به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، عمر و کیفیت پایین ساختمان‌ها در کشور ما از جمله معضلاتی است که سال‌هاست گریبان‌گیر صنعت ساختمان شده است؛ معضلی که علاوه بر اتلاف سرمایه‌های‌کشور، آمار بالای تلفات ناشی از حوادث‌ساختمانی در کشور را به دنبال داشته است. به اعتقاد صاحب‌نظران و متولیان امر یکی از مهمترین دلایل این معضل، عدم حضور مجریان ذی‌صلاح در پروژه‌های‌ساختمانی است که با وجود تاکید صریح قانون بر لزوم آن اما اراده‌ای بر رعایت آن از سوی مالکان، شهرداری و ... وجود ندارد.
در همین رابطه دکتر حامد مظاهریان معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی با سازمان نظام‌مهندسی‌ساختمان استان تهران به گفتگو پرداخته که در ادامه، می‌خوانید:
به گفته کارشناسان، عمر مفید ساختمان در کشور ما کمتر از ۳۰ سال است. شما علت این معضل را چه می‌دانید؟
گفته می‌شود، در مقایسه با کشورهای دیگر، عمر مفید ساختمان در ایران پایین است. معتقدم مهمترین دلیل، کم بودن عمر مفید ساختمان در کشور ما، فعالیت‌های سوداگرانه در عرصه ساخت و ساز در شهرهاست، به این معنا که سفته‌بازی و کالایی‌شدن مقررات در عرصه ساخت و ساز فرصتی را ایجاد کرده که خانه‌ای که ساخته می‌شود با قیمت بالاتری عرضه و سود بیشتری را نصیب صاحب زمین کند و تنها چیزی که اهمیت ندارد این است که کیفیت ساختمان‌هایی که ساخته می‌شوند، چگونه است. این موضوع سبب شده ساختمان تبدیل به کالایی شود که می‌تواند ارزش افزوده ایجاد کند. این موضوع هم ناشی از بی‌انضباطی‌شهری است. به این معنا که قوانین‌شهری توسط نهادهای محلی یعنی شهرداری‌ها مورد هجوم قرار گرفته و می‌گیرند.
عامل دیگر از جهت بعد فنی است که در این خصوص هم باید بگویم ساختمان‌ها در کشور ما در معرض آسیب قرار دارند. برای ساخته شدن یک ساختمان با کیفیت نیاز است آن ساختمان طراحی خوبی داشته باشد، مصالح استاندارد در آن به کار رفته باشد و در نهایت پروسه اجرا به خوبی انجام شده باشد. اشکال در هر کدام از این مراحل، می‌تواند عمرمفید ساختمان را کاهش دهد.
عدم حضور سازندگان ذی‌صلاح را چقدر در کاهش عمر مفید ساختمان‌ها موثر می‌دانید؟
مسلما بسیار اثرگذار است. هدف ما در قانون نظام مهندسی‌ساختمان این است که سازندگان و مجریان فاقدصلاحیت به عرصه ساخت و ساز ورود نکنند. این موضوع شامل همه مشاغل و حرفه‌هایی می‌شود که نیاز به تخصص دارند. متاسفانه در وضعیت کنونی مشکلی که وجود دارد این است که در عرصه ساخت و ساز، روابط ناصحیح طراحی شده و این روابط ناصحیح این مجال را به افراد فاقد صلاحیت داده که در امر ساخت و ساز دخالت کنند. هدف وزارت راه و شهرسازی این است که با تدوین آیین‌نامه‌ها و مقررات جلوی مداخلات ناصحیح را بگیرد.
در قانون صریحا به موضوع حضور مجریان ذی‌صلاح در امر ساخت و ساز اشاره شده است اما امروز به گفته متولیان امر، اکثر ساختمان‌ها، توسط مجریان فاقدصلاحیت ساخته می‌شود، علت چیست؟
در تئوری سیستم‌ها گفته می‌شود وقتی یک سیستم غلط است علت غلط بودن اجزای سیستم است یا رابطه بین آنها یا هر دو. به نظر می‌رسد موضوع ورود سازندگان فاقد صلاحیت، در نتیجه رابطه نادرست بین اجزای دخیل در امر ساخت و ساز است؛ به عبارت دیگر، رابطه بین کسی که مجوز می‌دهد، کسی که ساختمان را کنترل می‌کند، مالک و... به درستی تعریف نشده است. هدف وزارت راه و شهرسازی از تدوین آیین‌نامه کنترل ساختمان این است که رابطه بین ذی‌مدخلان در امر ساخت و ساز را سامان بخشیده و به درستی تعریف و تصحیح کند.
