تعداد زیاد تلفات ناشی از حوادث رانندگی، بیماری های قلبی و عروقی ناشی از آلودگی هوا، مشکلات جسمانی ناشی از عدم تحرک، عدم ارتباط مردم در عرصه های اجتماعی شهر و شکل گیری محلات شهری بی روح و بی هویت، تخریب محیط زیست و ... تماما برگرفته از سیاست های خودرومحورانه می باشد.

این در حالی ایست که همواره شهروندان را به استفاده از حمل و نقل همگانی سوق می دهیم و نبود فرهنگ حمل و نقل همگانی را بعنوان یکی از علت های بارز مطرح می نماییم. اما باید گفت رفتار مردم برگرفته از سیاست های مدیران، تصمیم سازان و تصمیم گیران است هر جا درست تصمیم گرفته ایم شهروندان عملکرد مطلوب و مثبتی را از خود بروز داده اند و چنانچه درست تصمیم نگرفته ایم شاهد پیامد و تبعات منفی ناشی از کنش اجتماعی بوده ایم.

توسعه مترو در شهر تهران و استقبال مردم از این نوع، شیوه حمل و نقلی نشان از یک تصمیم گیری درست و اصولی و به تبع آن کاهش استفاده از خودرو شخصی است اما یک سوال ایا این امر (توسعه حمل و نقل همگانی) را بعنوان یک راهبرد تاکنون دنبال نموده ایم؟! طی سالیان گذشته اقدامات زیادی در راستای حل مشکل تردد در معابر درون شهری و برون شهری صورت پذیرفت نظیر آن را می توان در ساخت بزرگراه ها، کمربندی ها، پل ها، تقاطع، تونل ها دید اما تا امروز نتیجه ای جز رشد و گسترش دامنه ترافیک در محدوده شهری، حومه ای و بین شهری نداشته است.

می توان گفت با ساخت راه و معبر جدید در شهر در واقع تقاضای جدید برای خودرو ایجاده کرده و در نهایت بر ایجاد ازدحام و ترافیک کمک کرده ایم، این در حالیست که این اقدامات منجر به کمرنگ شدن اثر اقدامات صحیح اخیر همچون مترو، اتوبوس های تندرو و صرف بودجه های کلان برای توسعه راه به جای توسعه حمل و نقل همگانی می گردد. در واقع نوع نگاه و برنامه ریزی  در خصوص تردد و جابه جایی در شهر طی سالیان گذشته صرفا برتری خودرو بر انسان را نشان می دهد بر همین اساس وجود تعداد زیادی پل عابر پیاده و زیر گذر در معابر شهری نیز تاییدی دیگر بر این مدعاست.

خوشبختانه هم اکنون اقدامات مثبتی در این راستا در حال انجام است، وزارت راه و شهرسازی بعنوان یکی از وزارتخانه های پیشرو در امر توسعه حمل و نقل همگانی اقداماتی همچون توسعه کمی و کیفی قطار حومه ای بین شهرهای مادر به شهرهای اقماری در زمینه زیرساخت و بهره برداری، اتصال ایستگاه های راه آهن (خطوط حومه ای) به ایستگاه های مترو، مکان یابی ایستگاه های راه آهن در داخل شهر با وجود پیچیدگی های خاص از منظر شهرسازی و مهندسی حمل و نقل (در سالیان پیش ساخت ایستگاه راه آهن در داخل شهر اولویت محسوب نمی گردید) و ایجاد یکپارچگی با سایر شیوه های حمل و نقلی درون شهری،برنامه ریزی لازم برای ارتباط کاربری زمین و حمل و نقل همگانی و به نوعی توسعه مبتنی بر حمل و نقل همگانی (TOD) و همچنین در این راستا تصویب سند و چارچوب راهنمای توسعه مبتنی بر حمل و نقل همگانی در شورایعالی شهرسازی و معماری، تهیه/ بازنگری طرح های جامع شهری با توجه ویژه به حمل و نقل همگانی و برنامه های دیگر را در اولویت های خود قرار داده است.

یکی از متمایز ترین اقدامات این وزارتخانه تهیه و ابلاغ استراتژی های بخش حمل و نقل کشور می باشد که در این خصوص خط مشی تمامی اقدامات با هدف توسعه حمل و نقل همگانی است. در کلام پایانی می توان افزود تا زمانیکه استفاده از خودرو شخصی برای مردم سهل و ارزان باشد نمی توان انتظار تغییر رویه داشت.

*سرپرست دفتر ارزیابی‌های اقتصادی و مدیریت بهره‌وری حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی*