به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، سومین جلسه کمیته اعتلای معماری به ریاست محمدسعید ایزدی معاون معماری و شهرسازی و با حضور برخی از صاحبنظران عرصه معماری کشور با ارایه گزیده‌ای از پژوهش‌های انجام شده در زمینه معماری معاصر با حضور پژوهشگران در ساختمان دادمان وزارت راه و شهرسازی برگزار شد.
در این جلسه که حامد مظاهریان معاون امور مسکن و ساختمان وزارتخانه، ایرج کلانتری، سیدرضا هاشمی و دیگران حضور داشتند، در ابتدا بخشی از مطالعات و پژوهش‌هایی که در رابطه با معماری انجام شده است مورد معرفی قرار گرفت و در ادامه محمدسعید ایزدی معاون معماری و شهرسازی به ارایه نکاتی پرداخت.
ایزدی گفت: هدف از جمع‌آوری مطالعات و پژوهش‌هایی که در رابطه با معماری انجام شده است این است تا این مجموعه‌ها را مورد ارزیابی قرار دهیم و با بحث‌ها و گفتگوهایی که با یکدیگر داریم ضمن ترسیم واقعی از وضعیت معماری کشور، راه‌حل‌های برای بهبود وضعیت موجود را ترسیم و طراحی کرده و برای تحقق معماری مناسب و آنچه که مورد نقد است، گام برداریم.
حامد مظاهریان معاون امور مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی نیز در جلسه فوق به بیان نقطه‌نظرات خود پرداخت و با اشاره به تجربیات و مطالعاتی که در این مورد انجام شده است، خاطرنشان کرد: مساله‌ای که هم اکنون در حوزه معماری به عنوان چالش محسوب می شود عدم نهاد سازی است و وجود نهادهایی است که می‌تواند در زمینه معماری گام‌هایی رو به جلو بردارد.
این مقام مسئول ادامه داد: یکی از کارهایی که پیشنهاد می‌دهم در شورای اعتلای معماری انجام شود تقویت نهادها و کمک به آنها است. زیرا وقتی به سمت نهادسازی می‌رویم بدین معناست که به جریان و فرآیند دائمی فعالیت و جوشش و تحول، نظر داریم.
ایرج کلانتری صاحبنظر عرصه معماری کشور نیز در نشست فوق، گفت: در کمیته اعتلای معماری باید به دنبال تحقق شکل‌گیری ادبیات نقد باشیم. به نظرم هدف شکل‌گیری ادبیات نقد، سلیقه‌سازی است. تحلیل معماری اگرچه در گرو تعریف شرایط تاریخی و سایر ویژگی‌های محیط پیرامونی خود است. اما در عین‌حال باید این نکته را مدنظر قرار دهیم که معماری هنر و فنی است که حادث شده است و باید با ادبیات نقد وارد ارزیابی آن شویم.
این صاحبنظر با تاکید بر شکل گیری نقد معماری در کشور همچون نقد سینما و تئاتر، اعلام کرد: معتقدم مباحث و موضوعاتی از جمله تقابل سنت و مدرنیته و یا بومی گرایی و ملی گرایی مباحثی است که هم فراوان است و به بحث در مورد آنها بی نتیجه است. در عین حال معتقدم که صاحبنظران و همچنین فعالان در این حوزه هم می توانند سنتی و هم مدرن باشند و این جریان یک فرآیند تربیتی و طولانی است. بنابراین با شکل گیری ادبیات نقد می توانیم معماری را نقد کرده و با بهره مندی از معماری گذشته به خلق آثار معماری امروزی نیز که بهره گرفته از تمامی شرایط و علم روز هستند اقدام کنیم.
کلانتری تصریح کرد: ادبیات نقد وظیفه بسیار خطیری است که حس لازم را می‌خواهد و به تمرین بستگی ندارد. اگر آن حس وجود نداشته باشد نقد، نقد تاثیرگذاری نخواهد بود.
اسکندر مختاری نیز در نشست فوق به ارایه نقطه نظرات خود پرداخت و گفت: معتقدم اصلی‌ترین کمبودی که در نقد معماری وجود دارد نقصان منابع است.