وضعیت ساخت و ساز در کشور را به لحاظ ایمنی چگونه ارزیابی می کنید؟
طی یک دهه گذشته ما شاهد افزایش کیفیت ساخت و ساز بوده ایم، آمارها هم این موضوع را تایید می کند. ساختمان ها هم پیچیده‌تر شده‌اند. ۲۰ سال قبل، ساختمان‌ها در طبقات، تجهیزات و با پیچیدگی کمتری ساخته می‌شدند. اما امروز ساختمان‌ها به لحاظ ارتفاع و به لحاظ تجهیزات، گسترده‌تر و پیچیده‌تر شده‌اند. به نظر می‌رسد علیرغم اینکه شیب مثبتی را به سمت افزایش کیفیت ساخت و ساز شاهدیم، همچنان با شرایط مطلوب فاصله داریم. البته امروز عرصه ساخت و ساز در مسیر درستی قرار گرفته اما باید با تدابیر بیشتر و شتاب بالاتری حرکت کند.
اقای مظاهریان، در حادثه پلاسکو یکی از دلایلی که از سوی کارشناسان به عنوان علت حادثه عنوان شد بی‌توجهی به بحث نگهداشت ساختمان و مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان بود. نظر شما در این‌باره چیست؟
متاسفانه در کشور ما بیشتر توجهات صرف اجرای ساختمان شده تا نگهداری. طبق آخرین سرشماری، ما ۲۵ میلیون خانه در سطح کشور داریم که به نظر می‌رسد این آمار در آینده چندان تغییر نکند. با توجه به این موضوع آنچه امروز اهمیت دارد این است که چگونه از بناها و ساختمان‌هایی که سرمایه ملی هستند محافظت کنیم. بنابراین توجه عمومی به بحث نگهداشت ساختمان‌ها باید در جامعه فرهنگ‌سازی شود و مهندسان نقش خود را در کنترل و نگهداری ساختمان‌ها بازیابند.
مبحث ۲۲ مقررات ملی به موضوع نگهداشت ساختمان اختصاص دارد که هر سه سال یکبار بازنگری می‌شود. اولین نسخه این مبحث سال ۹۵ تنظیم شده و تا پایان سال ۹۶ نسخه دوم این مبحث ابلاغ خواهد شد.
پیش‌بینی می‌شود با توجه به تجاربی که از نسخه اول این مبحث کسب شده در نسخه دوم الزامات قانونی در خصوص بحث نگهداشت ساختمان و مسئولیت‌ها تعریف شود تا این بحث وارد فضای جدیدی شده و فضای کاری جدید برای مهندسان تعریف شود. انتظار می‌رود با ابلاغ این مبحث، ساختمان‌ها با هزینه کمتری ایمن‌تر ساخته شوند و از سرمایه های مردم حفاظت شود.
سازمان‌های نظام‌مهندسی‌ساختمان در ترویج فرهنگ نگهداشت ساختمان و حضور مجریان ذی‌صلاح چه نقشی دارند؟
یکی از اهداف قانون‌گذار از تاسیس سازمان‌های نظام مهندسی ترویج و فرهنگ‌سازی در زمینه مسائل مربوط به ساخت و ساز است. سازمان نظام مهندسی به عنوان یک نهاد غیردولتی وظیفه دارد در امر ساخت و ساز فرهنگ سازی و به ارتقای کیفیت ساخت و ساز و به تبع آن نگهداری از ساختمان ها کمک کند. از این رو به نظر می‌رسد این نقش بسیار پررنگ است.
عملکرد سازمان‌های نظام‌مهندسی‌ساختمان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
سازمان‌های نظام مهندسی طی فعالیت حدودا ۲۲ سال خود فراز و نشیب‌های بسیاری داشته‌اند؛ دوره‌هایی در جهت تاسیس و ایجاد بوده‌اند، سپس دوره تثبیت را پشت سر نهادند و در این مدت افت و خیزهای فراوانی را تجربه کردند.
سازمان‌های نظام‌مهندسی‌ساختمان یکی از ارزش‌های مهم در عرصه ساخت و سازند که توسط دولت ایجاد و قانونمند شده‌اند. از سوی دیگر سازمان‌های نظام‌مهندسی‌ساختمان، طی دو دهه فعالیت تجارب خوبی کسب کرده‌اند و امروز به اعتقاد من در یک آغاز مجدد قرار دارند. امیدواریم با اصلاحات مختصری که در روابط بین اجزای کار در سازمان‌های نظام‌مهندسی‌ساختمان صورت می‌گیرد این سازمان‌ها به عنوان یک سازمان حرفه‌ای و تخصصی بتوانند به وظایفی که قانون‌گذار تعیین کرده، عمل کنند. /