شناسهٔ خبر: 29938 - سرویس مسکن و شهرسازی

آسیب‌شناسی بافت‌های ناکارآمد شهری از منظر پدافند غیرعامل/ سکونت نیمی از جمعیت جهان در محلات فقیرنشین تا ۲۴ سال آینده

بافت فرسوده آذربایجان غربی در حال حاضر یک‌سوم از جمعیت جهان در محله‌های فقیرنشینی زندگی می‌کنند که عمدتاً در مناطقی با کمترین میزان دسترسی به خدمات و حداقل فرصت‌ها برای دستیابی به زندگی مناسب قرار دارند. پیش‌بینی شده است که تا سال ۲۰۵۰، نیمی از جمعیت جهان، ساکن محلات فقیر خواهند بود.

به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی به نقل از روابط عمومی شرکت عمران و بهسازی شهری ایران بنا به نتایج حاصل از مطالعاتی که در راستای "یافتن الگوها و روش‌های مناسب برای انطباق فضاهای قدیمی با نیازهای زندگی امروزی و به‌گونه‌ای تاب‌آور در برابر تهدیدها" انجام شده، و تحلیل جامع و سیستماتیک از آسیب‌های کالبدی، اجتماعی، اقتصادی، حقوقی و مدیریتی مناطق فقیرنشین، وضعیت بافت‌های فرسوده در این مناطق را می‌توان بدین‌صورت ترسیم کرد:

- کیفیت ابنیه موجود در بافت‌های فرسوده، به دلیل نوع مصالح به‌کار رفته و ایستایی پایین آن‌ها،  عمدتاً از نظر استحکام و ساختار کالبدی،  فاقد شرایط مطلوب جهت سکونت ساکنین و غیرپایدار در برابر تهدیدات (طبیعی و غیر طبیعی) می‌باشد.

- سکنی‌گزینی بخشی از فضای سکونتی بافت فرسوده توسط ساکنین و مهاجرین بافت‌های حاشیه‌ای، مطلوبیت‌های فضایی و کالبدی بافت فرسوده را کم مقدار و بی‌ارزش نموده است.

- وجود فضاهای متروکه و رها شده، ارزش‌های محیطی این بافت‌ها را تحت‌الشعاع قرار داده و در حالی‌که وجود آن‌ها می‌تواند دارای پتانسیل‌های تبدیل به فضاهای مثبت برای ارتقای کیفیت محیطی شهر باشد، در شرایط فعلی از جمله آسیب‌های منفی بافت از منظر امنیتی به‌شمار می‌آید.

- اکثر بناهای موجود در بافت‌های فرسوده، ریزدانه و کوتاه مرتبه (یک یا دو طبقه) می‌باشند.

- کاربری فضاهای موجود در بافت‌های فرسوده در مقایسه با سرانه‌های استاندارد، حاکی از کاستی‌هایی در به‌کارگیری اغلب کاربری‌های شهری است (بجز کاربری مسکونی که بالاتر از نرم استاندارد می‌باشد).

- بیش از پنجاه درصد از ساکنین بافت‌ها، جزء ساکنین اصیل و بومی بافت نبوده و عمدتاً از دیگر مناطق شهری (اغلب مناطق حاشیه‌ای) یا مناطق روستایی به این بافت‌ها مهاجرت نموده‌اند.

- اغلب ساکنین این بافت‌ها به دلیل بالا بودن ناهنجاری‌های اجتماعی، پایین بودن سطح بهداشت و وضعیت زیست‌محیطی محله و ناکافی بودن تأسیسات رفاهی، کمبود فضاهای خدماتی و عمومی از سکونت در این بافت‌ها، اظهار نارضایتی می‌نمایند.

- بررسی سطح درآمد و هزینه‌های خانوار در بافت‌های فرسوده، حاکی از آن است که اغلب ساکنین این بافت‌ها دارای سطح درآمد پایین‌تری نسبت به هزینه‌های ماهیانه خود هستند.

- اکثر ساکنین بافت‌های فرسوده با توجه به اعلام غیررسمی خط فقر در ایران (درآمد ماهیانه کمتر از یک میلیون تومان) به‌ترتیب، با درجاتی از فقر شامل فقر مطلق، فقیر، و نسبتاً فقیر، دست و پنجه نرم می‌کنند.

- بزرگترین مخاطراتی که در مورد اغلب بافت‌های فرسوده و مرکزی شهرهای با سابقه کهن، قابل تشخیص است موضوع بروز تغییرات ناخواسته و مستمر در ترکیب اجتماعی ساکنان این قبیل بافت‌هاست.

- هم‌زیستی ناگزیر و غیرارادی با اقشار اجتماعی تازه‌وارد و ناآشنا به فرهنگ محله و بافت، می‌تواند تبعات متفاوتی را به دنبال داشته باشد.

- نکته بسیار مهمی که جامعه ساکن بافت‌های فرسوده را به شدت تهدید می‌کند معضل خانمان‌برانداز و ویرانگر اعتیاد است؛ شیوع این بلای اجتماعی، به خودی خود، دافعه قوی برای فراری‌دادن افراد سالم از محیط پیرامون و آلوده شدن بافت سکونتی می‌باشد.

شناخت دقیق آسیب‌های نامبرده در کالبد و کارکرد فضاهای شهری در بافت‌های ناکارآمد، ضرورت اجرای برنامه‌های مطلوب و انجام مداخلات مناسب جهت نوسازی و بهسازی این بافت‌ها را روشن می‌سازد. برای حل مشکل باید بی درنگ و با طی قدم‌هایی مؤثر وکارساز، دست به کار شد و نسبت به این کار تعهد کامل داشت.آنچه در این میان مهم است، آگاهی از خطر، احساس‌مسئولیت و اقدام به موقع می‌باشد.

در همین راستاست که شرکت مادرتخصصی عمران و بهسازی شهری ایران، با اتخاذ سیاست‌های پیش‌نگرانه و پیشگیری از گسترش بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری، موضوع پدافند غیرعامل را با هدف ترویج و بسط اندیشه تاب‌آوری شهری، به‌عنوان سبکی از زندگی پایدار، در دستورکار قرار داده‌است./