به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی امروز ۱۵ مهرماه در چهارمین همایش ملی روز روستا و عشایر با رویكرد نخبگان روستایی در سالن اجلاس سران گفت: بسیار خوشبختم در این جمع فرهیخته صحبت می‌كنم و درباره مسائلی كه می‌تواند به عمران و آبادانی كشور كمك كند با هم گفتگو می‌كنیم.
وزیر راه و شهرسازی با تاكید براین مطلب كه تدوام گفتگو در ارتباط با مباحث روستاییان ضروری است افزود: باید در طی گفتگوها به فهم جدیدتری از ماموریتی كه دولت از تك تك وزارتخانه‌ها در رابطه با روستا دارد دست پیدا كنیم و قطعا مردم و روستاییان عزیز نقش موثری در توسعه ایران خواهند داشت.
وی ادامه داد: اتفاقی كه با فناوری‌های نوین در کشور حادث شده است این است كه مقیاس اقتصادی فعالیت‌ها بزرگ شده‌اند و برای آنكه بتوانیم تولید كشاورزی، صنعتی، حمل ونقل و گردشگری را متناسب با بزرگ شدن مقیاس اقتصادی ارتقا دهیم نیازمندیم تا میزان تولید را توسعه دهیم و این مسئله‌ای است كه با ساختار روستاها كه عمدتا سكونتگاه‌های كوچك مقیاس‌اند در تضاد است و به نحوی باید بین اندازه روستا از یك طرف و رشد فناوری از طرف دیگر مدیریت‌های لازم توسط دولتمردان انجام گیرد.
آخوندی تاثیرپذیری روستاها از کلانشهرها را از دیگر مباحث و موضوعات مهمی که باید مدنظر دولتمردان و همچنین مردم قرار گیرد، عنوان کرد و افزود: تاثیرپذیری روستاها از کلانشهرها و شهرهای بزرگ موضوعی است که نمی‌توان آن را بدون برنامه رها کرد و حتما باید برای آن چاره‌ای اندیشیده شود. در حال حاضر روستاهای پیرامون شهرهای بزرگ و کلانشهرها به شدت تحت تاثیر اقتصاد شهرهای بزرگی همچون شهرهای همجوار خود قرار دارند که ادامه تولید کشاورزی را در روستاها زیرسوال برده است و این موضوعی است که نباید از آن غفلت کرد.
عضو کابینه دولت دوازدهم گفت: کیفیت زندگی روستایی چه از جهت مسکن و چه از جهت سایر مسائلی همچون خدمات آموزشی، بهداشت و درمان، حمل و نقل و سایر مورد توجه است. قاعدتا در این دنیای به هم پیوسته، کیفیت خدمات نیز جزو موضوعات و مباحثی است که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد.
جلوگيری از وابستگی روستاها به اقتصاد ملی
وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: بحث سهم روستاها و مراکز روستایی در تولید ملی نیز از دیگر موضوعاتی است که باید موردتوجه قرار گیرد. یک ویژگی ممتاز روستاها در گذشته این بوده که عمدتا روستاها به عنوان پایگاه خودکفا مطرح مي‌شدند. بدین معنا که عمدتا قدرت تولید مایحتاج زندگی خود را داشتند و افزون بر آن می‌توانستند به زندگی یک ملت کمک کنند.
آخوندی افزود: در حال حاضر به تدریج با توجه به بحث اقتصاد روستایی شاهد این هستیم که روستاها دارند متکی به شهرها می‌شوند و بحث خودکفایی و خوداتکایی روستایی بتدریج دارد مورد تردید قرار می‌گیرد. نه تنها مورد تردید قرار می‌گیرد که روستاها دارند به تدریج به مکان‌هایی که بیشتر به دنبال دریافت کمک و اعانه از اقتصاد ملی هستند تبدیل می‌شوند. در حالیکه یک زمانی وجه عمده اقتصاد کشور متکی بر تولید کشاورزی و تولید دامی و محصولاتی بود که در روستا تولید می‌شدند.
توجه به منظومه‌های روستایی و خوداتکایی به محصولات کشاورزی و دامی
عضو کابینه دولت دوازدهم گفت: مطالب فوق نشان می‌دهد که ما در دولت، شما در روستاها و همچنین نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی باید فکری کنیم، برای اینکه بتوانیم از بحث مقیاس عبور کنیم نهایتا مجبوریم که منظومه‌های روستایی را مدنظر قرار دهیم؛ منظومه‌هایی که می‌تواند اقتصادشان مکمل یکدیگر باشد و از تاکید بر تک روستا تا حدی خودداری کنیم. نهایتا خدمات وقتی اقتصادی است که بايد بتوانیم بحث منظومه‌های روستایی را هم در حوزه خدمات بهداشتی و هم در حوزه خدمات حمل و نقلی داشته باشیم.
وی تصریح کرد: نکته بسیار مهمی است که خوشبختانه دوستان ما در بنیاد مسکن انقلاب اسلامی به آن توجه کرده‌اند و موضوع را پیگیری می‌کنند. در بحث منظومه‌های روستایی باید بار دیگر شبکه حمل و نقل روستایی را مدنظر قرار دهیم.
دسترسی ۹۳ درصد روستاییان به ۱۰۷هزار كيلومتر راه آسفالته
وی ادامه داد: در حال حاضر ۹۳ درصد جمعیت روستایی از طریق ۱۰۷ هزار کیلومتر راه روستایی به راه آسفالته دسترسی دارند. اگر ۷ درصد باقی مانده را بخواهیم ۱۰۰ درصدی در نظر بگیریم بدین مفهوم است که باید برای این ۱۰۰ درصد مجددا ۱۰۰ هزار کیلومتر دیگر راه احداث شود. این بحثی است که باید راجع به آن اندیشه کنیم که آیا باید چنین هزینه‌ای صورت بگیرد یا اینکه اساسا نظام حمل و نقل و دسترسی مجموعه‌ها و منظومه‌های روستایی باید مورد بازنگری مجدد قرار گیرد.
وزیر راه و شهرسازی تاکید کرد: قاعدتا ما در دولت و شما نخبگان روستایی باید بتوانیم یک اندیشه و فکر پایداری را ایجاد کنیم و نباید به شعارها اکتفا کنیم.
آخوندی گفت: ما در برنامه ششم پیش‌بینی کرده‌ایم که چیزی در حدود ۱۳ هزار کیلومتر راه روستایی جدید احداث کنیم. البته دولت با تنگنای اعتباری فراوانی روبه روست اما فرض کنیم که اعتبار تامین شود قاعدتا باید ضمن احداث ۱۳ هزار کیلومتر، برآوردی از میزان برخورداری جمیعت روستایی داشته باشیم و اینکه می‌خواهیم میزان جمعیت روستاییان را به چه مقدار افزایش دهیم.
میزان بهره‌وری راه‌های‌روستایی بر مبنای شاخص‌های جمعیتی
وی ادامه داد: بنابراین پیشنهادی که من دارم این است که ما در حوزه راه روستایی باید نسبت به میزان بهره‌وری راه‌هایی که احداث می‌کنیم و شاخص جمعیت برخوردار از روستا را مدنظر قرار دهیم. در غیر این صورت با کمبودهایی مواجه می‌شویم.
آخوندی افزود: در همین زمینه در حوزه حمل و نقل دو بحث مکمل داریم که روی اقتصاد روستا بسیار اثرگذار است. یک حوزه مکمل، نظام حمل و نقل بار و کالای کشاورزی است. همه می‌دانیم که بخشی از کالاها و محصولات کشاورزی فسادپذیر هستند و اگر با شرایط مناسب در یخچال‌های مشخص، با درجه حرارت‌های مشخصی جابه‌جا نشوند آن مقدار که در مبدا بارگیری می‌شود تا زمانیکه بخواهد به مقصد برسد مقداری از محصولات دچار اتلاف می‌شود.
ضرورت تغییر و تحول در مدل‌های حمل و نقل کالاهای کشاورزی
وزیر راه و شهرسازی گفت: می‌بینم که عمده درخواست و فشار بر احداث راه روستایی است. حال آنکه مدل حمل و نقل کالا می‌تواند به اندازه بار در افزایش درآمد روستاییان بسیار موثر باشد. اینکه حمل و نقلی داشته باشیم که بتواند کالای فسادپذیر را به مقصد برساند بدون آنکه کالا فاسد شود ما در حال حاضر این امکان را در مورد گوشت و کالاهای پروتئینی داریم اما در بسیاری از محصولات کشاورزی نداریم.
وی یادآور شد: خودم در یکی از پایانه های مرزی حاضر شدم و شاهد بودم که انتقال بارها و کالاهای فسادپذیر بسیار دشوار بود. آیا ما برای حمل و نقل کالاهای فسادپذیر وسایل و امکانات حمل و نقلی ویژه‌ای داریم؟
آخوندی گفت: فکر می‌کنم موضوع جابه‌جایی کالاهای کشاورزی و اساسا سیستم حمل و نقل مناسب کالای کشاورزی باید بتدریج در دستورکار روستاییان، دولت و مجلس قرار بگیرد. البته این کاری است كه قاعدتا زمان‌بر است و سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای را می‌طلبد. شکل‌گیری این زنجیره است که می‌تواند ارزش کالاها و محصولات کشاورزی را افزایش دهد.
