به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، اسنپ، تپسی و... نه‌تنها به‌عنوان فضایی برای اشتغال از آن یاد می‌شود، بلکه تاکنون رضایت بسیاری از مشتریان را به خود جلب کرده است، تا جایی که کمتر کسی به آژانس‌های مسافربری یا تاکسی‌های زرد سری می‌زند. تاکسی‌هایی که اگر کسی هم در راه بماند، ترجیح می‌دهد از خودروی شخصی استفاده کند تا برای رسیدن به مقصد در صف‌های طولانی تاکسی‌های زرد و خطی بماند. شخصی‌هایی که شاید از شهر و دیار دیگری کوچ کردند تا بتوانند شغل و سرمایه‌ای برای خود دست‌وپا کنند که با شرایط فعلی اقتصادی امری بدیهی به نظر می‌رسد.
شرایط بد اقتصادی و عدم اشتغال یکی از مهمترین عوامل روی‌آوردن جوانان و حتی میانسالان به مسافرکشی است. مسافرکشی که روزهای داغ تابستان را تحمل می‌کند تا به قولی درآمد داشته باشد، اما درآمدی ناچیز. هفته گذشته خبری مبنی‌بر توقیف خودروهای پلاک شهرستان توجه‌ها را به خود جلب کرد و رانندگان خودروهای شخصی از سر ناچاری دیگر نمی‌توانند به خودرو خود به‌عنوان شغل نگاه کنند. شغلی که به رانندگانی با اعصاب پولادین نیاز دارد.
شغلی که در منشور حقوق شهروندی به‌عنوان حق مسلم هر کسی شناخته شده است. طبق ماده ٨ این منشور، اعمال هرگونه تبعیض ناروا به‌ویژه در دسترسی شهروندان به خدمات عمومی نظیر خدمات بهداشتی و فرصت‌های شغلی و آموزشی ممنوع است.
اگر مسافرکشی و جابه‌جایی مسافر را یک فرصت شغلی بدانیم، پلیس راهور با چه مجوزی، این فرصت شغلی را از رانندگانی که عضو اتحادیه‌های تاکسیرانی نیستند، دریغ کرده است. اما این موضوع مخالفان و موافقان بسیاری را می‌طلبد. طیف موافقان بر این باورند که ورود پلاک‌های شهرستان برای مسافرکشی موجب ترافیک بیشتر و بیشتر شهری و همچنین استفاده از خودروهای شخصی باعث کاهش امنیت مسافران می‌شود.
از دیگر سو مخالفان امر بر این باورند که با توجه به شرایط کنونی و وضع معیشتی و اقتصادی مردم برخی به اجبار و برای دریافت کرایه‌ای ناچیز در روز به سروکله‌زدن با چندین و چند نفر می‌پردازند و اگر به این پول نیاز نداشتند، مطمئنا مسافرکشی نمی‌کردند. حال سوال این‌جاست که با وجود مشکلات فراوان ترافیکی پایتخت که درنهایت به وضع نابهنجار ترافیک و قفل‌شدن خیابانها از یک سو و وضع نابسامان معیشتی از دیگر سو منجر می‌شود، آیا چنین اقدامی درست و بجاست یا آن‌که منجر به آسیب‌دیدگی اقشار ضعیف جامعه می‌شود، جامعه‌ای که فاصله طبقاتی در آن بیداد می‌کند. برای ملموس‌ترشدن این موضوع که آیا توقیف خودروهای مسافرکشی پلاک شهرستان امری مفید است یا خیر؟ با کارشناسان امر گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
پیشینه؛ از طرح تا اجرا
سال گذشته بود که برای نخستین‌بار سخن از اجرایی‌شدن طرح برخورد پلیس راهور با خودروهای شهرستانی به میان آمد، در آن زمان سردار سیدتیمور حسینی، رئیس پلیس راهور تهران بزرگ در مورد ساماندهی خودروهایی که با پلاک شهرستان در معابر تهران تردد می‌کنند، بیان کرد: طبق آیین‌نامه هر فردی که خودرویی را خریداری می‌کند باید تغییر مکان یا جابه‌جایی ملک را اعلام کند و آخرین اطلاعات در سامانه شماره‌گذاری ثبت شود، چراکه تعداد زیادی از خودروهای دارای پلاک‌های غیرتهران در معابر تهران تردد می‌کنند و این ترددها به صورت موردی، عبوری و مقطعی نیست، به همین جهت خودروهایی با پلاک شهرستان در قالب آژانس‌ها یا مسافرکش‌های شخصی در معابر تهران تردد می‌کنند و پلیس راهور به‌زودی برنامه‌ای را برای آنها به مرحله اجرا خواهد گذاشت. همچنین باید در نظر داشت، بنابر مقررات، در صورت مشاهده این خودروها جریمه می‌شوند و اگر این تخلف تکرار شود، مستلزم توقیف خودرو و انتقال آن به پارکینگ است.
