بررسي اطلاعات موجود در شهرداري مناطق ۲ تا ۷ شهر مشهد، عکس‌هاي ماهواره‌اي شهر، اطلاعات جمعيتي دوره‌هاي پنج‌گانه سرشماري، اطلاعات موجود در طرح ساماندهي حاشيه شهر مشهد و در نهايت بازديدهاي ميداني نشان داد سکونتگاه‌هاي غير رسمي بيشتر در سمت‌هاي جنوب شرق، شرق، شمال و شمال غرب شهر شکل گرفته‌اند و وسعت آن‌ها آنچنان زياد است که به صورت کمربندي وسيع، شهر را در محاصره خود گرفته‌اند.
در همين راستا و به استناد گزارش برنامه‌ها، طرح‌ها و پروژه‌هاي طرح توسعه و عمران (جامع) شهر مشهد، اولين برنامه پيشنهادي طرح جامع با عنوان برنامه تامين مسکن مناسب، با کيفيت و ايمن براي همه خانوارها به ويژه با اولويت‌هاي بافت فرسوده و با الگوي اسکان غير رسمي بايستي دنبال شود. اين برنامه بايد در قالب سه طرح بهسازي و نوسازي بافت‌هاي فرسوده، ساماندهي و بازسازي بافت‌هاي مسئله‌دار شهري و تامين مسکن پايدار در کلانشهر مشهد در سطح طرح‌هاي تفصيلي، موضوعي و موضعي هم پيگيري شود.
از سوي ديگر موضوع حريم شهر يکي ديگر از موضوعات جدي و چالش‌برانگيز است. پيرو مباحثي که در کميته فني شوراي عالي در خصوص حريم و محدوده شهر مشهد صورت گرفته مقرر شد مشاور طرح جامع مشهد سه گزينه پيشنهادي را در کميته فني مورد بحث و تصميم‌گيري قرار دهد که اين گزينه‌ها در رابطه با شمال و غرب حريم مشهد است. حريم شهر مشهد در سال‌هاي اخير با عدم کنترل، تداخل تصميمات و اعمال سياست‌هاي ناهماهنگ در مديريت زمين، با لطمات شديد مواجه شد، ضمن اينکه آماج تخريب‌هاي زيست محيطي، انواع تغيير کاربري و انواع ساخت‌و‌ساز غير قانوني در اراضي کشاورزي گسترش بيش از پيش اسکان‌هاي غير رسمي را به دنبال داشته است.
* دبير شوراي راهبري نهاد مطالعات و برنامه‌ريزي توسعه و عمران شهر مشهد