شناسهٔ خبر: 63304 - سرویس وزارتی

جزئیات برگزاری بیست و دومین نشست شورای راهبری معماری سازمانی

ارتقای کیفیت زندگی مردم با مدل استراتژیک وزارت راه و شهرسازی

نشست معاون برنامه‌ریزی و مدیریت منابع با بیان اینکه مدل استراتژیک وزارت راه و شهرسازی قصد دارد تا تمامی اسناد برنامه‌‌ای وزارتخانه را برای ارائه خدمات بهتر به مردم در کنار یکدیگر قرار دهد، گفت: وزارت راه و شهرسازی دارای سهم ۶۰ درصدی در کیفیت زندگی مردم است.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، بیست و دومین جلسه شورای راهبری معماری سازمانی وزارت راه و شهرسازی با موضوع ارائه مدل استراتژیک و بهبود فرآیند برنامه‌ریزی توسط مدل برگزار گردید. این جلسه به منظور ارائه نتایج یکی از پروژه های اصلی حوزه برنامه ریزی در نقشه راه معماری سازمانی وزارت راه و شهرسازی به ریاست امیر امینی معاون برنامه‌ریزی و مدیریت منابع و نمایندگان شرکت ها و سازمان های تابعه وزارتخانه برگزار شد. در این جلسه مشاورین اجرای پروژه ضمن ارائه توضیحات روند اجرای پروژه، به بیان مبانی ایجاد مدل پرداختند و سپس به تفصیل، اجزای مدل را برای حاضرین تشریح کردند.

امیر امینی ریاست جلسه و معاون برنامه‌ریزی و مدیریت منابع وزارت راه و شهرسازی با اشاره به مدل استراتژیک وزارت راه و شهرسازی گفت: این مدل در تلاش است، زنجیره ارزش وزارت راه و شهرسازی را با تمامی اسناد برنامه‌ای وزارتخانه که توسط نهادهای بالادستی، ستاد وزارت و زیربخش‌ها تدوین شده، به منظور ارائه خدمات بهتر به مردم، در کنار یکدیگر قرار دهد. باتوجه به اینکه زنجیره ارزش با رویکرد خلق ارزش برای مردم تدوین شده است، اتصال زنجیره ارزش به محتوی اسناد برنامه‌ای وزارتخانه در قالب این مدل استراتژیک می‌تواند متضمن ارائه خدمات بهینه به مردم باشد.

وی در خصوص اثربخشی در وزارت راه و شهرسازی و بیان این مهم که بخش اعظم کیفیت زندگی مردم وابسته به عملکرد وزارت راه و شهرسازی است، لزوم یک نگاه فرازیربخشی در سطح وزارتخانه را مورد تاکید قرار داد و افزود: برنامه ­ریزی در سطح کلان کشور گاه با یک محاسبه خطی ساده از روند گذشته صورت می‌پذیرد که به‌هیچ وجه بیانگر نیازهای واقعی توسعه کشور نیست.

معاون برنامه‌ریزی و مدیریت منابع با ذکر چند مثال سوال‌هایی درباره برخی از شاخص­‌های تعیین شده مطرح کرد و گفت: افزایش سهم حمل بار ریلی به ۳۰ درصد و افزایش سهم حمل مسافر ریلی به ۲۰ درصد، برای چه مقدار بار و مسافر است؟ آیا ناوگان لازم برای جابجایی این حجم از بار و مسافر تأمین شده است؟ از ظرفیت‌های موجود چند درصد استفاده می‌شود؟ مردم به دنبال استفاده از کدام یک از خدمات هستند؟ توسعه ظرفیت در چه نقطه‌ای منجر به تحرک بازار می‌شود؟ و سوال‌های دیگری که می‌تواند در این زمینه مطرح باشد. 

امینی با بیان این نکته که برای رسیدن به مقصود راه­‌های بسیاری وجود دارد، به موضوع ایمنی در حمل‌ونقل اشاره کرد و با بیان این نکته که اقداماتی نظیر توسعه حمل‌ونقل ریلی و توسعه زیرساخت‌های بزرگراهی و حتی تدوین ضوابط و مقررات نیز در کنار برنامه رفع نقاط پرحادثه، منجر به ارتقای ایمنی حمل‌ونقل خواهد شد، بر نگاه علی و معلولی به آثار و نتایج تاکید کرد و رسیدن به هدف را یک جریان خطی و تک بعدی ساده ندانست.

امینی با اشاره به علت سنجیده نشدن اقدامات وزارتخانه با شاخص‌های مناسب در سطح کشور و در نتیجه عدم محاسبه دقیق این شاخص‌ها در کشور (نظیر شاخص‌های زندگی‌پذیری، کیفیت زندگی یا ارزش افزوده بخش مسکن و حمل‌ونقل)، گفت: این شاخص‌ها جایگاهی در مدل توسعه کشور نداشته است و در نتیجه نقش ارزنده بخش حمل‌ونقل و مسکن در اقتصاد و توسعه کشور، توسط سازمان‌های بالادستی به روشنی مدنظر قرار گرفته نمی‌شود.

