به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی چند روز گذشته برخی از رسانه‌های مخالف دولت برای اشاعه ناامیدی در کشور و خنثی جلوه دادن اثرات برجام مدعی شدند که یکی از دستاوردهای برجام که ورود هواپیماهای نو است، شکست خورد و مرد شماره یک خرید هواپیماهای جدید از سمت خود در وزارت راه و شهرسازی استعفا و کشور را ترک کرده است.
در حالی‌که «اصغر فخریه کاشان» به دنبال حذف سمت قائم مقامی در دستگاه‌های دولتی از این سمت خارج و در حال حاضر به عنوان مشاور وزیر راه و شهرسازی در امور بین الملل در وزارت راه وشهرسازی مشغول به کار است و تنها به مدت چند روز در یکی از کشورهای خارجی پیگیر درمان بیماری فرزند خود بود.
در این میانه شرکت بویینگ هم یکی از سفارشات ایران را به شرکت دیگری تحویل داد و این موجب ایجاد هیاهو در رسانه‌های مخالف دولت شد.
فخریه کاشان در گفت‌وگو با ایلنا ضمن توضیح درباره علت به تعویق افتادن تحویل سفارش ایران توسط بویینگ، تاکید کرد: وقوع تمام این شرایط در قراردادهای خرید هواپیماهای جدید از ایرباس، بویینگ و ای تی آر پیش بینی شده و با بازگشت تحریم‌ها یک ریال از پول ایران در این قراردادها سوخت نمی‌شود.
تحویل سفارش ایران ایر به شرکت دیگر از سوی بویینگ به چه دلیل بود؟ آیا بویینگ متعهد به اجرای قرارداد نبوده یا ایران‌ایر نتوانست پیش پرداخت‌ها را در موعد مقرر پرداخت کند؟
قرارداد خرید هواپیما از بویینگ به قوت خود باقی است و هیچ تغییری نکرده است. ایران ایر پیش پرداخت برای تحویل هواپیما را اگر چه با کمی تاخیر، اما فراهم کرد و این تاخیر در مهلتی بود که قانونا مجاز به آن بودیم و این تاخیر خارج از مهلت قانونی نبوده است.
در قرارداد احتیاط‌های لازم پیش بینی شده به طوری که اگر پولی پرداخت می‌شود در مقابل ضمانت نامه بانکی باشد. بویینگ هم بانک مورد نظر را تعیین و متن ضمانت نامه را ارسال کرده بود و متن ضمانتنامه هم مورد تایید بانک مرکزی قرار گرفت.اما هفته گذشته زمانی که قرار شد این ضمانت نامه صادر کنند با این مشکل مواجه شدند بانک مورد نظر صدور این ضمانتنامه را به تاریخ پس از ۲۲ اردیبهشت موکول و اعلام کرد برای بررسی شرایط فعلا دست نگه می دارد البته اعلام نکرده که قصد صدور ضمانت نامه را ندارد بلکه در حال بررسی شرایط هستند.
در نتیجه این مساله باعث شد که ما هم پول پیش پرداخت را آزاد نکنیم چراکه شرط وازیر پیش پرداخت این بود در مقابل پرداخت آن ضمانت نامه بانکی دریافت کنیم.
بانکی که این ضمانت نامه را تنظیم کرده با بانک مرکزی هماهنگ است و درباره متن ضمانت نامه به توافق رسیده‌اند.بنابراین تمام اقدامات انجام شده اما در آخرین لحظه بانک اعلام کرد که در حال بررسی موضوع ضمانت نامه است. به این ترتیب پولی هم که بابت پیش پرداخت فراهم کرده بودیم را آزاد نکردیم.
حال که بویینگ در آن موعد مقرر پیش پرداخت را دریافت نکرده باید برای تاریخ‌های بعدی پرداخت و تحویل سفارش مذاکره کنیم و تاریخ جدید تعیین کنیم بنابراین اتفاق خاصی نیفتاده که عده‌ای چنین هیاهویی را به راه انداخته‌اند.
اگر ۲۲ اردیبهشت امریکا از برجام خارج شود سرنوشت قراردادهای خرید هواپیما چه خواهد شد؟
سخت است که از امروز شرایط احتمالی را پیش بینی کنیم و بگوییم چه شرایطی پیش می‌آید. اما این قراردادها بستگی به عکس العمل اروپایی‌ها دارد. اگر اروپایی‌ها مستقل از آمریکا و بدون نیاز به مجوزهای آمریکایی همکاری‌های خود را با ایران ادامه دهند در این صورت هیچ مشکلی پیش نمی‌آید و روال ورود هواپیماهای جدید ادامه خواهد داشت.