اما چگونگی تشخیص این خودروها از مسائلی بود که سال گذشته مورد پرسش قرار گرفت و نتیجه حاصل از آن تشخیص با ماموری است که در صحنه حضور دارد؛ خودرویی که با پلاک شهرستان در تهران اقدام به مسافرکشی می‌کند کاملا مشهود بوده و تشخیص آن آسان است. اما ممیز‌هایی را برای مسافران قرار داد و افرادی که به صورت موردی و سفری در معابر تهران تردد می‌کنند جزو طرح قرار نمی‌گیرند و برخورد پلیس تهران فقط با پلاک‌های خودروهای شهرستانی است که همه روزه در تهران حضور دارند.
اکنون که در آستانه شروع سال تحصیلی قرار داریم مجددا همهمه‌های اجرایی‌شدن این طرح برپا شده است و هفته گذشته خبری مبنی‌بر برخورد پلیس با راننده‌های متخلفی که با پلاک شهرستان اقدام به مسافرکشی می‌کنند، منتشر شد؛ توقف خودروهایی که با پلاک شهرستان در تهران اقدام به مسافرکشی می‌کنند.
سردار محمدرضا مهماندار، رئیس پلیس راهور تهران بزرگ در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان؛ درخصوص حضور خودروهای پلاک شهرستان در شهر تهران و نحوه برخورد پلیس با آنها اظهار داشت: عده‌ای از راننده‌ها با خودروی پلاک شهرستان در شهر تهران تردد می‌کنند که این افراد اغلب برای خرید، درمان یا کارهای اداری وارد تهران شده‌اند.
این راننده‌ها می‌توانند با خرید طرح ترافیک روزانه وارد منطقه زوج و فرد شوند. اما عده‌ای از راننده‌ها با خودروی پلاک شهرستان در میادین و سر چهارراه‌ها اقدام به مسافرکشی کرده و سبب انسداد خیابانها می‌شوند. پلیس با این مسافرکش‌های غیرمجاز برخورد جدی و اقدام به توقیف خودرو آنها می‌کند.
وی افزود: آموزش راننده‌های تاکسی به‌ویژه راننده‌های سرویس‌های مدارس نیز در دستورکار قرار گرفته است. هماهنگی مناسبی بین پلیس، شهرداری تهران، آموزش‌وپرورش و تاکسیرانی ایجاد و اقدامات مناسبی برای استقبال از دانش‌آموزان انجام شده و پلیس از ابتدای مهرماه در تمام معابر شهر تهران حضور دارد.
نگاه مخالف
نیازمند رونق اشتغال هستیم
محمد رضا بادامچی، عضو کمیسیون اجتماعی اگرچه توقیف خودروها با پلاک شهرستانی موافقان زیادی را داشته است اما محمدرضا بادامچی، عضو کمیسیون اجتماعی نظری متفاوت دارد و بر این باور است: «جامعه ما به گونه‌ای است که پذیرای برخی از اتفاقات نیست، ازجمله توقیف خودروهای مسافربری با پلاک شهرستان، زیرا از ابتدا با روند غیرقانونی طی شده و از این روند جلوگیری نشده و همین امر مزید بر علت شده است.»
