به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی امروز ۵ شنبه ۳۱ فروردین‌ماه طی سخنرانی در همایش بازخوانی تفكر و تجربه شهرهای جدید در ایران در اشاره به اهمیت بحث توجه به انسان‌ها در حوزه شهرسازی و احداث شهرهای جدید گفت: قطعاً اگر مسئله انسان‌ها در این دو حوزه دیده نشود آخر كار می‌بینیم كه همین افراد علیه شما بلند می‌شوند امری كه تاكنون نیز شاهد آن بوده‌ایم.
آخوندی با تأکید بر اینکه مسئله فرهنگ و انسان، محور اصلی انقلاب اسلامی ما در كشور بوده است گفت: این اندیشه باید در تمام مراحل حوزه شهری موردتوجه قرارگرفته و در مقام عمل قرار گیرد. این در حالی است كه می‌بینیم امروزه نهاد شورشگر مدرنیته تمامی اندیشه‌ها را به زیر سایه خود قرار داده و ما شاهد غلبه تكنیك بر این اندیشه‌ها هستیم.
وی ادامه داد: امروزه می‌بینیم كه هزاران میلیارد تومان در كلان‌شهرها هزینه می‌شود تا ما شاهد كاهش تعداد روزهای برخوردار از هوای سالم بوده و بخش عمده‌ای از عمر خود را در ترافیك باشیم. هزینه‌هایی كه نه‌تنها طراوت شهرها را از بین می‌برد بلكه چهره آن‌ها را نیز عبوس كرده و روابط انسانی را نابود می‌سازد. در حال حاضر ایرانیان مسیر روبرو خود را روشن نمی‌بینند و برای یافتن انگیزه و انرژی باید به عقب برگردند. این مسئله نكته بسیار مهمی است كه باید موردتوجه قرار گیرد.
وزیر راه و شهرسازی بازگشت به بحث انسان‌محوری و قلمداد شدن آدم‌ها به‌عنوان هسته اصلی تشکیل‌دهنده یك شهر را نكته مهم موردتوجه در این عرصه دانست و گفت: ما باید شهری داشته باشیم كه غیر آدم در آن در جهت رفاه انسان‌ها استفاده شود. مسئله‌ای كه گفتن آن ساده است ولی بدون شك عمل كردن به آن كاری بسیار سخت و دشوار محسوب می‌شود چراكه نیاز به یك تغییر انگاره بنیادین دارد.
این مقام مسئول اضافه كرد: تغییر انگاره با دستورالعمل محقق نمی‌شود بلكه نیاز به تغییر در نحوه اندیشه در حوزه توسعه دارد. ما باید به هسته توسعه‌ای در شهرها توجه كنیم به‌واقع آیا این هسته توسعه‌ای همچنان به گسترش و تكرار طرح‌های عمرانی نیاز دارد یا نحوه تفكر یك ملت و قدرت آن‌ها برای همین چالش‌های بنیادین راه‌حل رسیدن به آن است؟ این مسئله بحثی است كه با هیچ دستوری قابل‌تعمیم نبوده و نیاز به تلاش تاریخی و جمعی دارد.
آخوندی با اشاره به مفهوم پروژه مبنی بر غلبه تكنیك بر تحولات روحی آدم‌ها در این حوزه گفت: من منكر پروژه نیستم چراكه هیچ كاری بدون تصرف در محیط قابل‌اجرا نیست ولی بحث موردتوجه در این قسمت عدالت است، اینكه ما چگونه می‌خواهیم از این محیط به‌طور عادلانه بهره‌برداری كنیم.
عضو كابینه دولت یازدهم در ادامه با تأکید بر اینکه انتقام محیط از انسان‌ها بسیار سخت‌تر از انتقام آدم‌ها از یكدیگر است گفت: بدون شك نباید به‌گونه‌ای از محیط پیرامون خود بهره‌برداری كنیم كه این فضا از ما انتقام بگیرد. آنچه امروز ذهن من را به خود مشغول كرده است همین عدم تعادل‌های موجود در كشور است.
