به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی به نقل از روابط عمومی اداره کل راه و شهرسازی خراسان رضوی، معاون وزیر راه و شهرسازی و دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری در نشست هم‌اندیشی طرح توسعه پیرامون حرم مطهر رضوی که در دانشکده معماری و شهرسازی و هنر اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، با تأکید بر نقش دانشگاهیان و متخصصان در اجرای طرح‌های مختلف شهری، گفت: امروز دیگر راهی برای برطرف کردن معضلات طرح‌های شهری و شهرسازی نداریم؛ مگر اینکه تصمیمات را از پشت اتاق‌های دربسته بیرون آورده و اجازه دهیم نسبت به آن بحث و بررسی کافی انجام شود و در این راستا دانشگاهیان و قشر دانشجو بهترین منتقد و نظریه‌پرداز هستند.
وی با تأکید بر اینکه امروزه در همه جای دنیا نظرسنجی از عموم مردم و خصوصاً متخصصان در اجرای طرح‌های کلان و خرد شهری نقشی اساسی دارد، افزود: بهترین کاری که می‌توانیم در دوره فعلی در موضوع شهرسازی در برخی شهرهای کشور آنجا دهیم این است که حداقل جلوی آسیب‌های بعدی را بگیریم و اگر طرحی در حال رفتن مسیر اشتباه است مسیر را اصلاح کرده یا جلوی آن را بگیریم که این مهم هم جز با نظرات منتقدانه و کارشناسی دانشگاهیان میسر نیست.
پیروز حناچی با بیان اینکه یکی از آشفته‌ترین نمونه‌های شهرسازی در کشور را می‌توان در بافت اطراف حرم مطهر رضوی مشاهده کرد، عنوان کرد: تاریخچه شهرسازی بافت اطراف حرم مطهر امام رضا (ع) تقریباً به دوره قاجار باز می‌گردد و اولین مداخلات شهرسازی در این منطقه در آن دوره در منطقه پایین خیابان بود که نهر آب سناباد که از وسط حرم عبور می‌کرد، پوشانده شد.
پهلوی اول؛ دوره آغاز مداخلات عمده در بافت پیرامون حرم مطهر رضوی
وی با اشاره به اینکه در دوره قاجار مداخلات عمده‌ای در بافت اطراف حرم مطهر رضوی نداریم، اضافه کرد: مداخلات عمده بافت این منطقه در دوره پهلوی اول است که خیابان‌های جدید شکل گرفت و استخوان‌بندی جدید و تا حدودی کنونی این ناحیه را شکل داد، خیابان‌های نواب و شیرازی و خسروی نو و در ضلع جنوبی حرم مطهر هم خیابان تهران در همین دوره شکل گرفت.
دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری با نگاهی به تحولات بافت اطراف حرم مطهر رضوی در دوره پهلوی دوم، توضیح داد: در دوره پهلوی دوم تحت تأثیر مشکلات اقتصادی جامعه در آن دوران خیابان‌های اطراف حرم بافت گرد به خود می‌گیرد که البته این موضوع هم تحت تأثیر شعار ولیان در آن دوره است که می‌گفت چیزی که پیشینیان نکرده‌اند، من انجام می‌دهم، در همان دوره بود که اوراقی بین مالکان اراضی اطراف حرم مطهر توزیع شد و اراضی با قیمت‌های کمتر از قیمت واقعی از مردم خریداری شد و از همان‌جا اولین نارضایتی‌ها و برخورد منفی مردم با این نوع توسعه و شهرسازی شکل گرفت.
عدم دخالت نظرات مردم در طرح‌های شهری، بزرگ‌ترین معضل شهرسازی ماست
وی با بیان اینکه پس از انقلاب اسلامی فصلی نو در معماری و شهرسازی اطراف حرم مطهر رضوی آغاز شد، عنوان کرد: پس از انقلاب، بخش عمده‌ای از امور ساخت‌وساز اطراف حرم مطهر امام رضا (ع) به آستان قدس رضوی واگذار شد و این نهاد هم شهرسازی بافت اطراف حرم را در سه سطح صفر، زیر و بخش‌های بالایی به اجرا درآورد که امروز هم تمام این بخش‌ها وجود دارد و توسعه هم یافته است.
