به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، منا عرفانیان سلیم مشاور امور زنان وزیر راه و شهرسازی که تحصیل کرده دکترای برنامه‌ریزی و طراحی‌شهری از دانشکده طراحی و معماری دانشگاه پوترای مالزی است، به بیان نقطه نظرات و دیدگاه‌های خود در رابطه با توسعه پایدار و رابطه آن با معماری پرداخته است.

وی معتقد است که برای توسعه پایدار در صنعت ساختمان باید به شرایط طبیعی منطقه و مصالح بومی توجه شود. همچنین، در بازآفرینی پایدار شهری توجه به سه مولفه زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی ضروری است و خوب یا بد بودن بلندمرتبه‌سازی باید در مکان و موقعیت ویژه خود، مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. گفتگوی مشروح ما را با این صاحبنظر می‌خوانید:

تعریف توسعه پایدار چیست؟

توسعه پایدار یعنی ایجاد تعادل میان مولفه هاي اقتصادي، اجتماعي و زيست محيطي در یک شهر که تکنولوژی هم در راستا و هماهنگ با توسعه این مولفه ها مراحل رشد خود را سپری کرده اما به این مولفه ها آسیبی نرساند. البته توسعه پایدار در بسیاری بحث های امروز ما مانند جنسیت و پایداری زنان در شهر نیز جایگاه ویژه ای دارد.

چرا  توسعه پایدار به جنسیت در شهر و پایداری زنان توجه داشته است؟

شاید مهمترین دلیل آن این است که همیشه در شهر تصميم گيري ها، سياست گزاري ها و طراحي ها در خانه و شهر و مكان هاي مختلف غالبا از سوی مردها اتفاق افتاده ومتاسفانه به نيازها و جنسيت هاي زنانه توجه نكرده اند لذا توسعه پایدار در شهر در بحث جنسیت به دنبال آن است که یک تعادلی میان مردان و زنان شهر برقرار کند البته نباید موضوع توسعه پایدار و پایداری زنان با بحث های فمنیستی اشتباه گرفت شود.

تا چه  اندازه توجه به محیط‌زیست در معماری و شهرسازی گذشته و کنونی کشور ما نقش دارد؟

متاسفانه امروزه در ساخت و سازهای جدید شهرها توجه مناسبی به حفظ محیط زیست نمی شود و نقش آن چندان پررنگ نیست اما در گذشته در بیشتر مناطق ایران توجه و تاکید بر معماری و ساخت و ساز بومی بوده است و در واقع معماران قدیم ما در هر منطقه با توجه به شرایط محیطی و اقلیمی آن مکان ساختمان و بناها را ایجاد می کردند لذا همین امر باعث می شد تا کمترین اتلاف انرژی را در ساختمان های گذشته مشاهده کنیم. البته در بعضی مواقع ما در معماری قدیم کشورمان مشاهده می کنیم که بنایی احداث شده که مناسب آن محیط و اقلیم نیست که این امر بیشتر به دلیل فشار حاکمان بوده است مثلا چوبی خاص و یا سنگی مخصوص از منطقه ای دیگر برای احداث کاخی آورده شده است اما در بیشتر مواقع ما شاهد معماری بومی کشور در گذشته هستیم که کاملا با فرهنگ و محیط زیست آن منطقه هم خوانی دارد؛ بنابراین اگر امروزه بخواهیم بسیاری از مشکلات کشور را در بخش صنعت ساختمان و شهرسازی حل کنیم لازم است توجهی به دانش و مصالح بومی هر منطقه داشته باشیم.

تعریف بازآفرینی پایدار شهری چیست؟

باز آفرینی شهری در واقع یکی از نمود های توسعه پایدار است و  در تعريف آن باید گفت باز آفريني شهري پايدار يك رويكرد شهري همه جانبه و چند سو نگر براي ارتقا كيفيت زندگي شهري است و سه مولفه اصلي آن همان سه مولفه اصلي پايداري یعنی محيط زيست و اجتماع و اقتصاد است. يعني بافت هايي كه دچار فقر شهري،  هويتي و ناپايداري هستند، باید این  سه خصيصه برايشان در نظر گرفته تا در ارتقا كيفيت زندگي و ماندگاريشان توفيق پيدا كرد.