آخوندی یادآور شد: البته در این مدت که مسئولیت وزارت راه و شهرسازی را برعهده داشتم تلاش کردم در سازمان راهداری، اداره کل حمل و نقل روستایی را ایجاد کنم که راجع به حمل و نقل روستایی و کالاهای کشاورزی فکر کنیم. زیرا از نظر من بسیار مهم است که راجع به حمل و نقل کالای کشاورزی با یکدیگر گفتگو داشته باشیم.
تلاش برای افزایش نرخ بهره‌وری تولیدات کشاورزی
وزیر راه و شهرسازی گفت: نکته‌ای که فکر می‌کنم برای همه مهم است و برای افزایش نرخ بهره‌وری تولیدات کشاورزی بسیار مهم است پایانه‌های مخصوص کالاهای کشاورزی است. در حال‌حاضر، پایانه‌های حمل بار مختلفی در کشور وجود دارد که در این پایانه های‌بار، کالاهای صنعتی و غیرصنعتی تخلیه و بارگیری مجدد می‌شود. تصور من این است که کالای کشاورزی به دلیل ماهیت فسادپذیرش که در مدت زمان کوتاهی فاسد می‌شود نیاز دارد تا پایانه‌های مخصوص داشته باشد به ویژه در مناطقی که تولیدات خاص این محصولات مثلا در مناطق گرمسیری وجود دارد.
آخوندی افزود: تاکنون در ایران مطرح نبوده که پایانه ویژه کالای کشاورزی داشته باشیم. ما در این پایانه قاعدتا باید بتوانیم كار تفکیک کالا، خشک کردن و توزیع و نگه‌داری و مسائل مختلف را انجام دهیم. این پایانه‌ها باید بتوانند خدمات مناسبی را ارایه کنند. این از جمله حلقه‌های مفقوده در زنجیره اصلی تولید کالای کشاورزی است.
مزیت‌های ایجاد پایانه حمل و نقل کالای کشاورزی
وی ادامه داد: ما اخیرا در چندین روستا به دنبال آن بودیم تا بتوانیم به صورت نمونه پایانه‌های مخصوص را ایجاد کنیم. اما فکر می‌کنم اگر این موضوع تبدیل به یک سیاست ملی و مجلس شورای اسلامی از این سیاست حمایت کند و دولت و مردم تعقیب کنند می‌توانیم حجم اقتصاد قابل توجهی را در حمل و نقل کالای کشاورزی داشته باشیم که هم اشتغالزا است و هم می‌تواند ارزش افزوده محصولات کشاورزی را افزایش دهد و هم می‌تواند از میزان فساد محصولات کشاورزی به شدت جلوگیری کند.
آخوندی تصریح کرد: اینها موضوعاتی هستند که در وزارت راه و شهرسازی دنبال می‌شود. اما اگر بخواهد این دو پیشنهاد تبدیل به یک سیاست ملی شود نیاز به حمایت همه‌جانبه شما روستاییان و دولت و مجلس دارد.
وزیر راه و شهرسازی همچنین گفت: نکته‌ای که باید با کمک همگی ما پیگیری شود بحث نحوه نگه‌داری راه‌های کشور است. ما در سنوات گذشته فشار عمده‌ای را که دریافت می‌کردیم تقاضا برای احداث راه بود ولی در حال حاضر و بتدریج داریم وارد بحث جدیدی می‌شویم.
عضو کابینه دولت تدبیر و امید ادامه داد: داشتن ۱۰۷ هزار کیلومتر راه روستایی در کشور بدین مفهوم است که سالانه باید هزينه زيادي را صرف نگهداري ۱۰ تا ۱۱ هزار کیلومتر از راه‌هاي روستایی كنيم. بحث نگه‌داری راه‌های موجود نیز از جمله حلقه‌های مفقوده است که اساسا در نظام سازماندهی حمل و نقل در ایران است.
آخوندی افزود: خوشبختانه در چند سال گذشته تعقیب کردیم و بحث راهداری راه‌های روستایی را در سازمان راهداری آوردیم و سازمانی را ایجاد کردیم اما هرچقدر راه‌های روستایی توسعه پیدا کند و به حجم آن افزوده شود قاعدتا نظام راهداری نیز بحث جدی‌تری خواهد شد و باز هم ما و شما باید تعقیب کنیم تا قانون نظام راهداری بتواند در کانون سیاستگذاری ملی ایران قرار بگیرد. زیرا تاکنون عمده بحث فقط احداث راه‌ها بوده نه راهداری و ارتقای بهره‌برداری از آنها.
توجه به فرصت‌های گردشگری روستایی
وی گفت: نکته دیگری که در همین زمینه باید موردتوجه قرار گیرد این است که آیا اقتصاد کشاورزی فقط کالای کشاورزی و کالای دامی است یا اینکه ما می‌توانیم از فرصت‌های گردشگری طبیعی در روستاها صحبت کنیم.
آخوندی ادامه داد: قاعدتا هرچقدر ما به سمت استفاده از گردشگری طبیعی برویم به میزان اشتغالزایی و ارتقای اقتصاد روستایی کمک کرده‌ایم. در این راستا یک بحث برمی‌گردد به اینکه ما نظام حمل و نقل ایمن روستایی داشته باشیم. باز هم برمی‌گردیم به افزایش ایمنی و ارتقای کیفیت نگه‌داری و حمل و نقل راه‌های روستایی که همه اینها مستلزم بودجه است و مستلزم داشتن یک نوع نگاه مجدد به تامین مالی است.
آخوندی گفت: در مورد طرح هادی، باید به تاثیرپذیری روستاهایی که پیرامون شهرهای بزرگ هستند توجه داشته باشیم. آمار تهران نشان می‌دهد که از ۴۶ بخشی که در تهران وجود دارد ۴۲ بخش محل کارشان پیرامون شهرهای بزرگ است و این واقعیتی است که افراد زیادی در پیرامون شهرهای بزرگ زندگی می کنند اما محل کارشان درون شهرهای بزرگ است.
وی ادامه داد: بنابراین داشتن یک نظام حمل و نقل حومه‌ای و یکپارچه بین راه‌های پیرامون شهرهای بزرگ و مرکز شهرهای بزرگ مساله مهمی است. ما در برنامه ششم نظام حمل و نقل یکپارچه را مدنظر قرارداده‌ایم و ایجاد نظام حمل و نقل حومه‌ای و اتصال آنها را به مراکز شهرهای بزرگ مدنظر قرار داده‌ایم تا بتوانیم توسط ریل پیرامون و شهرها را به هم متصل کنیم.
عضو کابینه دولت دوازدهم داشتن نظام حمل و نقل یکپارچه بین شهرهای میانی و شهرهای بزرگ را به صورت ریلی و غیر ریلی حائز اهمیت دانست و گفت: داشتن نظام حمل و نقل یکپارچه هم می‌تواند در ارتقای کیفیت زندگی در روستاها تاثیر بگذارد و هم می‌تواند در نظام برنامه ریزی مسکن در مرکز شهرها موثر باشد.
آخوندی همچنین آماری از روستاهایی که سند دریافت کرده‌اند ارایه کرد و گفت: در ارتباط با بحث طرح‌های هادی خوشبختانه بر اساس آماری که بنیاد مسکن انقلاب مسکن ارایه کرده است در حدود ۳۷ هزار روستای ایران دارای طرح هادی هستند که اتفاق بسیار مبارکی است این اتفاق در هنگام شروع یعنی در سال ۱۳۶۸ تا کنون ۳۷ هزار روستا طرح هادی دارند و موفق شدند بتوانند به سمت صدور سند برای املاک روستایی بروند.
وی ادامه داد: اما از این به بعد که بحث بازنگری در طرح هادی روستایی مطرح است بازنگری منظومه وار به جای بازنگری تک روستایی باید مدنظر قرار بگیرد که منظومه‌های روستایی را می‌توانیم در ارتباط با هم پیگیری کنیم و تاثیراتشان را روی هم بسنجیم که خوشبختانه این موضوع در دستور کار بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، قرار دارد.
وزیر راه و شهرسازی گفت: در برنامه چهارم و پنجم توسعه در حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار واحد مسکن روستایی بهسازی شدند. در برنامه ششم توسعه نیز پیش بینی شده که ما همچنان سالیانه ساخت ۲۰۰ هزار واحد مسکن را داشته باشیم. همچنین در مورد راه‌های روستایی احداث ۱۳هزار و ۵۰۰ واحد راه روستایی جدید است که امیدواریم بتوانیم به رغم تمامی تنگناهای اعتباری در بودجه سنواتی رقم بزنیم و کار را پیش ببریم.
آخوندی در پایان سخنان خود در سالن اجلاس سران، گفت: دولت با کمک شما روستاییان عزیز می‌تواند حوزه اشتغال روستایی را با تاکید بر مباحث حملونقل یکپارچه، ایجاد پایانه‌های ویژه حمل کالاهای کشاورزی و همچنین سیستم حملونقل متناسب با کالای فسادپذیر، ارتقا بدهد.