این نماینده مجلس با اشاره به اینکه نیمی از جمعیت به مسافربری روی آورده‌اند، در این‌باره توضیح داد: «برای همین است که نزدیک به نیمی از جمعیت به مسافربری روی آوردند و اگر بخواهند جلوی این موضوع را بگیرند با ممانعت‌های بسیاری از سوی مردم روبه‌رو می‌شوند و این موضوع تبعات راه نادرست است. همچنین باید در نظر داشت که باید تفاوت میان کسی که در سازمان تاکسیرانی عضو است و کسی که با خودروی شخصی مسافرکشی می‌کند، باشد.»
این نماینده مجلس با اشاره به اینکه تنها قوانینی در کشور پاسخگو هستند که مورد قبول همه مردم واقع شوند وگرنه می‌توانند راه‌های دور زدن قانون را پیدا کنند، ادامه داد: «در کشور باید قوانینی که وضع می‌شود مورد احترام همه قرار بگیرد و زمانی که واقفیم اگر این موضوع به شکل قانون دربیاید مورد قبول بخشی از مردم واقع نمی‌شود، امری صحیح نیست.»
بادامچی ضمن تاکید بر وضع نابسامان اقتصادی، کمبود شغل را دلیل اصلی روی آوردن به مسافربری دانست و توضیح داد: «همچنین باید در نظر داشت که جامعه ما، جامعه‌ای است که بیکار در آن فراوان است و چون از نظر اقتصادی با عدیده‌ای از مشکلات روبه‌رو هستند نمی‌توان از مسافرکشی پلاک‌های شهرستانی جلوگیری کرد.»
این عضو کمیسیون اجتماعی ورود سازمانی برای مجوزدارکردن خودروهای شهرستانی را لازمه این موضوع دانست و بیان کرد: «اگر قرار است افرادی به صورت شخصی مسافرکشی‌کنند، لازم است سازمانی بانی این موضوع شود و به این قشر از جامعه پلاک‌های مجوزداری دهد که نشان‌دهنده شغل این دسته از افراد باشد.»
بادامچی در خاتمه پیرامون بازخورد این موضوع در جامعه بیان کرد: «بازخورد این موضوع در جامعه مثبت نیست و تنها راه‌حل آن اشتغال‌زایی و سپس هدایت مسافربران به سمت شغل‌های جدید است تا شخصیت این دسته از افراد هم زیر سوال نرود و در جامعه مورد احترام واقع شوند.»
کارشناس بی طرف
افزایش دامنه ترافیکی با وجود خودروهای شهرستانی
مصطفی آب روشن، جامعه‌شناس بحث توقیف خودروهای شهرستانی، بحثی است که نزدیک به دو‌سال است بر سر زبان‌ها افتاده و اما و اگر‌هایی بر سر این موضوع قرار دارد، چراکه معلوم نیست با اجرایی‌شدن این طرح بازخوردش در جامعه چگونه باشد. مصطفی آب‌روشن، جامعه‌شناس بر این باور است: «توقیف خودروهای مسافرکش مربوط به رانندگانی است که از شهرهای اقماری به سمت تهران سرازیر شده‌اند، زیرا یکی از موضوعاتی که در کلان‌شهر تهران به‌عنوان یک مسأله نوظهور می‌توان به آن پرداخت، افزایش روزافزون خودروهای شهرستانی است.»
اگرچه بسیاری معتقدند که مهاجرت امری طبیعی است و نمی‌توان از افزایش روزافزون آن جلوگیری کرد اما ممکن است با قراردادن طرح‌هایی از افزایش شغل‌های کاذب جلوگیری کرد.
این جامعه‌شناس در این زمینه معتقد است: «بسیاری از مهاجرت‌ها منحصر به افرادی می‌شود که برای مسافربری به شهر تهران مسافرت می‌کنند. هر چند کار کردن در ذات خود منعی ندارد و توقیف خودروهای این افراد می‌تواند پیامدهای فراوانی را به آنان تحمیل کند.»
این جامعه‌شناس راهکار هایی را ارایه و بیان کرد: «اما باید این نکته را هم مدنظر داشته باشیم که هجوم این جمعیت خودروسوار به شهر تهران به‌طور بالقوه می‌تواند انتظام شهری را بر هم زده و به افزایش ترافیک دامن خواهد زد.»