اما اگر اروپاهایی‌ها به تبع اینکه امریکا از برجام خارج شده بگویند که تحریم‌های قبلی برگشته است و ما باید در همکاری با ایران احتیاط کنیم و برای ادامه همکاری‌ها از امریکا مجوز بگیریم، بسیاری از حوزه‌ها از جمله خرید هواپیما تحت تاثیر این عکس العمل قرار می‌گیرند. بنابراین سرنوشت قراردادها بستگی به رفتار اروپایی‌ها، چین، روسیه، هند کره و.. خواهد داشت.
به طور مشخص در این شرایط، قرارداد خرید هواپیما از بویینگ منتفی می‌شود؟
ممکن است شرکت بویینگ نتواند هواپیمایی را به ایران تحویل دهد. تفاوت قرارداد ایرباس با بویینگ این است که بویینگ یک شرکت آمریکایی است و ناچار است که مجوز همکاری با شرکت‌های ایرانی را از امریکا دریافت کند. اما ایرباس اگر مورد حمایت اروپایی‌ها قرار بگیرد نیاز به این مجوز ندارد و می‌تواند بدون مجوز از آمریکا هم همکاری‌ها را ادامه دهد.
با توجه به اینکه مجوز اوفک برای بویینگ و ایرباس و ای تی آر دو سال اعتبار دارد آیا در صورت احتمال خروج آمریکا از تحریم باید دوباره مجوز اخذ شود؟ یا اینکه حداقل دوسال از امضای قرارداد فرصت اجرای قرارداد وجود دارد؟
آن مجوز ناشی از تفاهمنامه برجام است اگر از برجام خارج شوند و اوفک هم مدعی شود که این مجوزها در این شرایط جدید باطل است یا اینکه اروپایی محتاطانه عمل کنند، مشکلاتی پیش خواهد آمد. بنابراین باید منتظر رفتار و عکس العمل اروپایی‌ها باشیم. البته با توجه به فضایی که وجود دارد معتقدم فشار بر امریکا زیاد خواهد بود که اروپا معاملات و روابط اقتصادی خود را با ایران بتواند حفظ کند.
آیا همواره این احتمال که در ارایه پیش پرداخت‌ها به بویینگ، پول ایران بلوکه شود، وجود داشته و دارد؟
این احتمال در تمام حوزه های همکاری با آمریکا وجود داشته اما در حوزه خرید هواپیما پیش پرداخت به ازای ضمانت نامه بانکی پرداخت می‌شد. اما یادمان باشد که آمریکایی‌ها پول‌های قانونی بانک مرکزی را بلوکه کردند در حالی که پول بانک مرکزی قانونا به هیچ وجه نباید بلوکه می‌شد. وقتی قاعده و قانونی وجود ندارد و وقتی معاهده برجام که در شورای امنیت تصویب شده و ۵ کشور آن را امضا کرده‌اند توسط یک فردی که به هیچ چیز به غیر از قانون زور پایبندی ندارد نادیده گرفته می‌شود بنابراین احتمال هر رفتاری از وی وجود دارد.
تاریخ بعدی نوبت تحویل سفارش هواپیمای بویینگ شرکت ایران ایر چه زمانی است؟آیا باید این پروسه برای نوبت بعدی طی شود؟
خیر؛ در سال های ۲۰۱۹، ۲۰۲۰ و ... نوبت تحویل سفارش هواپیماهای بویینگ به ایران ایر است و سایر نوبت‌ها در صورت ارایه پیش پرداخت سر جای خود هستند.
امکان اینکه در سال جاری میلادی هواپیمای بویینگ به ایران ایر تحویل شود، وجود دارد؟
طبیعی است که اگر هزینه خرید در موعد مقرر پرداخت نشود هواپیما به شرکت دیگری که در نوبت است، تحویل داده شود. کمااینکه این فرصت برای ایران هم به وجود آمد که برخی از رسانه‌ها مدعی شدند ایران قصد خرید هواپیمای مرجوعی را دارد. در سال ۲۰۱۸ نویت برای تحویل سفارش نداریم اما باید مذاکره کنیم که نویت شرکت دیگری را به ایران بدهند و این موضوع قابل مذاکره است
موضوع دیگر جذب فاینانس است و گفته می شود در جذب فاینانس موفق نبوده‌ایم آیا در حال حاضر توانسته ایم فاینانسر خارجی برای قراردادهای خرید هواپیما را نهایی کنیم؟
واقعیت این است که وقتی رییس جمهوری آمریکا و خزانه داری این کشور به صورت مستمر با شرکت‌ها و بانکهای خارجی به ویژه بانکهای کشور چین تماس می گیرند و می‌گویند با ایران همکاری نکنید طبیعی است که احتیاط هایی ایجاد می‌شود. اینکه بدانیم ما چه منابع و امکاناتی داریم به بعد از ۲۲ اردیبهشت موکول می‌شودکه فضای جدید را ارزیابی کنیم و امکانات را بسنجیم.
در هر صورت یادمان باشد که ما ۱۰ سال در بدترین شرایط تحریم زندگی کردیم، خرید و فروش کردیم، فاینانس جذب کردیم و سرمایه گذاری های خارجی را به سمت کشور هدایت کردیم.
واقعیت این است که کشورمان در شرایط خاصی قرار دارد و هر روز شرایط ایران تغییر می کند و طبیعتا متناسب با شرایط خاص باید سرمایه گذاری کنیم چراکه رفتار دنیا با ایران رفتار یکسان و قابل پیش بینی نیست و یک‌طرفه و زورگویانه است. ما هم دفاع از منابع ملی را دنبال می کنیم بنابراین طبیعی است که با چنین رفتارهایی روبه رو باشیم.
البته این شرایط تنها شامل حال خرید هواپیما نمی شود و در تمام حوزه های تجارت با چنین شرایطی مواجه هستیم.
حال اینکه برخی از دوستان داخلی چنین هیاهویی را ایجاد می کنند معتقدم یا به این شرایط موجود کم توجه هستند یا اینکه از سر جهل چنین رفتاری را انجام می دهند. همانطور که گفتم ما در یک شرایط ویژه ای قرار داریم و این شرایط ویژه ایجاب می کند که هوشیارانه تر عمل کنیم.
این هوشیاری در قراردادها اعمال شده که اگر برجام منتفی شود یا در شرایط جدید قرار بگیریم، ایران متضرر نشود؟
با صراحت می گویم که همه دقت ها را در قراردادها انجام داده ایم که اگر تحریم ها بازگردد یک ریال از پول کشورمان از دست نرود. اگر پولی بابت پیش پرداخت ارایه شده صد درصد امن است به این معنا مطلقا امکان اینکه سوخت شود، وجود ندارد.
طبق قرارداد امسال باید چند فروند ایرباس وارد کشور شود، آیا در شرایط جدید ایرباس به تعهدات خود پایبند خواهد بود و چه زمانی ایرباس های مورد قرارداد وارد می شوند؟
در سال جاری میلادی انتظار داریم که ایرباس وارد شود اما واقعیت این است که در مورد ایرباس خدمات پس از فروش برای ما بسیار اهمیت دارد. باید مطمن باشیم هواپیمایی که تحویل می گیریم ضمانت و پشتیبانی دارد و اگر تحریمی هم رخ دهد مشکلی در این حوزه پیش نمی آید. مذاکرات درباره ایرباس بر روی این بحث ها است که ترامپ ایجاد کرده است و باید محکم کاری شود.
چند فروند ای. تی .آر وارد خواهد شد؟
دو فروند ای تی آر به زودی وارد کشور می شود و در اجرای قرارداد ای تی ار هیچ مشکلی وجود ندارد.
آیا قرار است که هواپیماهای شرقی مانند سوخو یا اجاره ای و یا دست دوم در شرایط جدید جای ورود هواپیماهای جدید غربی را بگیرند؟
صحبت هایی که درباره خرید هواپیماهای سوخو در میان است اما اگر سوخو هم بخواهد به ایران هواپیما بفروشد با مقررات فعلی باید مجوز آمریکا را دریافت کند اما اگر بخواهد از قطعات آمریکایی بکاهد تا نیازی به اخذ مجوز اوفک نداشته باشد، آن هواپیما دیگر نمی تواند سوخو باشد. اما می تواند راه حل باشد.
۴۰ درصد قطعات سوخو از آمریکا تامین می شود بنابراین فروش این هواپیما روسی هم نیازمند مجوز اوفک است.
آرزوی بنده نوسازی ناوگان هوایی کشورمان از طریق هواپیماهای نو، دست دوم جوان، سوخو و... است چراکه عمر ناوگان هوایی کشورمان بسیار زیاد است و می‌تواند ایمنی سفرهای هوایی را به خطر بیندازد. اما به دوستانی که می‌گویند سوخو و هواپیماهای دست دوم باید خریداری شود و یا اینکه باید به سراغ اجاره هواپیما برویم باید بگویم که تمام این مسیرها را طی کرده‌ایم و این اقدامات هم نیازمند مجوز آمریکا هستیم.