به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، صنعت حمل و نقل هوایی یکی از بخش‌هایی است که به شدت متاثر از تحریم‌هاست؛ تحریم‌هایی که از اول انقلاب علیه این صنعت وضع شد و کماکان بعد از ۳۶ سال ادامه دارد.
یکی از مشکلات گریبان‌گیر صنعت حمل و نقل هوایی عمر بالای ناوگان است و طبق اعلام مسئولان میانگین عمر ناوگان حمل و نقل هوایی کشور حدود ۲۰ سال است. حال با این شرایط صنعت حمل و نقل هوایی ایران به فعالیت خود ادامه می‌دهد؛ اما موضوعاتی که مسافران حمل و نقل هوایی را به حق آزار می‌دهد تاخیرهای پروازیست که بدون شک یکی از دلایل این تاخیر‌ها فرسودگی ناوگان و نبود قطعات مناسب است که شاید برخی مسافران تاکنون به دلیل اصلی آن پی نبرده باشند.
بر اساس آمارهایی که تاکنون از سوی رئیس سازمان هواپیمایی کشوری ارائه شده حدود ۲۵۰ فروند هواپیما در ایران وجود دارد که از این میزان حدود ۱۰۰ فروند زمین‌گیر است و تنها حدود ۱۵۰ فروند عملیاتی هستند و در ناوگان هوایی کشور فعالیت می‌کنند. ضمن اینکه بخشی از هواپیماهایی که در کشور زمین گیر هستند اصلا قابلیت تعمیر و ورود دوباره به ناوگان را ندارند.
مجوز بوئینگ برای فروش قطعات به ایران
با آغاز مذاکرات ایران و ۱+۵ از نگاهی دیگر در دولت تدبیر و امید و ایجاد دیپلماسی جدید در عرصه سیاست خارجی توافقاتی البته موقت در دوره ۶ ماهه و ۴ ماهه بین ایران و کشورهای ۱+۵ انجام شد؛ توافقاتی که برخی از مفاد آن مربوط به تعلیق بخشی از تحریم‌های وضع شده علیه صنعت حمل و نقل هوایی کشور بود. «صدور گواهی عرضه و نصب قطعات یدکی برای ایمنی پرواز هواپیماهای غیرنظامی ایران و خدمات مرتبط» یکی از بندهای توافقنامه در مرحله اول این مذاکرات بود.
بعد از تمدید مهلت مذاکرات هسته‌ای در مرحله اول، این توافقات برای بار دوم تا تاریخ ۲۴ نوامبر (سوم آذر) تمدید شد؛ تاریخی که کمپانی‌های خارجی در آن روز در انتظار نتیجه مثبت مذاکرات هسته‌ای ایران و کشورهای ۱+۵ برای آغاز فصل تازه‌ای از مراودات اقتصادی با ایران بودند.
بر اساس این گزارش، در دوره دوم توافق هسته‌ای، شرکت بوئینگ بزرگ‌ترین کارخانه هواپیماسازی جهان، مجوز فروش قطعات یدکی هواپیما به ایران را از وزارت خزانه‌داری آمریکا گرفت. علاوه بر این شرکت جنرال الکتریک، بزرگ‌ترین موتورساز و قطعه‌ساز هواپیما هم اعلام کرد که مجوز تعمیر هواپیماهای ایرانی را دریافت کرده تا جایی که «ریک کندی» سخنگوی شرکت جنرال‌الکتریک در گفت‌و‌گو با خبرگزاری رویترز گفت: «وزارت خزانه‌داری آمریکا درخواست تعمیر ۱۸ موتور هواپیماهای فروخته‌شده به ایران تا اواخر دهه ۱۹۷۰ میلادی را پذیرفته است.»
این اقدامات می‌تواند سندی بر آمادگی شرکت‌های فعال در حوزه حمل و نقل هوایی برای همکاری با ایران در دوره توافق موقت اخیر باشد.
بدون تردید یکی از بخش‌های اقتصادی کشور که بعد از انقلاب متاثر از تحریم‌ها شد صنعت حمل و نقل هوایی کشور بود؛ تحریم‌هایی که امتناع شرکت‌های بین‌المللی از فروش هواپیما به ایران و به تبع آن افزایش سن ناوگان حمل و نقل هوایی را در پی داشت.