سهم ۶۰ درصدی وزارت راه و شهرسازی در کیفیت زندگی مردم

معاون وزیر راه و شهرسازی دوری جستن از نگاه بخشی و لزوم اندیشیدن برای تجمیع و ارائه یکپارچه خدمت نهایی به مردم و جامعه را وظیفه اصلی وزارت راه و شهرسازی عنوان کرد و گفت: وزارت راه و شهرسازی نقش برجسته‌ای در کیفیت زندگی مردم و زندگی‌پذیری شهری دارد و به صورت تقریبی می‌توان گفت که وزارت راه و شهرسازی دارای سهم ۶۰ درصدی در کیفیت زندگی مردم است. در نتیجه شاخص‌های کیفیت زندگی، زندگی‌پذیری و حرکت‌پذیری نقش اساسی در مدل استراتژیک وزارت راه و شهرسازی دارد و جایگاه وزارتخانه در مدل توسعه کشور باید با لحاظ کردن این موضوع تبیین شود.

گفتنی است در ابتدای این جلسه مشاور مدل استراتژیک و بهبود فرآیند برنامه‌ریزی توسط مدل بر این مطلب که یک دستگاه حاکمیتی را باید از چندین بعد و منظر مورد توجه قرارداد تاکید کرد و سپس با بیان اینکه توازن و تعادل همه جانبه و پایدار، عامل قطعی موفقیت در سازمان­ها است به تبیین ۵ بعد یا منظر برای وزارتخانه به شرح زير پرداخت:

۱. آثار و نتایج: آثاری که وزارتخانه در ۴ سطح فراملی، فرابخشی، سایربخش­ها و بخشی در برنامه توسعه کشور دارد.

۲. امکانات و زیرساخت­ها: تمامی امکانات و زیرساخت­هایی که موجب تحقق آن آثار و نتایج می­گردند.

۳. فرآیندها: تمامی فرآیندهای زنجیره ارزش وزارتخانه که در ۳ سطح (بالا، میان و پایین دست) و ۲ گروه عملیاتی و توانمندسازتقسیم گردیده اند.

۴.مقررات، ضوابط و لوایح: با توجه به اینکه وزارتخانه خود یک دستگاه تنظیم کننده مقررات و ضوابط است لازم است از این بعد هم به آن توجه ویژه شود.

۵.منابع: تاثیرگذار اصلی در کل مدل است که خود می تواند تاثیرگذار داخلی یا خارجی باشد.

در این نشست تاکید شد برای موفقیت می‌­بایست بین این ۵ منظر توازن و تعادل همه جانبه و پایدار ایجاد نمود. در ادامه برای هر یک از این مناظر عوامل اصلی بر اساس مستندات اسناد برنامه‌­ای، مستندات وزارتخانه و استانداردهای جهانی بیان شد.

مشاور با بیان این مطلب که ارتقای "کیفیت زندگی" یکی از شاخص های اصلی برای برنامه­ های توسعه کشور است و وزارت راه و شهرسازی یکی از دستگاه های اصلی برای رسیدن به غایت ارتقای کیفیت زندگی مردم است، آن بخش از عوامل موثر در این هدف متعالی را که به عهده وزارتخانه است، برشمرد. در ابتدا زندگی‌پذیری شهری که خود شامل فضای شهری مناسب برای زندگی، فضای سکونت مناسب برای زندگی و حرکت پذیری شهری است توسط مشاور تشریح شد.

نقش غیر مستقیم ترانزیت در توسعه حرکت‌پذیری فراشهری

در ادامه این نشست به حرکت‌پذیری فراشهری که از وظایف مهم دیگر وزارتخانه است بطور مفصل پرداخته شد. ۱+۴ مد مختلف ترابری که شامل جاده‌­ای، ریلی، هوایی، دریایی و چندوجهی است به عنوان وسایل اصلی برای تحقق حرکت پذیری فراشهری عنوان شدند. ترانزیت و حمل‌و‌نقل بین­‌المللی با توجه به اینکه مستقیم در کیفیت زندگی مردم تاثیر ندارند در کنار حرکت پذیری فراشهری قرار گرفت تا آثار فراملی را بیش از پیش محقق نماید. سپس به بحث عدالت اجتماعی و آن بخش از عدالت اجتماعی که تحقق آن در چارچوب وظایف وزارت راه و شهرسازی است پرداخته شد. توجه به محیط زیست که خود از عوامل اصلی ارتقای کیفیت زندگی است نیز مورد تاکید قرار گرفت.