حناچی ادامه داد: پس از مدتی اجرای طرح‌های این منطقه در بخش‌های خارج از حرم مطهر رضوی با توجه به گستردگی و حساسیت‌های کار به سه نهاد وزارت راه و شهرسازی، آستان قدس رضوی و شهرداری مشهد واگذار شد تا این سه نهاد با همفکری بتوانند به بهترین نتایج برسند اما علی رقم همه طرح‌هایی که در این دوره‌ها انجام شد، هیچ دیدگاه و طرح جامعی درباره این بافت ایجاد نمی‌شود و حتی مشاوران و متخصصان مختلف هم نظرات زیادی می‌دهند؛ اما در شکل‌گیری این بافت‌ها هیچ متخصصی تأثیر چندانی ندارد و این‌ها مبنای تصمیمات بعدی می‌شوند، در حال حاضر هم در اطراف حرم مطهر بیشترین ترافیک و آلودگی را داریم که همه نشأت گرفته از همان تصمیمات است.
وی با یادآوری اینکه مشکل اساسی در اجرای طرح‌های شهری اطراف حرم مطهر این بوده که نمایندگان مردم در اجرای این طرح‌ها حضور نداشتند و طرح‌ها مستقیم از طرف دولت و حکومت اجرا می‌شده و در عمل نظرات مردم اعمال نمی‌شده است، بیان کرد: پس از این دوران و در سال ۸۲ که تا آن زمان هیچ مصوبه جامع و کاملی درباره طرح ارائه نشده بود، طرح برای بررسی‌های کارشناسی به شورای عالی شهرسازی و معماری کشور ارائه شد و شورا با ارائه شروطی، کلیات طرح را تصویب کرد که کلیات آن شروط نکاتی شامل در نظر گرفتن بافت تاریخی و فرهنگی و اجتماعی اطراف حرم مطهر رضوی بود.
نگاه سودآوری مالی، بزرگ‌ترین آسیب طرح‌های بافت پیرامون حرم مطهر رضوی
وی با تأکید بر اینکه شورای عالی شهرسازی و معماری در اجرای طرح‌های مختلف شهری به دنبال انباشت سرمایه نیست، افزود: این شورا در اجرای طرح‌های شهری، ابعاد اجتماعی و فرهنگی طرح را در نظر می‌گیرد.
اصلاً قرار نبود مرتفع‌سازی در اطراف حرم مطهر رضوی شکل بگیرد
معاون معماری و شهرسازی وزیر راه و شهرسازی با انتقاد از ساخت‌وسازهای مرتفع اطراف حرم مطهر رضوی، اعلام کرد: در حال حاضر اطراف حرم پر است از آپارتمان‌ها و هتل‌های مرتفع که اوج آن را از خیابان شیرازی به سمت حرم که می‌آیید مشاهده می‌کنید، هتل‌ها و ساختمان‌هایی که بافت فرهنگی و بومی این محدوده را از بین برده‌اند و آشفتگی را در این منطقه به وجود آورده‌اند در صورتی که بر اساس طرح مصوب اصلاً قرار نبود چنین وضعیتی در این منطقه تاریخی و مهم ایجاد شود.
مسببان ساخت‌وسازهای بی‌برنامه اطراف حرم مطهر باید پاسخگوی این تخلفات باشند
وی با تأکید بر اینکه آشفتگی امروز بافت پیرامون حرم مطهر رضوی نتیجه عدم اجرای قانون و مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری است، گفت: امروز می‌بینیم ساختمان‌ها بدون هیچ ضابطه و قانونمندی در اطراف حرم مطهر ساخته شده‌اند و اینکه چگونه این بناها شکل گرفته‌اند و چه کسی در بدنه اجرایی مشهد مجوز این ساخت‌وسازها را داده است، باید شخص شود، باید معلوم شود در اجرای این طرح‌ها چه کسانی مقصر بودند، ما نمی‌دانیم دلیل چیست و فقط می‌دانیم که باید این افراد جوابگوی بی‌برنامگی و آشفتگی فعلی باشند.
حناچی تصریح کرد: ما مدارک کافی و مستند داریم که در هر دوره مراجعی که در اجرای این طرح‌ها قرار بود هدایت‌های درست را انجام دهند، کار خود را به درستی انجام داده‌اند و شورای عالی شهرسازی و معماری هم اخطارهای لازم را نسبت به این ساخت‌وسازهای بی‌قاعده اعلام کرده، اما در اجرای این تذکرات نادیده گرفته شده و کسانی که باعث این اتفاقات بوده‌اند، امروز باید پاسخگو باشند.