عدم اجازه سوختگیری به ایرلاین‌های داخلی در بسیاری از فرودگاه‌های دنیا نیز از دیگر مشکلات شرکت‌های هواپیمایی ایرانی به دلیل وضع تحریم‌ها است اما علیرغم همه این مشکلات که شاید از نگاه بسیاری از مردم و مسافران حمل و نقل هوایی دور مانده، صنعت حمل و نقل هوایی ایران توانست به تقاضای مسافران این بخش پاسخ نسبتا قابل قبولی بدهد و مانع از زمین گیر شدن این صنعت در کشور شود.
تحریم‌ها علاوه بر مشکلات یاد شده، در زمینه تامین قطعات نیز صنعت حمل‌و‌نقل هوایی را با محدودیت مواجه کرد، به طوری که بر اساس گفته علیرضا جهانگیریان رئیس سازمان هواپیمایی کشوری عمده تاخیرات پروازی ناشی از تحریم‌هاست زیرا رفع مشکلات فنی نیازمند تامین قطعات مورد نیاز خواهد بود. به گفته جهانگیریان اگر هواپیمای یک ایرلاین ایرانی در یکی از فرودگاه‌های کشورهای اروپایی با مشکل فنی مواجه شود مسئولان فرودگاه آن کشور از تامین قطعه مورد نیاز هواپیمای ایرلاین ایرانی خودداری می‌کنند و قطعه لازم باید با یک پرواز مسافری دیگر به مقصد مورد نظر ارسال شود که این فرایند موجب تاخیر در برخی پروازهای خارجی می‌شود.
اما توافقات دو دوره گذشته حداقل موجب شد تا برخی شرکت‌های مطرح فعال در حوزه صنعت هواپیمایی برای همکاری با ایران اعلام آمادگی کنند به طوریکه شرکت هواپیمایی بوئینگ مدارک هوانوردی و نقشه‌های پروازی را به طور مستقیم به ایران ارائه داد، در حالی که پیش از توافق ۶ و ۴ ماهه هسته‌ای مدارک و نقشه‌های پروازی با واسطه در اختیار شرکت‌های هواپیمایی قرار می‌گرفت.
بعد از تمدید دور اول مذاکرات و آغاز زمان توافق موقت ۴ ماهه موقت، فعالان و کمپانی‌های خارجی صنعت حمل و نقل هوایی برای افزایش همکاری‌های خود با ایران در انتظار اعلام نتایج مذاکرات و اخذ مجوز از وزارت خزانه‌داری آمریکا بودند.
فرهاد پرورش مدیرعامل شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی (هما) ، دوم آذر امسال و یک روز مانده به تاریخ ۲۴ نوامبر، زمان تعیین شده برای توافق جامع هسته‌ای در جمع خبرنگاران اعلام کرد: «با شرکت هواپیماسازی ایرباس هم از مدت‌ها پیش وارد مذاکره شده‌ایم و خوشبختانه برای افزایش ناوگان اقدامات توسعه‌ای انجام شده اما امیدواریم در پی توافقات هسته‌ای و تسهیل شرایط، شرکت هواپیمایی هما و سایر شرکت‌های خصوصی بتوانند ناوگان خود را تقویت کنند زیرا علاوه بر نیاز کشور به تأمین ناوگان، باید در حوزه حمل و نقل هوایی نسبت به سایر کشورهای منطقه شرایط بهتری داشته باشیم.»
وی با بیان اینکه «در شرایط تحریم قطعات مورد نیاز را از کانال‌ها و ارتباطاتی که داشتیم تامین می‌کردیم» گفت: «با توجه به دو دوره توافق ۶ و ۴ ماهه هسته‌ای تسهیلاتی در زمینه تأمین قطعات ایجاد شد و علاوه بر توافق با شرکت هواپیماسازی بوئینگ در بخش دریافت مدارک فنی هوایی و نقشه‌های پروازی، شرایط برای ارتباط با سایر شرکت‌های خارجی فراهم شد که این شرکت‌ها منتظر رفع محدودیت‌های بین‌المللی و نتیجه مذاکرات هستند.»