آب‌روشن در این زمینه یادآور می‌شود: «نکته دیگر آن است که طبق قانون خودروهای شخصی حق مسافرکشی و جابه‌جایی مسافر را ندارند، لذا از منظر حقوقی نیز رفتار این دسته از رانندگان تخلف محسوب شده و عملکرد پلیس در برابر آنان قانونی و منطقی به نظر می‌رسد.» این جامعه‌شناس در خاتمه یادآور شد: «هرچند جریمه و توقیف این دسته از رانندگان پیامدهای اجتماعی فراوانی را به همراه داشته باشد اما نظم و انتظام اجتماعی و قانونی به‌خصوص در این مورد خاص از اولویت بیشتری برخوردار است.»
پیشینه
پدیده چالش‌برانگیز اجتماعی
سرهنگ محمد ترحمی، رئیس اداره حقوقی پلیس راهور ناجا| بحث توقیف خودروهای مسافرکش شهرستانی این روز‌ها به بحث روز مبدل شده و بر سر زبان‌ها افتاده است.
سرهنگ محمد ترحمی، رئیس اداره حقوقی پلیس راهور ناجا در این زمینه معتقد است: «مسافرکشی با وسیله نقلیه شخصی ممنوع است، زیرا وسایل نقلیه‌ای که برای ارایه خدمات عمومی از آنها استفاده می‌شود نیازمند شرایطی هستند؛ راننده باید از تجربه کافی و خودرو نیز از شرایط خاص برخوردار باشد تا بتواند مورد اعتماد شهروندان قرار بگیرد و بتوانند از آن استفاده مفید کنند و سفر ایمنی را داشته باشند.»
رئیس اداره حقوقی پلیس راهور ناجا در این زمینه توضیح داد: «استفاده از وسایل نقلیه شخصی همیشه مورد نفی پلیس قرار گرفته است و پلیس آن را به شهروندان توصیه نمی‌کند، برخلاف آن در جدول جرایم رانندگی برای این موضوع جریمه‌ای در نظر گرفته شده است (هرگونه استفاده از وسایل نقلیه شخصی برای حمل مسافر جریمه خاص خود را دارد و جزو امور ممنوع به شمار می‌آید) هم از لحاظ ایمنی شهروندان برای ترددهای شهری و بین‌شهری و هم اینکه به هیچ‌وجه پلیس استفاده از وسایل نقلیه شخصی را برای مسافربری و حمل‌ونقل عمومی تایید نمی‌کند.»
ترحمی با اشاره به اینکه هر شغل نیاز به تخصص و ممیزی‌های خود را دارد، در این زمینه توضیح داد: «همان‌طور که می‌دانید رانندگان تاکسی علاوه بر گواهینامه مجازی، نیاز به کارت تردد و گذراندن دوره‌های خاصی نیز دارند تا بتوانند این کارت را دریافت کنند، همچنین تاکسی‌های مسافربری شناسه دارند و حتی اگر وسایل مسافری در خودرو باقی بماند قابل دسترسی و پیگیری هستند، درحالی‌که وسایل نقلیه شخصی به این شکل و پالایش‌شده نیستند، همچنین از نظر امنیتی و ایمنی موضوعات لازم برای آنها در نظر گرفته نشده است. ما مخالف هستیم که خودروهای شخصی پلاک شهرستان مورد استفاده قرار بگیرند.»
رئیس اداره حقوقی پلیس راهور ناجا ضمن اشاره به اینکه ممکن است برخی از افراد حمل‌ونقل را راهی برای معیشت خود بدانند، در این زمینه ادامه داد: «این موضوع یک پدیده اجتماعی است. امروز یک‌سری به‌دنبال اقتصاد خانواده هستند و معیشت خانواده خود را از راه مسافرکشی غیرعمومی تامین می‌کنند و این موضوع تبدیل به شغل شده است. اولا باید در نظر داشت وسایل نقلیه عمومی مانند رانندگان تاکسی شغل‌شان از طریق حمل‌ونقل عمومی و راهی برای امرار معاش‌شان است که این پدیده اجتماعی ضربه زیادی به مشاغل حمل‌ونقل عمومی می‌زند و همواره مورد انتقاد قرار گرفته است که چرا تعدادی از افراد با وسایل حمل‌ونقل شخصی مسافرکشی می‌کنند. این پدیده اجتماعی را باید مدیریت کرد، مثل اینکه ما نمی‌توانیم بگوییم در مشاغل تخصصی وارد مشاغلی چون مهندسی شویم، زیرا هر کس در شغلی که قرار دارد تخصص مورد نیازش را کسب کرده است.»