آیا شما با سیاست بلند مرتبه سازی در کنار توسعه پایدار موافق هستید؟

من نه مخالفم و نه موافق و به صورت صد در صد نمی توان گفت که برج سازی خوب یا بد است، زیرا بر این باورم که هر موضوعی لازم است در بستر خودش مورد بررسی قرار گیرد. مثلا در بعضی از این ساختمان های بلند و برج ها خدمات رفاهی،   اجتماعی و امنیتی  ارائه می شود که افراد با شرایط و زندگی خاص خودشان واقعا نیاز به دریافت آن خدمات دارند، لذا مجبور هستند در برج زندگی کنند. یا ممکن است یک برج و ساختمان بلند در مکانی ساخته شود که هیچ آسیبی به محیط زیست وارد نکند و عکس این مسائل نیز در موقعیت های مختلف وجود دارد. بنابراین پاسخ این سوال را نمی تواند قطعی بله یا خیر باشد.

برای سوال آخر، آيا مداخلاتي كه در بافت‌های ناكار آمد شهری،  مثل مداخلاتي كه در اطراف حرم امام رضا(ع) يا در بافت قديم شيراز صورت گرفته منطبق با مباحث توسعه پايدار است؟

خير، منطبق بر اهداف توسعه پایدار نیست. مثلا  همین شهر مشهد در بافت قدیمی و محلات آن  آدم هايي زندگي كرده اند که به دلیل دخالت در بافت و ایجاد ساخت و ساز جدید تمام خاطراتشان پاك شده و هيچكدام شان اکنون آنجا ساكن نيستند و به مناطق دیگری از شهر کوچ داده شدند. در حالیکه  آن ها حاضر بودند تمامي سختي آن كوچه ها و دسترسي ها را تحمل كنند تا  فقط مجاور حرم امام رضا(ع) باشند اما در آن سو ساکنانی قرار دارند که به هیچ عنوان از دخالت در این بافت قدیمی نه تنها ناراحت، بلکه خوشحال نیز هستند و دائما ابراز خوشحالي مي كنند كه بخشی از شهر چقدر شيك و زيبا شده است و از اتفاقات مدرني كه در بافت قدیمی مشهد صورت گرفته خوشحال و استقبال می کنند. حال به نظر من چرایی این برخوردهای دوگانه خیلی مهم است و در واقع این دخالت ها با اهداف توسعه پایدار منطبق نیست، زیرا در توسعه پایدار باید رشد اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي، به يك ميزان باشد اما در نوسازی بافت های فرسوده کنونی شما فقط اصلاح ظاهر را مشاهده می کنید. اما سوالی که من مطرح می کنم این است که چرا در شهرهاي اروپايي اين اتفاق نمي افتد؟ به نظر من در آنجا يك فرهنگ اجتماعي وجود داشته که سبب شده تا نابود کردن کامل بافت های قدیمی و نوسازی کامل را كنترل كرده و در این خصوص يك آگاهي اجتماعي نسبت به اين اتفاقات و پيامدهايش وجود داشته كه آدم ها ارزششان را در زندگي كردن در برج و زيبا شدن چند تكه فلز و سنگ ندیده اند. برای آن ها از کودکی ارزش هايي تعريف شده كه حاضرند در خانه هاي تنگ و سخت و بدون تاسيسات زندگی کنند. مثلا در شهر  پاريس يا هر شهر قدیمی ديگري زندگي كنند ولي ساختار شهر شان را نگه داشته و به آن افتخار می کنند. ولي متاسفانه اکنون جامعه ما این موضوع را نمی پذیرد و باید دنبال پاسخ این سوال بود که چرا جامعه ما چنین اتفاقی را نپذیرفته و  از کودکی این گونه ارزش ها تعریف  نشده است؟ /

*گفتگو: دنیا عباسی کسبی