فرامرز پارسی نیز در نشست فوق، اعلام کرد: معتقدم ویژگی شهرهای کنونی ما گونه گون بودن آنهاست. باید بپذیریم که چهل تکه بودن ویژگی شهرهای کنونی ماست و تمدن ما از آن نشات گرفته است. به همین دلیل خصوصیات گوناگون بودن معماری را در کشور بپذیریم و معماری دوران مختلف را نکوهش نکنیم.
ارایه گزیده‌ای از پژوهش های انجام شده در زمینه معماری معاصر با حضور پژوهشگران
پيشنهادات در مورد شيوه ورود كميته به انجام وظايف محوله
• لزوم انجام پژوهش- تهيه يك گزارش ملي- به منظور بررسي سير تحول معماري ايران در دوره يكصدسال گذشته و مشخص نمودن روند انحطاطي يا اعتلايي آن، جستجوي اين روند در نهادهاي آموزش، حرفه، نقد و جامعه و تعيين فعاليت‌ها و اقدامات كميته متناسب با نتايج پژوهش (از طريق انتخاب و بررسي تحليلي آثاري كه معرف معماري دوره خود بوده‌اند، توسط صاحبنظران)
- تدوين بيانيه و چشم‌انداز كميته، براي رسيدن از وضع موجود به وضع مطلوب
- ترسيم پيكره معماري و دوره‌هاي زندگي آن، با توجه به وجوه مختلف از جمله حكومت، دفاتر معماري، مسابقات و ... و تعيين جايگاه هركدام از وجوه در اين پيكره (به منظور آسيب‌شناسي و شناسايي مشكلات و ايجاد زمينه‌هاي تصميم‌سازي)
- آغاز كار با يك يا دو پروژه خرد مقياس (در مقياسي كه نياز به تهيه گزارش ملي نداشته باشد) با توجه به اينكه در شرايط ناپايدار لازم است از برنامه‌ريزي‌هاي بلندمدت و سياستگذاري‌هاي كلان اجتناب كرد و از سوي ديگر جبران اشتباهات در اقدامات بزرگ سخت است.
- لزوم شكل‌گيري گفتگو ميان نخبگان در مورد انحطاط و اعتلاء معماري ايران (مشخص شدن دستاوردها و ناكامي‌ها)
- بررسي شيوه ورود كميته به اقدامات بر اساس وظايف تعيين شده در مصوبه شورايعالي شهرسازي و معماري (وظايف مندرج در مصوبه، مبناي مباحث و تصميمات قرار گيرد)
- لزوم تعريف يك سطح قابل انتظار از كميته اعتلاء معماري (آنچه امكان‌پذير است، اصلاح آموزش و پربار كردن حرفه، وظيفه كميته نيست)
- تشخيص اولويت‌ها، گام اول اقدامات كميته
- لزوم تعيين نقش، مأموريت و فعاليت‌هاي كميته
- پرداختن به ساخت‌وسازهاي در دست اقدام توسط وزارتخانه و سازمان‌ها و شركت‌هاي تابعه، به عنوان اولويت اول موضوعات كميته
پيشنهادات در مورد نقش، ماهيت كميته و محتواي فعاليت‌هاي آن
- در نظر گرفتن نقش و ماهيت كميته به عنوان يك هسته مركزي و نهاد مرجع كه تصميم‌سازي در آن انجام شود.
- در نظر گرفتن نقش اصلاح‌كننده، هدايت‌كننده و استراتژيك براي كميته، در ارتباط با شورايعالي شهرسازي و معماري
كميته مي‌تواند:
صورت‌بندي كننده، مدلگر و تعريف‌كننده يك‌سري پروژه باشد (پروژه هايي كه اولويت دارند و دغدغه هستند)؛
تجويز كننده؛
حمايت‌كننده (نقد كننده و تمجيد كننده و اعتبار دهنده)؛
باشد و به تدريج به نقش مرجعيت در زمينه معماري دست يابد.
