیل وضعیت این دو پدیده آسیب‌رسان به شهرهای کشور که در اکثر نقاط در حال رخ دادن هستند و موجب تشویق در اذهان عمومی شده پرداخت و گفت: تهران و بیشتر کلانشهرهای کشور در معرض تهدید دو پدیده که یکی از آنها فروریزش و دیگری فرونشست است قرار دارند. اگرچه این دو مساله کنونی شهرها در پایتخت به دلیل جمعیت فراوان و اهمیت آن رسانه‌ای شده‌اند اما باید در نظر داشت که این مساله شهرهای کنونی ایران است.
رئیس بخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ادامه داد: فرونشست عمدتا به دلیل افت آب‌های زیرزمینی به وجود می‌آید. بدین‌معنا وقتی سطح آب پایین‌تر می‌رود، ذرات خاک فشرده شده و سطح زمین آرام آرام نشست پیدا می‌کند. ضمن آنکه باید این مساله را مورد توجه قرار داد که فرونشست زمین که بر اثر تغییر در سطح آب‌های زیرزمینی است تدریجی بوده و چندین سال به طول می‌انجامد.
بیت‌اللهی معتقد است: ایران از نظر فرونشست در دنیا رکوردار شده است و حتی برآوردهای سازمان زمین‌شناسی و نقشه‌برداری تهران نشان می‌دهد که در جنوب‌غرب تهران در سال ۹۴ نشست در برخی مناطقه به ۳۵ سانتی متر در یک سال رسید.
وی افزود: وقتی زمین نشست می‌کند لوله‌های نفت، جاده‌ها و ساختمان‌ها همراه آن پایین می‌روند و دچار ترک‌خوردگی، شکستگی و انحنای مسیر می‌شوند که در دارازمدت تخریب شهری را به دنبال دارد. ضمن آنکه، خصوصیت فرونشست قطعی‌بودن آن است یعنی آثار آن را به مرور و طی سالیان می‌بینیم. به ویژه دشت‌های کشاورزی و زمین‌های حاصلخیز از بین می‌روند زیرا خاک فشرده شده و شکلی همانند سیمان به خود می‌گیرد و دیگر آب را جذب نمی‌کند.
به گفته بیت‌اللهی، وقتی زمین آب را جذب نمی‌کند سیل راه می‌افتد و در اولین بارش، دیگر آب به داخل زمین نفوذ نمی‌کند.
وی تصریح کرد: تهران در معرض تهدید دو پدیده در سطح شهر است که یکی از آنها فروریزش و دیگری فرونشست است. فرونشست در دامنه‌های جنوبی شهر تهران و در مناطقی مانند۱۲، ۱۵، ۱۷ و ۱۸، مقبره شاه عبدالعظیم در شهرری، پالایشگاه نفت جنوب تهران، اتوبان تهران- قم و راه آهن تهران- مشهد مشاهده و گزارش شده است.
گزارش فروریزش در ۴۰ نقطه از شهر تهران
بیت‌اللهی در رابطه با علل فروریزش‌ها به دخالت عوامل انسانی اشاره کرد و گفت: بررسی‌های مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی نشان می‌دهد که چندین دلیل مختلف برای فروریزش در سطح شهر تهران وجود دارد که اگرچه بخشی از آنها به قدمت ساختمان‌ها، راه‌ها و بافت‌های‌فرسوده شهری و بی‌توجهی به آنها مرتبط است اما بخش عمد‌ه‌ای به دخالت عوامل انسانی مربوط است که مترو، بلندمرتبه‌سازی‌های بی‌حد و اندازه و گودبرداری‌های خلاف اصول از جمله آنها هستند.
رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ادامه داد: بر اساس گفته‌های شرکت گاز، اداره آب و مترو در مکان‌های مختلفی از شهر تهران فروریزش‌ها اتفاق افتاده است. حدود ۴۰ نقطه از شهر تهران دچار فروریزش شده‌اند که برخی از آنها به دلیل ابعاد گسترده‌ای که داشتند همانند حادثه شهران، حادثه خیابان پیامبر، حادثه میدان قیام که یک آتش‌نشان جان خود را از دست داد و یک کارگر کشته شد رسانه‌ای شدند.
به گفته بیت‌اللهی، حفاری‌های تونل مترو با روش‌های غیرمکانیزه و گاها خطرزا یکی از دلایل فروریزش‌هاست.
وی گفت: وقتی زیر زمین خالی می‌شود مواد سطح زمین آرام آرام پایین می‌ریزد و با رسیدن به سطح زمین فروریزش ناگهانی رخ می‌دهد که طبعا آثار ناخوشایندی را از خود به جای خواهد گذاشت و باعث تخریب در محل و خسارات مالی و جانی خواهد شد.
بیت‌اللهی ادامه داد: نمونه آن را در شهران دیدیم که بر اساس تحقیقات ما و گزارش‌های رسیده، تایید شد که اِشکال خط ۶ مترو، دلیل اصلی حادثه شهران بوده است. همچنین در حادثه شهران، ریخته شدن آب به مقدار ۵ هزار مترمکعب و قطع گاز پس از ۴۵ دقیقه از سوراخ شدن لوله آب حادثه شهران را رقم زد.
وی علت دیگر فرو ریزش‌ها را غیر از مترو، وجود قنوات، مغاره‌ها و حفره‌های زیرزمینی عنوان کرد و گفت: گودبرداری‌ها و ساختمان‌سازی‌های بی‌حد و حساب دلیل دیگر فروریزش‌های تهران هستند. در عین حال، قنات‌های فراوانی در سطح شهر تهران وجود دارند که بی‌صاحب رها شده‌اند و اغلب به دلیل ساخت و ساز، تغییر مسیر داده‌اند که همه آنها می‌توانند در صورت ادامه بی‌توجهی، بحران غیرقابل جبرانی را در کلانشهر تهران رقم بزنند. /