باید در تمامی ساخت‌وسازهای اطراف حرم مطهر، شأن امام رضا (ع) حفظ شود
وی با تأکید بر اینکه در تمامی طرح‌های شهری و ساخت‌وسازهای پیرامون حرم مطهر رضوی، باید شأن و جایگاه امام رضا (ع) حفظ شود، متذکر شد: در طرحی که ما برای پیرامون حرم مطهر در نظر گرفته بودیم، قرار بود عنصر مهمی جز معماری صحیح و پیاده‌سازی فرهنگ بهتر نداشته باشیم، اصلاً قرار نبود چنین ساخت‌وسازهایی اتفاق بیفتد و قرار نبود ساختمانی بلندتر از حرم مطهر در این محیط ساخته شود، امروز که این بناها را می‌بینم به این نکته می‌اندیشم که آیا جایگاه حرم مطهر امام رضا (ع) و مشهد مقدس به‌عنوان جواهر و دردانه‌ای در دل ایران اسلامی که غنیمتی برای همه مردم ماست از جایگاه شهری مثل رم که در آن بر اساس قانون هیچ بنا و ساختمانی بلندتر از واتیکان در مرکز این شهر ساخته نمی‌شود کمتر است؟
وی افزود: البته ناگفته نماند که در این طرح‌های گسترده برخی اتفاقات می‌افتد که تحت کنترل نیست و این گستردگی باعث عدم کنترل بر تمام عرصه می‌شود، البته دخالت‌های گسترده و اختلال در کارهای نهادهای مرتبط هم باعث ایجاد بافتی ناهمگون در اطراف حرم می‌شود و این بی‌نظمی و ناهمگونی از نظر ما توجیهی بر عدم نظارت صحیح و اجرای قانون از سوی متولیان نمی‌شود.
امروز بافت اطراف حرم مطهر به هم ریخته و نباید اشتباهات دیروز را تکرار کنیم
دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری با بیان اینکه دلیل اکثر این نابسامانی معماری و شهرسازی در شهر مشهد قصور مشاوران در اجرای صحیح وظایف خودشان است و آسیب‌شناسی این موضوع شاید کمک کند به اینکه در آینده این اشتباهات را تکرار نکنیم، اظهار داشت: در کشورهای پیشرفته مدت‌هاست که دیگر بدون برنامه‌ریزی و اعمال نظرات مردم طرح‌های شهری اجرا نمی‌شوند، و به همین جهت تلاش می‌کنیم که در آینده دیگر هیچ طرحی پیش از تصویب در چندین کمیسیون تخصصی، مجوز اجرا نداشته باشند.
باید با مسببان این آشفتگی شهرسازی در مشهد برخورد شود
وی با تأکید بر اینکه باید با مسببان و خاطیان ایجاد آشفتگی شهری در مشهد برخورد قانونی شود، اذعان کرد: ما نمی‌دانیم چگونه باید با خاطیان موضوع شهرسازی آشفته مشهد برخورد کرد؛ ولی نوعی که با مسببان ایجاد معضل در پروژه پدیده برخورد شد؛ می‌تواند نمونه خوبی برای برخورد با مسببان این موضوع باشد.
حناچی با اعلام اینکه موضوع مشهد موضوعی شهری نیست و ملی و فراملی است و در جهان تشیع این شهر کاملاً منحصر به فرد است، اظهار کرد: از دانشگاه فردوسی مشهد برای آغاز برگزاری چنین نشست‌های تخصصی تشکر می‌کنم و امیدوارم سایر نهادهای آموزشی و دانشگاه‌ها هم در این رابطه جلسات مشابهی برگزار کنند که البته در همین رابطه دانشگاه تهران هم اعلام آمادگی کرده است.
مشهد ۲۰۱۷ فرصتی برای ثبت جهانی حرم مطهر رضوی
وی با اشاره به رویداد فرهنگی مشهد ۲۰۱۷، گفت: از فرصتی که مشهد ۲۰۱۷ برای استان و مشهد به وجود آورده است، استفاده کردیم و سندی برای این موضوع تهیه شده و با رعایت حریم بصری شهر مشهد و ثبت ملی حرم مطهر رضوی، به آن به‌عنوان اثر بی‌بدیل جهان تشیع توجه شده است.