وی با بیان اینكه شهرهای جدید در دهه ۶۰ با توجه به تحولات جمعیتی وقت و تقاضای انبوه آن زمان شروع به احداث كردند گفت: در آن زمان تقاضای بسیاری به دلیل مهاجرت‌های ناشی از جنگ، بیكاری و رشد جمعیت در شهرها به‌ویژه شهرهای بزرگ به وجود آمد. درنتیجه گرایش شدیدی به سمت شهرهای جدید مطرح شد. در آن زمان تصور می‌شد كه با تسلط به تكنیك می‌توانیم تمامی مشكلات را به‌راحتی برطرف كرده و در هر مكانی عقلانی بود شهر جدیدی را ایجاد كنیم؛ اما امروزه پس از گذشت ۳۰ سال مجموع شهرهای جدید باوجود برخورداری ظرفیت پذیرش ۴.۵ میلیون جمعیت تاكنون شاهد اسكان یک‌میلیون نفر بوده‌اند.
وزیر راه و شهرسازی با تأکید بر اینکه با توجه به اهداف جمعیتی اولیه در شهرهای جدید تاكنون ۲۳ درصد از آن محقق شده است گفت: قاعدتاً این شهرها در پیرامون شهرهای بزرگ واقع‌شده‌اند تا بتوانند رشد كلان‌شهرها را كنترل كرده و جمعیت را به این مناطق منتقل كنند. این در حالی است كه كلان‌شهر تهران دارای ۱۳.۵ میلیون نفر جمعیت است. شهری كه در ابتدای دهه ۶۰ تنها دارای ۶ میلیون جمعیت بود. پس می‌بینیم كه سهم شهرهای جدید در این زمینه اندك بوده و نمی‌تواند به‌عنوان یك راهكار مناسب در این عرصه به شمار برود.
آخوندی دراین‌باره اضافه كرد: من نمی‌خواهم بگویم كه اندیشه شهرهای جدید اشتباه است. من خود از طرفداران این اندیشه هستم. ولی اگر بخواهیم ارزیابی مجددی در بازخوانی اندیشه‌های این شهرها داشته باشیم باید ببینیم كه چرا سیاست‌های پیشین شهرهای جدید نابودشده و اهداف مشخص‌شده محقق نشده است.
این مقام مسئول در ادامه توجه به تحولات پیرامونی را راه‌حل اصلی رفع مشكلات شهرهای جدید دانست و گفت: ما باید نقطه گرفتاری كانونی این شهرها را پیدا كنیم. آمارهای جمعیتی موجود از این مناطق حاوی دو پیام بسیار مهم در حوزه سیاست شهرسازی در این مناطق هستند. یكی كاهش سرعت رشد قابل‌توجه جمعیت شهری و دیگری توجه به ظرفیت جمعیت‌پذیری شهرهای موجود است.
وی دراین‌باره افزود: اگر به ظرفیت جمعیت‌پذیری شهرهای موجود كشور نگاه كنیم می‌بینیم كه تقریباً اكثر شهرها قدرت جذب جمعیت بیش از خود را دارند. طبق مطالعات اخیر انجام‌شده در حال حاضر حدود ۳.۹ میلیون خانه در تهران وجود دارد كه مفهوم آن این است كه با در نظر گرفتن بعد خانوار ۳.۲ ظرفیت جمعیت‌پذیری آن به حدود ۱۳ میلیون نفر می‌رسد. این در حالی است كه ظرفیت حقیقی آن برابر با ۸.۲ میلیون نفر است. این مسئله تقریباً در تمامی شهرهای كشور دیده می‌شود كه نشان‌دهنده ظرفیت جمعیت "پذیری بسیار گسترده شهرهای موجود ما در ایران است.
وزیر راه و شهرسازی با تأکید بر اینکه با توجه به آمار اعلام‌شده فلسفه كمك شهرهای جدید برای سرریز جمعیت كلان‌شهرها کاملاً مورد ترغیب قرارگرفته است گفت: در حال حاضر طبق آمار گفته‌شده غیر از چند استان اكثر استان‌های كشور دارای نرخ رشد جمعیتی كمتر از یك یا منفی هستند.
آخوندی در ادامه افزود: اگر از جهت خرد این مسئله را موردبررسی قرار دهیم داستان بسیار پیچیده‌تر می‌شود. آمارها نشان می‌دهد كه در حال حاضر ۲ میلیون و ۵۸۷ هزار خانه خالی در كشور وجود دارد كه از نظر اقتصاد ملی رقم بسیار تكان‌دهنده‌ای به شمار می‌رود.
وزیر راه و شهرسازی در ادامه بابیان این مطلب كه نزدیك به دو میلیون واحد از این خانه‌های خالی از نظر بهره‌برداری صفر هستند گفت: این رقم بسیار بزرگ از نظر مفهوم مالی و اقتصادی به آن معناست كه اگر هر خانه را ۱۰۰ هزار دلار در نظر بگیریم با رقمی بالغ‌بر ۲۰۰ هزار میلیارد دلار خانه با بهره‌برداری صفر روبرو می‌شویم. این ارقام واقعیتی است كه هم‌اكنون در ایران به چشم می‌خورد.
وی این مشكلات را محصول نگاه فلسفه مدرن و یا همان غلبه تكنیك بر سایر موارد دانست و گفت: بدون شك این مسئله بر روی زندگی شهرهای جدید و آینده توسعه شهرنشینی تأثیرگذار خواهد بود. مسئله‌ای كه قطعاً نمی‌توانیم نسبت به آن بی‌تفاوت باشیم. به تصور من با به اتمام رسیدن تمامی پروانه‌های صادرشده طی سال‌های ۹۱ و ۹۲ در سال‌های آتی شاهد افزایش مجدد این آمار خواهیم بود. به‌طوری‌كه شاید در ۵ سال آینده این رقم به بیش از ۳ میلیون خانه افزایش پیدا كند.
عضو كابینه دولت تدبیر و امید در ادامه سخنان خود بروز این مشكلات و اتفاقات در بحث شهرسازی و مسكن ایران را نتیجه بی‌تدبیری گسترده و ساده‌اندیشی بسیار عجیب دانست و گفت: باوری بسیار عجیب كه فضاها، آسمان، مقررات و ظرفیت‌های زیستی یك شهر فروخته شود تا آن شهر در كوتاه‌مدت به شكل ظاهری آباد شود.
آخوندی در این خصوص تأکید كرد: در این سال‌ها شاهد تفكر سوداگرانه‌ای از مدیریت شهری بودیم كه بدون شك ریشه تمامی گرفتاری‌های فعلی ما محسوب می‌شود. اینكه وقتی همه‌چیز تبدیل به كالا و ابزاری برای معامله شود نتیجه آن نوعی سیاست فاسد و این محصول خام و تلخ می‌شود. محصولی كه ما همچنان با آن مواجه بوده و هنوز در كشور به‌صورت شفاف درباره آن صحبت نكرده‌ایم.
وزیر راه و شهرسازی با اشاره به این مطلب كه تاكنون در كشور در خصوص مورد تهدید قرا گرفتن تمام ظرفیت‌های زیستی و همچنین ظرفیت‌های نسل‌های آینده از سوی سیاست‌های سوداگرانه گذشته بحث نشده است گفت: به همین دلیل است كه عاقلان این سیاست هنوز فكر می‌كنند كه می‌توانند آن را ادامه داده و همچنان فضا و پیرامون مارا بفروشند. ما باید ببینیم كه در پیرامون ما چه اتفاقات سهمگینی در حال وقوع است.
