به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی سید محمد بهشتی در نشست «تبیین ضرورت توجه به معماری راه در طراحی و مدیریت بهره‌برداری راه‌های برون‌شهری ایران» گفت: در دوره عباسی برخی خلفا به شرط این که ایرانیان پیش‌تر در محلی اقدام به پل‌سازی یا راه‌سازی کرده بودند به حکام خود اجازه ساخت پل می‌دادند. طوری که طبق گزارش‌های تاریخی یکی از حکام به دلیل ساخت یک پل در محلی جدید و ریزش آن مجبور به پرداخت خسارت‌های وارده از دارایی‌های خود به خلیفه شد.
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی بابیان اینکه اعتماد زمان خلفای عباسی به ایرانیان در دوره معاصر وجود ندارد، گفت: آثار تاریخی بین ری و کاشان، کاروانسرای قصر بهرام و چند اثر دیگر بیانگر اهمیت کوتاهی، همواری و امنیت راه‌ها هستند به‌طوری‌که راه تاریخی حدفاصل ری تا کاشان ۲۰ کیلومتر کوتاه‌تر از اتوبان فعلی است. همچنین راه تاریخی شوش-همدان که حدفاصل دو پایتخت زمستانی و تابستانی هخامنشیان به شمار می‌رود نیز ۱۳۰ کیلومتر از جاده فعلی کوتاه‌تر است.
وی در ادامه با اشاره به نحوه طراحی راه‌ها بر اساس فصول مختلف و طبیعت محیط بیان کرد: اتوبان زنجان-تبریز ازجمله سه محوری است که به دلیل بارش برف بسته می‌شود. این در حالی است که جاده قدیم تبریز-زنجان بدون مشکلی باز بود.
بهشتی افزود: در کشور ما تقریباً تمام نقاط زیستی حتی کوچک‌ترین آن‌ها، دارای آثاری هستند که بر حیات هزاران ساله شهادت می‌دهند و مشخص است که بین این نقاط راه و ارتباطی وجود داشته است.
به گفته این معمار برجسته کشور، ۸۰ درصد راه‌ها منطبق با آثار تاریخی بوده‌اند و عموماً مشکل خاصی ندارند اما بیشترین مشکلات در ۲۰ درصد راه‌های باقی‌مانده است که خلاف طبیعت ساخته‌شده‌اند.
بهشتی معتقد است، در اولین قدم باید از خلفای عباسی الهام بگیریم زیرا مشکل مشاوران راه‌سازی، معماری راه نیست بلکه نداشتن مطالعه تاریخی است. در مسیر البرز ۱۲ مسیر تاریخی وجود دارد. اما هیچ‌یک از جاده‌های ساخته شده در جهت این مسیرهای تاریخی ساخته نشده‌اند.
وی در ادامه بیان کرد: به‌غیراز جاده رشت و فیروزکوه هیچ‌کدام از جاده‌های جدید منطبق بر مسیرهای تاریخی نیستند به همین دلیل شاهد ریزش کوه در پاره‌ای نقاط هستیم. نکته قابل‌توجه اهمیت بالای مفهوم راه در ایران و نقش آن در ایجاد زیست است.
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی با اشاره به طبقه‌بندی‌های زیستی در جهان بیان کرد: الگوی پهنه‌ای مانند قاره اروپا و قابلیت زیست در سراسر آن، نوار زیستی مثل کناره‌های رود نیل و سومین دسته همانند ایران از مجمع‌الجزایر زیستی مانند یک تسبیح دانه‌دانه تشکیل‌شده که حدفاصل دانه‌ها قابل زیست نیست.
وی بابیان اینکه در ایران ۱۴۰ هزار جزیره بالقوه زیستی وجود دارد تأکید کرد: باید این مجمع‌الجزایر به یکدیگر متصل شوند و به همین خاطر در مقیاس مختلف پدیده راه از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است به‌طوری‌که ارتباط بین آن‌ها تا حد یک اتصال جهانی ادامه دارد. به‌طور مثال در این مورد می‌توان به جاده باستانی ابریشم اشاره کرد که بزرگ‌ترین مزیت اقتصادی برای کسب ثروت به شمار می‌رود.
بهشتی با اشاره به گزارشی از دوره اشکانی در خصوص اشتیاق چینی‌ها برای ترانزیت از مسیر ایران خاطرنشان کرد: راه باعث شد که قبل از تولد اندیشه جهانی‌شدن ما جهانی شویم. از منظر راه می‌توان قد و بالای فرهنگ ایران را شناخت به‌طوری‌که راه درگذشته به مفهوم زندگی و یک مقصد بوده است. ایران توانایی داشت که از طریق راه ناکجا را به کجا، ناچیز را به چیز و ناکس را به کس تبدیل کند. به همین خاطر در صورت برعکس شدن، پدیده راه در تاریکی فرو می‌رود.
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی با اشاره به تجربه تاریخی ایران قبل از دوره جدید گفت: تجربه تاریخی بیانگر هنر جایی پدیدآوردن در مفهوم راه‌های گوناگون بوده، در حالی که انسان طی تاریخ هر گاه در جهت تخریب آن برآمده موفق نبوده است.
وی با ذکر مثالی در مورد این تجربه تاریخی بیان کرد: در بازار قزوین راسته‌ای به نام «علاف راسته» وجود داشته که محصولات تمام روستاهای توابع قزوین ازجمله لبنیات مخصوص اشکوران (گیلان) در آنجا به فروش می‌رسید اما از زمان ساخت جاده جدید به دلیل عدم رسیدگی به جاده مال‌روی قدیمی غیرقابل استفاده شد و ارتباط ۵۰ ساله محصولات رودسر-رشت-قزوین-علاف راسته از بین رفت.