ترحمی با ابراز تاسف در این زمینه ادامه داد: «متاسفانه ما در مسأله حمل‌ونقل شاهد آن نیستیم که ممکن است ریشه در فرهنگ عمومی جامعه داشته باشد و ابتدایی‌ترین اقدام در این راستا می‌تواند استفاده‌نکردن مردم از وسایل حمل‌ونقل شخصی باشد. استفاده مردم از وسایل حمل‌ونقل شخصی خود پدیده اجتماعی دیگری است، زیرا سهل‌ترین شغل برای کسی که تنها می‌خواهد کسبی را داشته باشد، مسافرکشی است. اما آیا ایمن‌ترین و بهترین شغل هم می‌تواند باشد؟
آیا حقوق اجتماعی بانوان و کودکان در آن رعایت می‌شود؟ اگر اتفاقی بیفتد و معضلی به وجود آید چه باید کرد؟ بسیاری از این موارد اتفاق افتاده است که باعث نگرانی‌هایی نیز شده بود، چراکه ما مسائلی چون خفاش شب و مشکلاتی از این دست را شاهد بوده‌ایم. همچنین سودجویی‌ها و سرقت‌هایی که از این طریق اتفاق افتاده است را نباید از یاد برد.»
رئیس اداره حقوقی پلیس راهور ناجا در خاتمه ضمن یادآوری این نکته که امنیت وسایل عمومی نسبت به وسایل شخصی بیشتر است، خاطرنشان کرد: «پلیس به‌کرات استفاده نکردن از خودروهای شخصی را توصیه می‌کند و بهترین وسیله حمل‌ونقل را تاکسی می‌داند، چراکه قابل پیگیری بوده و از امنیت برخوردار است. اما اگر بخواهیم از لحاظ ایمنی به این موضوع نگاهی داشته باشیم، براساس قانون هوای پاک، وسایل نقلیه عمومی هرساله، حداکثر سه ماه و حداقل دو ماه باید معاینه فنی داشته باشند اما وسایل حمل‌ونقل شخصی هر چهارسال یک‌بار و هر یک‌سال یک‌بار به معاینه فنی نیاز دارند و از بیمه متفاوت از وسایل نقلیه شخصی برخوردارند. به همین جهت باید به این سمت برویم که مطالبات دو گروه حفظ شود و شهروندان به این مسأله واقف باشند که مسائل شخصی از اطمینان خاطر زیادی نباید برخوردار باشند، البته باید در نظر داشت عده‌ای از این افراد که به مسافرکشی روی آورده‌اند، انسان‌های بسیار شریفی هستند که به اجبار به این کار ورود پیدا کرده‌اند.»
تجربه دیگران
قوانین جالب در دیگر کشورها
بد نیست سری به قوانین کشورهای دیگر بزنیم، چراکه تا بوده دنیا مملو از قانون‌های عجیب‌وغریب است. از قانون‌های قدیمی و کهنه که هنوز هم به‌روزرسانی نشده‌اند تا قوانین لجستیکی در سراسر دنیا هستند، قوانینی که بسیار عجیب به نظر می‌رسند.
سوييس
سوییس برای در نظر گرفتن قوانین خود را متمایز از دیگر کشورها کرده است. هركس در اين كشور قصد دوچرخه‌سواري دارد بايد بيمه سالانه خريداري و برچسب آن را به دوچرخه‌اش نصب كند.
ایتالیا
ایتالیا کشور دیگری است که خود را در وضع قوانین متمایز کرده، زیرا برخی از قوانین رانندگی به مناطق ویژه‌ای محدود می‌شود. به‌طور مثال، در مانیلا طرح زوج و فرد دارند و راننده‌ها می‌توانند براساس شماره آخر پلاک خودروی خود در این منطقه تردد کنند، در غیر این صورت مجبور به پرداخت جریمه هستند.
