به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی موضوع معماری و البته معماری ایرانی-اسلامی سالیان متمادی بر روی آن بحث شده و در سیاست‌های مقام معظم رهبری و ریاست‌جمهوری نیز بر آن تاکید فراوان شده است. به همین دلیل به سراغ محمدسعید ایزدی معاون معماری و شهرسازی رفتیم تا مجموعه اقدامات آن معاونت را که مستقیما در سیاستگذاری کلان معماری کشور نقش دارد، جویا شویم.
به گفته ایزدی، معماری ایرانی و معماری ایرانی- اسلامی، سالیان متمادی با انطباقی که بر بوم، اقلیم، فرهنگ، محیط‌زیست و حتی فرهنگ مردم ایران‌زمین داشت، نیازهای مختلف مردم را پاسخگو بود. نیازهایی که در مواقع بحران نیز می‌توانست چاره‌ای برای حل بحران‌های طبیعی باشد.
محمدسعید ایزدی معاون معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی در بیان مجموعه سیاستگذاری ها و اقدامات آن معاونت را در رابطه با تحقق معماری ایرانی- اسلامی به خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، گفت: موضوع معماری ایرانی – اسلامی موضوع مهمی است که ما در حوزه معاونت تلاش می‌کنیم ضمن ارایه تعاریف روشن از آن، به برنامه‌های جامعی دست یابیم. در همین راستا نیز در شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران در این رابطه مصوبه‌ای داشتیم.
معاون معماری و شهرسازی با اشاره به این مطلب که موضوع معماری ایرانی- اسلامی در طول دو دهه گذشته، تکرار شده و در سیاست‌های ابلاغی مقام‌معظم رهبری نیز بر آن تاکید شده است، به تاکید شورای‌عالی انقلاب فرهنگی بر این موضوع اشاره کرد و افزود: اهمیت این موضوع به اندازه‌ای است که در شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران در این رابطه مصوبه‌ای اعلام شد. همچنین در قانون و همچنین مصوبات نظام مهندسی، بندی به این موضوع اختصاص یافته است. در عین حال در بسیاری از قوانین و دستورالعمل‌ها تاکید ویژه بر تحقق معماری ایرانی- اسلامی است که نشان از اهمیت موضوع در بین تصمیم‌گیران دارد.
وی با یادآوری این مطلب که به دلیل اهمیت موضوع معماری ایرانی-اسلامی این سیاست، هیچگاه تبدیل به یک دستورالعمل روشن که بتواند مفهوم فوق را تبیین و تفهیم کند، نشد، گفت: به همین دلیل ما در شورای عالی شهرسازی ومعماری ایران تلاش کردیم تا در وهله نخست، برای روشن کردن این مفهوم به عنوان سیاستی در جهت ارتقای هویت در نظام شهرسازی کشور، مستنداتی تهیه کنیم.
ایزدی افزود: در همین راستا نیز با همکاری شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و شورای فرهنگ عمومی، ذیل شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، سال گذشته توانستیم مصوبه‌ای را اخذ کنیم که هنوز ابلاغ نشده و مصوبه مناسبی است که به نوعی دستگاه‌های مختلف را اعم از شورای‌عالی شهرسازی ومعماری و همچنین، شورای عالی انقلاب فرهنگی را موظف به ترغیب، تشویق، ترویج و تبلیغ این اندیشه در سطوح مختلف می‌کند.
معاون وزیر راه و شهرسازی تصریح کرد: شورای فرهنگ عمومی که با دستگاه‌های مختلفی همچون رسانه ملی و سایر حوزه‌های فرهنگی همچون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین سایر دستگاه‌ها مرتبط است و می‌تواند اطلاع رسانی و تشریح مناسبی نسبت به این موضوع در سطح جامعه داشته باشد از جمله ارکانی است که در این زمینه خدمات مناسبی می‌تواند ارایه دهد.
این مقام مسئول اعلام کرد: تلاش ما در شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران همواره بر پایه مطالعات بود و طرح‌های مطالعاتی نیز برای ترویج این موضوع داشتیم. اولین گام ما در راستای حفاظت از آنچه بوده که داریم که متاسفانه کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. در همین راستا نیز سند رویکردهای اصلی حفاظت و احیای محدوده‌های تاریخی- فرهنگی را با همکاری سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و با مشارکت شرکت بازآفرینی‌شهری تهیه و در جلسه شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران به تصویب رساندیم.