وی با تأکید براین نكته كه این‌گونه بی‌مهری به انسان و طبیعت قطعاً انتقام محیط اطراف را به دنبال خواهد داشت گفت: باید بسیار اندیشمندانه فكر كنیم كه چه اندیشه مناسبی برای آینده شهرنشینی در كشور داشته باشیم. امروزه با توجه به اینكه تمامی استراتژیست‌های ایرانی همیشه از قدرت دریا و مزیت‌های نسبی آن برای كشور صحبت می‌كنند ولی در عمل می‌بینیم كه دریا رها شده و تمامی نشانه‌ها به سمت مركز كشور است. این صحبت‌ها درد دل نیست این مسائل بازی با طبیعت است كه قطعاً آثار خود مانند فرونشست‌ها و خشك شدن هامون‌ها را برای كشور خواهد داشت.
این مقام مسئول ادامه داد: ازآنجایی‌که ما نمی‌توانیم براین مسائل بی‌توجه باشیم باید تجدیدنظری در خصوص اهداف و مبنای ایجاد شهرهای جدید در نظر بگیریم. ازاین‌پس شهرهای جدید نباید پاسخگوی سرریز جمعیت كلان‌شهرها باشند بلكه مبنای احداث آن‌ها باید بازگرداندن تعادل به جغرافیای ایران باشد.
آخوندی در خصوص احداث نسل سوم شهرهای جدید در كشور گفت: مفهوم احداث این شهرها آن است كه به این عدم تعادل‌ها پرداخته شود نه اینكه مسیر قبلی و ساخت صرفاً خوابگاه‌هایی در كنار شهرهای بزرگ ادامه پیدا كند چراكه این كلان‌شهرها از قدرت جمعیت‌پذیری گسترده‌ای برخوردار هستند.
وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: اگر با توجه به رویكرد اقتصادی به مسئله نگاه كنیم باید از این ظرفیت ۴.۵ میلیون نفری شهرهای جدید بهره ببریم. قاعدتاً با فعال شدن مسكن مهر به شكل اسمی تصور می‌شود كه جمعیت از یک‌میلیون نفر به ۲.۵ میلیون نفر افزایش پیدا كند كه اگر مبنا را بر همین مسئله قرار دهیم ظرفیت ۲ میلیون نفری دیگری باقی می‌ماند كه دارای نرخ بهره‌وری بسیار اندكی است پس باید ببینیم كه چگونه می‌توان از این ظرفیت در جهت تأمین مسكن و ارتقای كیفیت زندگی در شهرهای جدید استفاده كنیم.
به گفته آخوندی اگر سیاست سوداگرانه را كنار بگذاریم می‌بینیم كه مسئله مسكن ایران در سه حوزه مسكن خانه اولی‌ها، مسكن افراد ساكن در بافت‌های فرسوده و حاشیه شهرها متمركز می‌شود كه باید در سیاست‌‌گذاری‌های حوزه مسكن موردتوجه قرار گیرد.
وی با اشاره به این مطلب كه ما باید ببینیم كه شهرهای جدید چه كمكی می‌تواند به رفع مشكل مسكن به گروه‌های نام برده داشته باشد گفت: با این تاریخ نه سیاست شهرهای جدید و نه سیاست مسكن هیچ‌كدام مسئله حاشیه‌نشین‌ها را رفع نكرده و حتی به آن نزدیك نشده است بنابراین باید توجه ویژه‌ای به این بخش داشته باشیم، هرچند كه عقیده ما آن است كه مشكل حاشیه‌نشین‌ها باید در خود منطقه سكونت آن‌ها حل شود چراكه انتقال این افراد به محلی دیگر امری صحیح خواهد بود.
وزیر راه و شهرسازی در پایان محله‌محوری را یكی از سیاست‌های اصلی موردتوجه در شهرهای جدید در دولت یازدهم دانست و گفت: روابط انسانی در محله شكل می‌گیرد امیدواریم این سیاست در شهرهای جدید مؤثر بوده و هرچه سریع‌تر جنبه عملیاتی و اجرایی پیدا كند.