تایلند
بدون در نظر گرفتن وسیله نقلیه، راننده حق ندارد بدون داشتن پیراهن در سطح شهر رانندگی کند اعم از زن و مرد.
فرانسه
در کشور فرانسه قوانین راهنمایی‌ورانندگی، همه راننده‌ها را مجبور می‌کند تا همیشه و در هر حالتی دستگاه دم‌سنج (دستگاهی که پلیس با آن میزان الکل خون راننده‌ها را اندازه می‌گیرد) به همراه داشته باشند و اگر این دستگاه را به همراه نداشته باشند، مبلغ قابل توجهی برای آنان در نظر گرفته می‌شود.
روسیه
روسیه کشوری است که قانون‌های عجیب‌وغریب در آن کم دیده نمی‌شود، به‌عنوان مثال اگر خودرویی بیش از اندازه کثیف باشد، به‌طوری که بتوانیم روی آن نقاشی بکشیم یا بنویسیم لطفا مرا بشویید، جریمه قابل توجهی برای آن در نظر گرفته می‌شود. اما این پایان ماجرا نیست، چراکه شست‌وشوی خودرو در ملأعام امری غیرقانونی است، زیرا می‌تواند برای محیط‌زیست مضر واقع شود.
ویتنام
در کشور ویتنام اگر گواهینامه رانندگی ویتنامی نداشته باشید، ممکن است دستگیر شوید و سه‌سال به زندان بیفتید!
آلمان
در آلمان یکی از جرایم سنگین رانندگی تمام‌کردن بنزین در بزرگراه‌هاست. اگر بنزين خودروي‌تان تمام شد و سپس مجبور شويد پياده شده و مسيري را پياده‌روي كنيد، علاوه بر اين‌كه به دليل خالي بودن باك بنزين و بي‌توجهي به آن جريمه مي‌شويد، بايد براي پياده‌روي در بزرگراه و به خطر انداختن جان خود و ديگران نيز جريمه بپردازيد.
کاستاریکا
در کاستاریکا صدای بلند موسیقی در اطراف کلیسا، بیمارستان و مدارس ممنوع است.
قبرس
جالب است بدانیم که در قبرس اگر راننده با دست و صورتش شکلک غیراخلاقی دربیاورد یا حتی اگر دست خود را از خودرو بیرون بیاورد، حدود ٢٥ تا ٣٥ یورو جریمه نقدی به‌دنبال دارد. یکی از دلایل وضع این قانون آن است که راننده دست خود را از روی فرمان خودرو برندارد.
ایالات متحده آمریکا
در ایالت متحده آمریکا و کشور انگستان نیز قوانین رانندگی عجیبی وجود دارد. اما قوانین انگلیس ظالمانه‌تر از قوانین آمریکا است. در انگلیس راننده‌ها در نتیجه خوردن ساندویچ یا سیب هنگام رانندگی جریمه خواهند شد. البته جالب است بدانیم در مونتانا حمل گوسفند در کامیون بدون حضور فردی به‌عنوان ناظر غیرقانونی است. در نوادا نیز حمل شتر در بزرگراه‌ها غیرقانونی است.
اتريش
اگر به مركز شهر وين رانندگي كنيد، يك علامت راهنمايي‌و رانندگي خواهيد ديد كه تصوير بوق‌زدن ممنوع را دارد. در اين بخش از شهر تحت هيچ شرايطي حق نداريد بوق بزنيد والا جريمه خواهيد شد.
آفریقای‌جنوبی
در آفریقای‌جنوبی چوپان‌ها فرمانروای جاده‌ها هستند، یعنی در جاده آسفالته به جای اینکه حق با راننده خودرو باشد، با چوپان و گله‌اش است. قانون این کشور بر این مبناست که می‌گوید اگر چوپان بخواهد راننده باید خودرو را متوقف کند تا او گله‌اش را از میان جاده عبور دهد. اگر راننده از این قانون سرپیچی کند، ٥٠٠دلار آمریکا جریمه خواهد شد.
منبع: روزنامه شهروند