اما ۲۴ نوامبر یا همان سوم آذر که قرار بود ایران و ۱+۵ به توافقی دائمی در مسئله هسته‌ای برسند، برای بار سوم برای هفت ماه دیگر تمدید شد تا شرکت‌ها و ایرلاین‌های خارجی برای همکاری با ایران در انتظار سر رسید این تاریخ یعنی اول جولای ۲۰۱۵ یا همان ۱۰ تیر ۹۴ باشند.
گشایش در صنعت حمل و نقل هوایی بعد از توافق هفت ماهه؟
در همین زمینه حمید حبیبی معاون استاندارد پرواز سازمان هواپیمایی کشوری بعد از تمدید هفت ماهه مذاکرات در ۲۴ نوامبر در گفت‌و‌گو با خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی گفت: با توجه به تمدید مذاکرات به احتمال زیاد شاهد گشایش و رونق بیشتری در حوزه حمل و نقل هوایی خواهیم بود، ضمن اینکه در دوره‌های گذشته هم بعد از توافق موقت یکسری کتب و نقشه‌های پروازی در اختیار هواپیمایی هما و سایر ایرلاین‌ها قرار گرفت.
وی درباره مذاکره با شرکت‌های دیگر هواپیمایی به غیر از بوئینگ نیز گفت: شرکت هواپیمایی بوئینگ نسبت به ایرباس تعامل بهتری داشت اما ایرباسی‌ها هم برای اینکه از چرخه رقابت باز نمانند تعامل می‌کنند.
حمل و نقل هوایی در انتظار دیپلماسی جدید
اخذ مجوز دو شرکت بزرگ هواپیماسازی و قطعه سازی یعنی بوئینگ و شرکت جنرال الکتریک از خزانه داری آمریکا برای همکاری با ایران در حوزه حمل و نقل هوایی، ارائه کتب و نقشه‌های پروازی از طرف بوئینگ به ایران، مذاکره هواپیمایی جمهوری اسلامی با شرکت ایرباس علاوه بر بوئینگ از نتایج توافقات است؛ گرچه این مجوزهای صادره بسیار محدودند اما بسیاری از شرکت‌ها برای افزایش مراودات و تعاملات خود در حوزه صنعت حمل و نقل هوایی در انتظار توافق جامع ایران و ۱+۵ بودند که این مذاکرات برای سومین بار تمدید شد؛ اکنون انتظار می‌رود تا با رفع سد معبر «تحریم» قفل ۳۵ ساله تحریم‌های بین المللی علیه صنعت حمل و نقل هوایی بعد از توافق هفت ماهه در ۱۰ تیر ۹۴ باز شود.
تربیت ۲۰ هزار نیروی متخصص در صنعت حمل و نقل هوایی علیرغم تحریم‌های ظالمانه
عباس مسیبی مدیر روابط عمومی دانشکده صنعت حمل و نقل هواپیمایی نیز در گفتگو با پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی با اشاره به اینکه تحریم‌های ظالمانه علیه این صنعت موجب افزایش توان صنعت و تربیت متخصصان داخلی شده است، گفت: چرخ اصلی هر صنعت نیروی انسانی همان صنعت است که حمل و نقل هوایی هم از آن مستثنی نیست.
وی افزود: از ابتدای انقلاب بیش از ۱۵ تا ۲۰ هزار نفر نیروی انسانی متخصص در صنعت هواپیمایی تربیت شده است که بالای ۹۵ درصد از این متخصصان توسط دانشکده صنعت حمل و نقل هوایی تربیت شده‌اند.
مسیبی اظهار ادامه داد: صنعت حمل و نقل هوایی ایران همیشه محدودیت‌ها را تبدیل به فرصت کرده است که تربیت حدود ۲۰ هزار نفر نیروی متخصص از جمله این فرصت‌ها به شمار می‌رود.
------------------------------------------------------
گزارش: محمد جندقی