به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، محمد درویش، روزنامه نگار، کویرشناس و مدیرکل دفتر آموزش و مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست به بیان نقطه نظرات و دیدگاه‌های خود در رابطه با توسعه پایدار و رابطه آن با معماری پرداخته است.
وی معتقد است که برای تحقق اهداف توسعه پایدار باید فرهنگسازی و آموزش انجام و به سرمایه‌های‌اجتماعی توجه شود. برای اجرای اهداف توسعه پایدار باید به سرمایه های فیزیکی، انسانی، طبیعی و اجتماعی داشت. گفتگوی مشروح ما را با این فعال محیط‌زیست می‌خوانید:
از نظر شما تعریف توسعه پایدار چیست؟
حاصل آنچه که جهان در خصوص توسعه پایدار به آن رسیده شاید پند فارسی قدیمی کشور مان است که می گوید:"چو دخلت نیست خرج آهسته تر کن"، در واقع توسعه پایدار این پیام را دارد که مردم باید به نحوی زندگی و معیشت خود را ساماندهی کنند که برخورداری از وضعیت مناسب معیشتی منجربه تخریب غیرقابل جبران طبیعت و محیط زیست نشود. توسعه پایدار مانند یک صندلی است که چهار پایه دارد حال اگر یکی از این پایه ها وجود نداشته باشد آن توسعه هرگز پایدار نخواهد بود.
توسعه پایدار چه زمانی در جامعه تحقق پیدا می کند؟
توسعه پایدار قبل از اینکه در هر بخش نامه و یا برنامه های پنج ساله و ده ساله خودش را نشان دهد ابتدا باید در فکر و اندیشه جامعه ای که می خواهد در مسیر توسعه پایدار حرکت کنند جا افتاده و فرهنگ سازی شده باشد. نباید شهروندان جامعه ای که در مسیر توسعه پایدار حرکت می کنند رفتاری داشته باشند که منجربه تخریب محیط زیست و آسیب به آن شود. در واقع در جامعه ای که توسعه پایدار حاکم است مردم از کیسه های پلاستیکی، لیوان های یک بار مصرف، خودرو های تک سرنشین و غیره استفاده نمی کنند و ساختمان هایشان به گونه ای است که کمترین میزان پرت و هدر رفت انرژی را دارد و مردم تن پوششان داخل منزل در زمستان و تابستان متفاوت است.
توسعه پایدار زمانی در یک جامعه تحقق پیدا می کند که حرف و عمل مردم و مسئولین که شعارهای محیط زیستی سر می دهند یکی شود مثلا مسئولین و مردم آن جامعه ابایی نداشته باشند در روزهایی از هفته به جای خودرو شخصی از وسیله حمل و نقل عمومی استفاده کنند. در اجراء توسعه پایدار نیاز است که حاکمیت و مردم به خوبی به سرمایه های فیزیکی، انسانی و طبیعی پرداخته و به آن اهمیت دهند. باید توجه داشت که نادیده گرفتن سرمایه اجتماعی در یک شهر سبب می شود تا حکمرانی خوب و مطلوب ایجاد و برقرار نشود. وجود سرمایه اجتماعی در یک شهر یعنی اینکه وقتی ما از مردم شهری سوال کنیم که شما تا چه اندازه به یکدیگر اعتماد دارید؛ پاسخ ندهند فقط ده درصد اعتماد داریم. متاسفانه اکنون سرمایه اجتماعی در برخی از کشور ها نادیده گرفته شده و اعتماد میان انسان ها دائما در حال کاهش است و این بی اعتمادی می تواند بی تفاوتی را نیز در پی داشته باشد و زمانیکه شهروندان شهری به آلودگی های شهری و محیط زیست و موضوع کم بود آب بی تفاوت باشند در آن شهر هیچگاه توسعه پایدار برقرار نخواهد بود.
تا کنون ایران چه نقشی در تحقق بیانیه ها، تعهدات و کنوانسیون های جهانی محیط زیست داشته است؟
شاید خیلی از ایرانی‌ها اطلاع نداشته باشند که پانزده سال قبل تر از خانم باربارا وارد (B.Ward) واژه توسعه پایدار را یک ایرانی به نام اسکندر فیروز که بنیان‌گذار و نخستین رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست ایران بوده‌اند مطرح شد. در اجلاس ۱۹۷۲ استاد فیروز سخنرانی داشت با عنوان بهره برداری عقلانی از منابع طبیعی و در آن سخنرانی به جهانیان هشدار داد که اگر به همین شیوه و سرعت از منابع طبیعی بهره برداری کنید روزی می رسد که دیگر چیزی برای استفاده کردن باقی نخواهد بود. ایشان در سال ۱۳۵۰ رئیس اجلاس سازمان ملل برای آماده‌سازی کنوانسیون‌های مربوط به کنفرانس جهانی استکهلم شد. در سال ۱۳۵۱ وقتی نخستین کنفرانس جهانی محیط زیست در استهکلم برگزار شد، اسکندرفیروز نایب رئیس این اجلاس بود. همچنین استاد فیروز در خلال سالهای ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۴ به عضویت هیئت مدیره اتحادیه جهانی در آمدند. یک روز از آقای فیروز سوال کردم که فکر توسعه پایدار چگونه به ذهن شما رسید آن هم در زمانیکه همه انسان ها فکر می کردند که آنقدر منابع طبیعی وجود دارد که هراندازه استفاده کنند باز کم نخواهد شد، ایشان گفتند: آقای درویش ما حکایت قدیمی داشتیم و می گوید دیگران کاشتند و ما خوردیم، ما بکاریم و دیگران بخورند و همین پند فارسی برای من الهام بخش بود. بنابراین کشور ما همیشه نقشی ویژه در این کنفرانس ها داشته است. البته من احساس می‌کنم نسل کنونی ما دیگرعلاقه ای ندارد که برای آیندگان بکارد و دوست دارد همه منابع را تنها خودش استفاده کند و در این رابطه باید هشدار داد؛ زیرا با این تفکر هیچ گاه به اهداف توسعه پایدار و حفظ محیط زیست نخواهیم رسید. لذا باید به آموزش و آگاهی در مدارس و جامعه اهمیت دهیم و برای فرهنگسازی برنامه ریزی داشته باشیم.
آیا بلند مرتبه سازی که در کشورصورت می گیرد مطابق اهداف توسعه پایدار است؟
نمی توان به صورت مطلق گفت که بلندمرتبه سازی خوب یا بد است؛ مثلا بلندمرتبه‌سازی می تواند اختلال جدی در نظام طبیعی و جغرافیای زیست بوم ایجاد کرده و مسیر بادها و میزان تابش نور خورشید را تغییر دهد و انسان ها را از هم دور و سبب ایجاد شهروند درجه یک، دو و سه شود؛ و هویت و همبستگی مردمی و شهروندی را به شدت به مخاطره اندازد. در عین حال در بعضی از کشور ها و مناطق به دلیل تراکم بالای جمعیتی راهی جزء سیاست بلندمرتبه‌سازی وجود ندارد. اما در کشور ما متاسفانه خیلی از مسائل مثل بلندمرتبه سازی مانند یک مد و سونامی وارد کشور شده است مثلا اکنون مشاهده می کنیم در شهرهایی که نیازی به بلندمرتبه‌سازی وجود ندارد؛ متاسفانه این کار انجام می‌شود. /
*گفتگو: دنیا عباسی کسبی