تعيين فعاليت‌هاي كميته در دو وجه اصلي:
- فرهنگ سازي (براي بخش عام جامعه كه پذيراي تغييرات مثبت باشد)
- حمايت از نخبگان معماري (كه ايجاد سليقه معماري مي‌كنند)
- ورود به "پروسه‌ها" به جاي "پروژه‌ها" و توجه به "كليات" به جاي "جزئيات"
- اقدام در مورد تعيين فرايند و تدوين ضوابط براي شكل‌گيري بناها و نمادهاي شاخص
- برنامه‌ريزي براي چگونگي حضور در اتفاقات مهم معماري (به عنوان مثال اكسپوها)
- لزوم بازنگري قواعد تهيه طرح‌هاي جامع و تفصيلي و تعيين جايگاه معماران در تهيه طرح‌هاي توسعه
- ايفاي نقش حمايتي در مورد موضوعات مربوط به نظام مهندسي و نظام معماري
- لزوم اصلاح ساختارها و يا كمك به اصلاح آنها، به عنوان وظيفه كميته (شيوه اصلاح ساختار دولتي و غير دولتي متفاوت است)
- ضرورت ساماندهي پروژه‌هايي كه در اختيار دولت است.
- اجتناب از اقدامات موازي با ساير نهادها و سازمان‌ها (حمايت از حرفه، صنف، دانشگاه و هم افزايي با تشكل‌ها، شوراها و ...)
پيشنهادات در مورد ساختارها و رويه‌ها
-متخصصين ساير ديسيپلين‌ها شامل جامعه‌شناس، حقوق‌دان، انسان‌شناس، متخصصان تاريخ معماري در كميته حضور داشته باشند.
- ارتباط با ساير ديسيپلين‌ها از جايگاه ديسيپلين معماري
- اهميت بحث حقوق متقابل شهر و معماري و نسبت آن با حقوق شهروندي (موضوعي كه خارج از معماري است، ليكن در كنترل معماري نقش موثري دارد، به عنوان مثال كميته‌هاي نما كه در اصل نقش حقوقي دارند و لازم است دستورالعمل‌هاي آنها توسط گروه‌هاي حقوقي تنظيم شود)
- لزوم توجه به جايگاه كميته اعتلاء معماري ايران، به عنوان كميته‌اي ذيل شورايعالي شهرسازي و معماري (كه نمي‌تواند وراي وظايف شورايعالي اقدام كند و سياستگذاري‌ها بايد در چارچوب قانون تأسيس شورايعالي انجام شود)
ساير موضوعات پيشنهادي در باب فعاليت‌ها و اقدامات كميته
- توجه به مقوله طراحي شهري (اتفاق مهم بين شهرسازي و معماري) و ايجاد دفاتر طراحي شهري براي بروز و ظهور معماري خوب ارتقاء كيفيت سيماي شهري
- اهميت بحث رقابت در ارتقاء كيفيت و پيشنهاد شكل دادن به تمام اقدامات از طريق رقابت و مسابقه، كه جنبشي در نظام حرفه‌اي ايجاد مي‌كند.
- عدم انعكاس چالش‌هاي حرفه‌اي در نظام آموزشي (در تمام دنيا نظام حرفه، ناظر بر نظام آموزشي است)
- امكان حضور معماران در كشورهاي پيرامون مثلاً بازسازي سوريه، افغانستان و غيره (صدور معماري) و حضور در همايش‌ها و فستيوال‌ها
- استفاده از تمام ظرفيت‌هاي دولت و انجام اقدامات به صورت تشويقي و ايجاد تسهيلات به جاي رفتار آمرانه
كتب منتشر شده در زمينه معماري معاصر ايران
معماری معاصر ایران؛ ۷۵ سال تجربه بناهای عمومی
نقد آثاری از معماری معاصر ایران تالیف اکرم حسینی
معماری معاصر ایران
معماری معاصر ایران؛ در تکاپوی بین سنت و مدرنیته اثر امیر بانی مسعود
تحلیلی بر معماری معاصر ایران نوشته حمیدرضا انصاری
آشنایی با معماری معاصر از شرق تا غرب (بررسی مبانی، مفاهیم و ریشه های شکل گیری آن) نوشته حامد کامل نیا، محمدجواد مهدوی نژاد
سبک شناسی و مبانی نظری در معماری معاصر ایران نوشته وحید قبادیان
میراث معماری مدرن ایران نوشته اسکندر مختاری طالقانی
نگاهی به پیدایی معماری نو در ایران نوشته سیروس باور
سنت و تجدد در معماری معاصر تهران؛ معماری در دارالخلافه ناصری نوشته وحید قبادیان و سمیرا قبادیان
تار و پود و هنوز... سرگذشت من و معماری ما نوشته علی اکبر صارمی
معماری دوره پهلوی اول نویسنده مصطفی کیانی