ضابطه‌مند كردن این روند و متوقف كردن آن تا رسیدن به یك ضابطه درست، از اقداماتی بود كه در دبیرخانه شورای عالی پیگیری شد. واقعیت این است كه متاسفانه در دهه اخیر به شكل بی‌رویه از این ظرفیت استفاده شده بود.
راهی جز حركت در جهت برنامه‌های مصوب نداریم. اتفاقات نامیمونی مثل توسعه حاشیه‌نشینی یا افزایش تراكم بی‌رویه و بلندمرتبه‌سازی، زمانی می‌افتد كه ما از برنامه‌های مصوب دور می‌شویم. حركت برنامه‌ای به معنای ایجاد انضباط شهری است، راهی كه می‌توانیم در آن افق پیش‌بینی شده در طرح‌های‌مان را تحقق بخشیم. اگر قرار باشد طرحی را تصویب كنیم و اقدامات‌مان در جهت خلاف آن باشد، طبیعی است كه خارج از قاعده عمل كرده‌ایم. آمار دقیق و روشنی از تعداد ساختمان‌های نا ایمن و میزان ایمنی آن نداریم، اما شكی در این نیست كه شهرهای ما در زمینه‌هایی آسیب‌پذیر هستند.
در مناطق حاشیه‌ای، یعنی مناطقی كه ابتدا شكل گرفتند و بعد تصمیم گرفتیم به آنها نظم بدهیم، حداقل امكانات كنترل ساختمان را در آنها رعایت نكردیم یا اجرای مقررات ملی ساختمان در زمینه استحكام‌بخشی ساختمان در آنها رعایت نشده، مشخص است كه اگر زلزله‌ای اتفاق بیفتد، این ساختمان‌ها آسیب‌پذیرتر خواهند بود.
موضوع ایمنی بناها موضوع مهمی است كه ابعاد مختلفی دارد، هم در تك بناها قابل بررسی است و هم در بافت‌های آسیب‌پذیر شهری.
به‌طور مثال در مناطقی از شهر تراكم افزایش پیدا می‌كند اما شریان‌های شهری به تناسب آن افزایش پیدا نمی‌كند، مثل مناطقی در ولنجك و منطقه یك تهران كه تراكم به‌شدت افزایش پیدا كرده، قطعات زمین‌ها هم بزرگ بوده، اما این قطعات زمین به این بزرگی برای خانه‌های ویلایی طراحی شده است نه ساختمان‌هایی با تعداد انبوه واحدهای مسكونی. اگر حادثه‌ای مثل سیل، زلزله و آتش‌سوزی گسترده در بعضی از این مناطق اتفاق بیفتد، شریان‌ها كشش این حجم از ترافیك جمعیت ساكن در آن را ندارند.
كما اینكه شاهد هستیم در بعضی از مناطق شهر كه به این شكل تراكم افزایش داشته، وقتی در ساعات پرتردد صبح از منازل به سمت محل كار یا بالعكس در تردد هستند، ترافیك سنگینی در منطقه ایجاد می‌شود. بی‌توجهی به انضباط شهری چنین تبعاتی را به دنبال دارد و ما اگر می‌خواهیم اقدامی در این رابطه انجام دهیم، راهی جز این نداریم كه طبق برنامه‌های مصوب در شهر عمل كنیم. وقتی می‌گوییم حركت در جهت برنامه، حركت در جهت برنامه‌های دینامیك شهرسازی است كه دایم تولید مساله می‌كنند. این برنامه‌ها دایما در حال جست‌وجو برای پیگیری مسائل شهر هستند.
به‌طورمثال سناریوهای حادثه را پیش‌بینی می‌كنند، به این ترتیب كه اگر در نقاط مختلف شهر اتفاقی از قبیل آتش‌سوزی و زلزله واقع شود، كدام قسمت شهر آسیب‌پذیرتر است؟ برای كاهش این آسیب چه تمهیداتی باید داشت؟ این تمهیدات از ایجاد ایستگاه آتش‌نشانی آغاز می‌شود، تا جلوگیری از افزایش تراكم بیشتر در مناطقی كه كشش ندارند، تا توسعه و ایجاد نفوذ در شبكه‌های شهری كه امكان دسترسی به این مناطق را فراهم كنند، تمام این موارد در قالب برنامه می‌گنجد
. وقتی موضوع ایمنی را در شهر، موضوع محوری قرار می‌دهیم، با نگاه ایمنی بعضی نقاط شهر آسیب‌پذیر تلقی می‌شوند و برای این نقاط باید برنامه در نظر گرفت و طرح‌هایی مصوب و به مرور این طرح‌ها را اجرایی كرد. اینكه دقیقا چه اقدامی باید انجام داد بسته به هر مورد می‌تواند طرح و برنامه متفاوت داشته باشد. در بعضی موارد صرفا باید روی آمادگی و آموزش تمركز داشت، در بعضی موارد باید با تجهیز بنا یا منطقه وارد عمل شد. اما نكته‌ای كه بسیار اهمیت دارد این است كه باید مانع اقداماتی شد كه بار ناایمنی شهر را سنگین می‌كند. به‌طور مثال ایجاد تراكم بی‌رویه در مناطق مسكونی یكی از مواردی است كه بار ناایمنی را سنگین می‌كند و نباید به آن دامن بزنیم.
*معاون معماری و شهرسازی وزیر راه و شهرسازی