ایزدی با تاکید بر این مطلب که ثروت‌های بی‌نظیری مبتنی بر مفهوم معماری ایرانی- اسلامی در شهرهای ایران وجود دارد که کمتر به آن توجه می‌کنیم و متاسفانه در طول دو تا سه دهه اخیر به شدت مورد تخریب قرار گرفته است، اعلام کرد: یکی از وجوه اصلی شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران و دبیرخانه شورا تمرکز بر موضوع حفاظت از محدوده‌ها و آثار فرهنگی- تاریخی است که تجلی مفهوم فرهنگ ایرانی و فرهنگ ایرانی- اسلامی است.
معاون وزیر راه و شهرسازی از دیگر اقدامات وزارت راه و شهرسازی را در راستای تحقق معماری ایرانی- اسلامی مستندسازی در این عرصه عنوان کرد و گفت: خریداری ساختمان‌های ارزشمند که بزرگترین آن کارخانه ریسباف است و سایر آثاری که در سراسر کشور خریداری شدند و در حال حاضر با همکاری سازمان میراث فرهنگی مورد حفاظت قرار گرفته‌اند از دیگر اقدامات وزارتخانه است. همچنین در هفته‌های گذشته، خانه تاریخی ارزشمندی که در کرمان خریداری شده بود افتتاح و تبدیل به خانه گفتمان شهر، شد. پیگیری این موضوعات برای رسیدن به هدف معماری ایرانی- اسلامی انجام شد.
ایزدی اعلام کرد: جدا از موضوع حفاظت که به عنوان اولین اقدام کلیدی در بحث ترویج فرهنگ و سیاست اعتلای معماری ایرانی- اسلامی است ما مستنداتی را آماده کردیم تا کمک به این هدف کند که از جمله آنها می‌توان به تجدیدنظر در ضوابط ساخت و ساز، معرفی ساختمان های شاخص و شیوه نگهداری از آنها و همچنین دستورالعمل های ویژه در خصوص ساختمان‌های با اهمیت اشاره کرد.
ایزدی همچنین از تشکیل شورای اعتلای معماری خبر داد و اعلام کرد که این شورا در ذیل کمیته‌های شورای‌عالی می‌تواند اهداف وزارتخانه را در موضوع معماری محقق کند.
متن مصوبه و سند ملی معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی که در جلسه ۷۹۱ مورخ ۱۳۹۵.۱۱.۵ شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به با امضای دکتر حسن روحانی رئیس‌جمهور تصویب شد به شرح زیر است. همچنین این نامه برای رئیس شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران وزارت راه و شهرسازی، دبیرخانه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، ستاد کل نیروهای مسلح، سازمان پدافند غیرعامل، سازمان میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت آموزش و پرورش، قوه قضائیه و وزارت کشور ارسال شد:
مقدمه
در راستای بازیابی، احیاء و تقویت هویت ایرانی- اسلامی در شهر و معماری معاصر، متناسب با شأن و جایگاه آن در فرهنگ و تمدن اسلام و ایران و با هدف ایجاد زمینه تحقق شهر و معماری متعادل در وجوه و مراتب مختلف، ارتقاء کیفیت فضایی شهر و معماری به مثابه عامل زمینه ساز ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان، تحقق شهر و معماری هویتمند، قانونمند نمودن به کارگیری مبانی اندیشه ایرانی- اسلامی و توجه به کیفیت در شهر و معماری و حفاظت از بناها و بافت های تاریخی- فرهنگی، به مثابه نشانه های اصیل معماری و شهرسازی ایرانی – اسلامی، «سند ملی معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی» به شرح زیر به تصویب می رسد. تحقق اهداف این سند با عنایت به ماهیت فرهنگی شهر و معماری، مستلزم برنامه ریزی بلندمدت به منظور حذف عوامل مخل و ایجاد زمینه های مساعد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و عزمی فراگیر در تمام ارکان موثر بر شهر و معماری معاصر است.
فصل اول- سیاست‌ها
۱. تدوین و تصویب و رعایت سبک معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی بر مبنای میراث معنوی مشترک ایران اسلامی و با استفاده از فنون و مهارت ها و شیوه های پدیدآمده در ادوار تاریخ ایران و پاسخگوی نیازها و مقتضیات عصر حاضر در راستای الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت
تبصره: شورای عالی شهرسازی و معماری موظف است پیشنهاد مربوط به این بند را ظرف مدت ۶ ماه برای تصویب در شورای عالی انقلاب فرهنگی ارایه نماید.
۲. نهادینه سازی و توسعه روابط و تعاملات خانه، مسجد، مدرسه، محله و مراکز فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی با مرکزیت مسجد
۳. ایجاد کرسی های نظریه پردازی و قطب ها و مراکز علمی، عملی و پژوهشی جامع، ارتقای سطح دانش و توانمندی های فنی، اصلاح و بازنگری در محتوا، رشته ها، گرایش ها و شیوه های آموزشی در حوزه معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی
۴. توجه و اهمیت به پدافند غیرعامل و آمادگی در حوادث غیرمترقبه و پیشگیری از وقوع جرم و اصلاح فضاهای ناامن شهری در معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی
۵. حفاظت و احیای بناها و بافت های تاریخی شهری و روستایی به عنوان مهم ترین مصادیق و الگوهای هویت بخش معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی
۶. ارتقاء کیفیت شاخص های عدالت در مسکن و شهرسازی و تامین آن برای اقشار گوناگون اجتماع و رصد دائمی آن در معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی
۷. مدیریت فضای زیست شهری و روستایی در جهت زیباسازی و تامین نشاط در زندگی شهری و روستایی ضمن پرهیز از تجمل گرایی و اشرافی گری و سبک زندگی غیراسلامی در معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی
۸. ارتقاء بینش و افزایش آگاهی های عمومی در خصوص ویژگی ها، اصول و ارزش های شهر و روستا و معماری ایرانی- اسلامی و اهمیت آن در ارتقاء کیفیت زندگی معاصر
۹. بازنگری سیاست ها، قوانین، برنامه ها، آیین نامه ها، ضوابط و الگوهای معماری و شهرسازی و متناسب سازی آنها مبتنی بر (مبانی اندیشه ایرانی- اسلامی در معماری و شهرسازی معاصر) هویت تاریخی، فرهنگی و طبیعی
۱۰. ایجاد زمینه‌های قانونی و اجتماعی بر اساس تقدم مصالح اجتماعی بر منافع فردی و جلوگیری از سوداگری‌های غیرقانونی در عرصه معماری و شهرسازی
۱۱. ترغیب، گسترش و حمایت از نهادها و تشکل های علمی، فرهنگی، اجتماعی و مردمی و فراهم کردن زمینه های نظارت همگانی و مطالبات مردمی در ارتقاء شهرسازی و کیفیت محیط شهری و روستایی
۱۲. تدوین و تصویب پیوست فرهنگی طرح جامع شهرها
فصل دوم- سیاستگذاری، نظارت و اجرا
۱. سیاستگذاری و نظارت کلان در حوزه معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی به عهده شورای انقلاب فرهنگی است.
۲. سیاستگذاری اجرایی و ایجاد نظام مدیریت اجرایی و عملیاتی کردن سیاست های این سند در راستای ایجاد سبک و الگوی معماری و شهرسازی جمهوری اسلامی با همکاری و هماهنگی وزارت راه و شهرسازی به عهده شورای عالی شهرسازی و معماری است.
تبصره: شورای‌عالی شهرسازی و معماری موظف است هر ۶ ماه یکبار گزارش اجرای این سند را به شورای‌عالی انقلاب فرهنگی ارایه دهد.
۳. تعیین وظایف هریک از دستگاه ها و نهادها به منظور تحقق راهبردها و انجام اقدامات و همچنین اولویت بندی اقدامات و تعیین ساز و کار هماهنگی میان دستگاه ها با تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری انجام خواهد شد.
۴. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظف‌اند با تدوین و اجرای سیاست‌های رسانه‌ای نسبت به ارتقاء بینش و افزایش آگاهی‌های عمومی در خصوص ویژگی‌ها، اصول و ارزش‌های معماری ایرانی- اسلامی و اهمیت آن در ارتقاء کیفیت زندگی از طریق رسانه های جمعی به ویژه رسانه‌های تصویری اقدام و همچنین جشنواره معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی و اعطاء جایزه جهانی معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی را با همکاری شورای‌عالی شهرسازی و معماری برگزار نمایند.
سند ملی معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی مشتمل بر یک مقدمه، دو فصل و دو تبصره در جلسه ۷۹۱ مورخ ۱۳۹۵.۱۱.۵ شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید.