به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی به نقل از اعتماد افزایش سقف فردی تسهیلات از ٣٠٠ به ٤٠٠ میلیون ریال، افزایش سقف كلی اعتبار از ٥٠٠ به ٤/٥٥٥ هزار میلیارد ریال، امهال ٧ ساله خطوط اعتباری تا پایان سال ١٤٠١، افزایش سقف فردی تسهیلات از ٢٥٠ به ٣٠٠ میلیون ریال و امهال سه ساله خطوط اعتباری تا پایان سال ١٣٩٤ از مهمترین اقدامات بانكی در جهت اتمام مسكن مهر بود. هرچند تعهدات این طرح آنقدر زیاد و بعضا غیرقابل اجرا بود كه برای خاتمه یافتن این پروژه به سالهای بیشتری نیاز است اما با برنامههای اجرا شده در چهار سال گذشته، طرحها تا حد زیادی جلو رفت. تامین مسكن به طور عام و مسكن گروههای كم درآمد به طور خاص یكی از مشكلات پیش روی بسیاری از دولتها و مشكلی در مقیاس جهانی است. تلاش جهت تامین مسكن بنا بر اهمیت ویژهای كه به عنوان یك نیاز اولیه داراست؛ امروز در زمره وظایف اساسی دولتها درآمده است. قیمت بالا و سهم زیاد مسكن از سبد هزینههای خانوار باعث شده است تا عملا بخش عمده درآمد یك خانواده صرف خرید یا اجاره مسكن شود. به همین دلیل دولتها ضمن كنترل قیمت مسكن، سعی كردهاند تا از طریق وام یا تشكیل تعاونیهای مختلف، قدرت خرید مردم را برای خرید مسكن افزایش دهند.
اما در یك دهه گذشته به دلیل افزایش شدید قیمت مسكن، این دو روش تاثیر چندانی بر افزایش توان خریداران مسكن نداشته است. دولت نهم و دهم كوشید با طرح مسكن مهر و ساخت مسكن ارزان، گامی در ساخت مسكن در كشور بردارد اما بار مالی این طرح و مشكلات پس از آن باعث شد تا دولت یازدهم رویكرد جدیدی را در این زمینه در پیش گیرد.
در این راستا مسكن اجتماعی نخستین محور طرح جامع مسكن مطرح شده است كه كارهای مطالعاتی آن انجام شده و در یك تفاهمنامه مشترك به امضای وزارتخانههای راه و شهرسازی و تعاون، كار و رفاه اجتماعی رسید. طرح مسكن مهر به دلیل اجرای نادرست به خصوص در بخش تامین مالی آن با وجود اینكه منجر به ساخت بیش از یك میلیون واحد مسكونی در كشور شد، ولی نتوانست به اهداف پیشبینیشده دست یابد. از سوی دیگر مسكن مهر به لحاظ تحمیل هزینههای زیاد به جامعه و افزایش نقدینگی منجر به جهش نرخ تورم شد. طرح ساخت مسكن مهر عمدتا در مناطقی شروع شد كه در حاشیه شهرها قرار داشت و امكانات زیربنایی كافی نداشت.
علاوه بر این بسیاری از زیرساختهای لازم نظیر درمانگاه، مدرسه و دیگر نیازهای اولیه نیز در این شهركها ساخته نشده بود. این درحالی است كه طرح مسكن اجتماعی در بافتهای فرسوده شهری كه دارای هویت فرهنگی و سابقه سكونتی بوده و از همه مهمتر دارای خدمات زیربنایی بوده و نیازی به زیرساخت دوباره نداشته و اشكالات زمینهای ٩٩ ساله مسكن مهر را نیز ندارد؛ اجرا میشود. بدینترتیب دو طرح مسكن اجتماعی و نوسازی بافت فرسوده در یكدیگر ادغام میشود. بر اساس جزییات طرح مسكن اجتماعی هرساله ١٢٥ تا ١٥٠ هزار واحد مسكن اجتماعی در شهرها ساخته میشود از این رو فشار تورمی ایجاد خواهد كرد.
همچنین برای جلوگیری از آثار منفی تورمی استفاده از منابع بانك مركزی در طرح مسكن مهر، در طرح مسكن اجتماعی از چندین منبع مختلف برای تامین مالی طرح استفاده شده است تا كمترین آثار تورمی را به همراه داشته باشد. در مسكن مهر به جز وام مابقی هزینهها را متقاضیان میدهند اما در مسكن اجتماعی به صورت دیگری برنامهریزی شده بدین صورت كه واحدها متناسب با وسع درآمد خانوار قیمتگذاری میشود و حداكثر با ٤٠ درصد از سهم درآمد آنها امكان سكونت پیدا كنند. یعنی متقاضیان در اقساط بلندمدت ٢٠ تا ٣٠ ساله قیمت واحد مسكن اجتماعی را پرداخت میكنند و در پایان هم مالك مسكن یاد شده میشوند. هدف دولت این است مسكن اجتماعی عمدتا در مناطق و بافتهای فرسوده اجرایی شود و از این لحاظ تخصیص زمینهای بیابانی و دور افتاده كه یكی از ضعفهای اصلی مسكن مهر بود دیگر وجود نخواهد داشت.
اما مهمترین مشكل مسكن اجتماعی در حال حاضر كمبود اعتبارات بانكی است. چراكه با توجه به نقش كمرنگ بورس در تامین مالی مسكن در ایران، به نوعی تامین مالی مسكن كاملا بانك محور است. بر این اساس سعی شده تا در این طرح از منابع مالی متفاوتی از جمله یارانههای مسكن، مابه التفاوت نرخ تسهیلات، منابع داخلی وزارتخانههای راه و شهرسازی و تعاون، كار و رفاه اجتماعی، تسهیلات بانكی، آورده متقاضیان و خیران مسكنساز استفاده شود.
البته در ابتدا باید گروههای هدف توسط وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعی شناسایی شوند و زمین مورد نیاز برای ساخت مسكن اجتماعی نیز از سوی وزارت راه و شهرسازی در اختیار طرح قرار گیرد. پیشبینی شده متناسب با پیشرفت كار با موافقت بانك مركزی و سازمان مدیریت و برنامهریزی ردیفهای مناسب برای تامین مالی پروژه اختصاص یابد. در هر حال مشكلات مسكن مهر به دلیل كمبود بودجه جهت تامین خدمات زیربنایی نظیر آب و برق و گاز كماكان حل نشده باقی مانده است و بسیاری از واحدهای مسكن مهر هنوز تا تحویل فاصله دارند بنابراین شروع طرحهای جدید مانند مسكن اجتماعی هرچند به نوعی یك شوك مثبت به بازار است اما به نظر میرسد تا زمانی كه تكلیف ساخت و سازهای نیمهكاره مسكن مهر مشخص نشده، شروع طرحهای جدید میتواند مشكلزا باشد./