به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی «هدایت فهمی» افزود: امروز خطر فرونشست زمین و فروچاله ها، نه فقط پایتخت بلکه بسیاری زیرساخت ها، خطوط انتقال، خطوط ریلی و ... در دشت های کشور را تهدید می کند.
به گفته وی، آنچه به بروز این حوادث منجر می شود کاهش متوسط سالیانه ۶ میلیارد مترمکعبی سطح ذخیره آب های زیرزمینی است که حجم تجمعی آنها در سال های گذشته به بیش از ۱۲۰ میلیارد مترمکعب می رسد.
فهمی یادآوری کرد: مجموع حجم ذخیره آب سه آبخوان کوچک و بزرگ پایتخت بیش از هفت میلیارد مترمکعب است اما سالیانه ۴۰۰ میلیون مترمکعب از آب های زیرزمینی تهران استفاده می شود.
وی بیان داشت: باید زهاب ها و آب برگشتی از تصفیه خانه های فاضلاب را دوباره وارد مخازن آب زیرزمینی کنیم تا مانع از فرونشست زمین شویم.
به گفته این مسئول، هدف از طرح جمع آوری فاضلاب تهران، مدیریت متمرکز فاضلاب فقط در جنوب پایتخت بود اما با اصلاحاتی، اکنون مقرر شده است جمع آوری فاضلاب به صورت غیرمتمرکز و در ۱۲ مدول در نقاط مختلف تهران انجام شود.
وی به ایرنا گفت: به این ترتیب پساب تصفیه شده در تصفیه خانه های فاضلاب دوباره به مخازن و آبخوان های زیرزمینی بازمی گردد و خطر فرونشست را کاهش می دهد؛ در غیر این صورت تداوم کسری حجم مخازن در بلندمدت می تواند نشست زمین را سبب شود.
این مسوول یادآوری کرد ۲ آبخوان کوچک تر تهران تا بالای منطقه «عباس آباد» و دیگری به حجم بیش از هفت میلیارد مترمکعب از پایین همین منطقه تا جنوب شهر تهران گسترده شده است و اگر انتقال آب صورت نگیرد، خطر فرونشست زمین اجتناب ناپذیر است.
تفکیک فرونشست زمین و فروچاله
معاون مدیرکل دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو با تفکیک ۲ پدیده فرونشست زمین و فروچاله ها، اضافه کرد: سالیانه به طور متوسط شاهد ۳۵ سانتیمتر فرونشست زمین در دشت های کشور هستیم که دلیل اصلی آن برداشت بی رویه آب زیرزمینی از چاه های عمیق و نیمه عمیق است.
فرونشست، پدیده‌ای مورفولوژیکی است که تحت‌تاثیر حرکت زمین پدید می‌آید که در یک بازه زمانی و به طور تدریجی زمین به حالت قائم رو به پایین حرکت می‌کند اما درباره حادثه هایی که به صورت ناگهانی و در سطح کوچکی از زمین اتفاق می افتد استفاده از واژه فروچاله مناسب‌تر است.
فرونشست زمین به علت های مختلف همچون انحلال تشکیلات زیرسطحی، تراکم رسوب در اثر استخراج سیالات، فرسایش مکانیکی زیرسطحی، سطوح شیبدار، انقباض خاک‌های رسی، ایجاد حفره در اثر انحلال، ریزش سازه‌های زیرزمینی، برداشت آب‌های زیرزمینی و... رخ می دهد.
این استاد دانشگاه تاکید کرد باید از پساب های تصفیه شده و زهاب ها برای جبران کسری منابع آب زیرزمینی در شهرها و کلانشهرها استفاده کرد تا کسری مخازن آبخوان ها جبران شود.
وی اضافه کرد: آبخوان های تهران به دلیل تغذیه از زهاب ها و پساب تصفیه شده تصفیه خانه ها هنوز به مرز خطر نرسیده اند اما غفلت از این موضوع خطر فرونشست و بروز خسارت های گسترده به زیرساخت ها شهری را به دنبال دارد.
فهمی اعلام کرد: مصرف سالیانه آب شرب تهران نزدیک به یک میلیارد و یکصد میلیون مترمکعب است که تا ۴۰۰ میلیون مترمکعب آن (معادل ۳۶ درصد مصرف) از منابع آب زیرزمینی تامین می شود.
وی افزود: برداشت اضافه از این منابع، خطر فرونشست را برای پایتخت به همراه دارد؛ در ماه های گذشته نیز شاهد پدید آمدن فروچاله هایی در مقیاس کوچک در برخی مناطق تهران به دلیل آب شستگی خاک، ساخت و سازهای زیرزمینی و تونل ها، نابودی قنات های قدیمی و ... بوده ایم.