در انتها مشاور تاکید کرد امروزه در دنیا، همه واژه­‌های کلیدی در حوزه توسعه شهری و ترابری با "هوشمندسازی" همراه است. امروزه فقط صحبت از شهر هوشمند پایدار و سیستم­های ترابری هوشمند درمیان است و دیگر، شهر، مسکن و ترابری بدون فناوری اطلاعات و ارتباطات، که منجر به هوشمندی شود، کارایی لازم برای ایجاد کیفیت در زندگی مردم ندارد. در نهایت توسعه اقتصادبخشی که بی شک تاثیر مستقیم در اقتصاد کلان کشور به عنوان یک موضوع فرابخش دارد مورد توجه حاضرین قرارگرفت. اقتصاد ترابری، اقتصاد شهری و بازار زمین، ساختمان و مسکن از عوامل اصلی اقتصاد بخشی برشمرده شدند.

مشاور شاخص­‌های کلیدی عملکرد در این لایه را از جنس اثربخشی دانست و بر لزوم توازن و تعادل همه جانبه و پایدار در بین این شاخص­ها علاوه بر توازن همه جانبه و پایدار بین پرسپکتیوهای مختلف تاکید کرد.

همچنین منظر مهم دیگری که بدون آن تحقق آثار و نتایج میسر نمی‌­شود مطرح شد. زیرساخت‌­ها و امکاناتی که به بهره‌­برداری رسیده اند و نه آنهایی که در دست ساخت هستند به عنوان اجزای این منظر مطرح گردیدند. زیرساخت­های موجود و قابل بهره‌­برداری ۱+۴ مد ترابری، و ناوگان قابل بهره­‌برداری ترابری، که تاثیر مستقیم در حرکت پذیری شهری و فراشهری و ترانزیت دارند ابتدا مطرح گردیدند و سپس، شهرهای جدید ساخته شده، فضاهای سکونت شهری و روستایی، فضاهای شهری بازآفرینی شده و ساختمان­های منطبق بر مقررات ملی ساختمان و ضوابط شهرسازی که همگی موجب زنگی‌­پذیری می‌شوند در این پرسپکتیو نمایان شدند.

ساختمان­‌ها و تاسیسات عمومی و دولتی که زیرساخت­‌های لازم برای توسعه سایر بخش­ها در برنامه توسعه هستند هم در مدل تبیین گردیدند. زیرساخت­های هواشناسی که هم، به بخش توسعه شهری و ترابری و هم به سایر بخش­ها از جمله صنعت، کشاورزی، انرژی و ... سرویس می­دهند جایگاه خود را در مدل باز نمود و در نهایت با توجه به بحث انجام شده در زمینه هوشمندسازی، زیرساخت­های فناوری و انباره­های اطلاعاتی، در کنار سایر زیرساخت­های مهم وزارتخانه در طرح متبلور گردید. شاخص­های کلیدی عملکرد این لایه از جنس کارایی معرفی شدند.

حفظ توازن ابزار اصلی در کارایی سازمان است

همچنین بر این مطلب تاکید شد که یکی از ابزارهای اصلی برای تحقق اهداف، حفظ توازن و تعادل همه جانبه و پایدار در کارایی سازمان است. در حیطه استراتژیک مهم­تر از میزان کارایی، توازن آن است، و با یک مثال این مهم برای حاضرین تشریح شد. اگر در یک قایق پارویی دوطرف باهم و متعادل پارو نزنند قایق کج خواهد رفت و از مسیر منحرف خواهد شد و یکی از وظایف مدیر استراتژیک این است که عدم توازن در کارایی را با سکان داری مناسب جبران نماید.

پرسپکتیو بعدی که برای حضار تشریح گردید، منظر فرآیندهای سازمان بود. ایجاد امکانات و زیرساخت­هایی که وسیله رسیدن به نتایج و آثار هستند از طریق فرآیندهای وزارتخانه میسر می­گردد. ۳۹ فرآیند اصلی موجود در زنجیره ارزش وزارت راه و شهرسازی با استفاده از چارچوب دسته‌­بندی فرآیند­ها به ۲ گروه عملیاتی و توانمندساز تقسیم گردیدند و در ۳ سطح بالادست و میان دست و پایین دست با توجه به خصوصیات در مدل قرارگرفتند. در این مرحله فرآیندها را توضیح و ارتباط آنها را با سایر اجزای مدل برشمرد شد. همچنین شاخص­های کلیدی عملکرد که در این لایه هم کارایی وزارتخانه را نشان می­دهند، معرف گردیدند و توازن در کارایی و پایش آن که از اهرم های اصلی برای تصمیم­سازی استراتژیک است مورد توجه قرار گرفت. Process Calcification Framework (PCF)

ضوابط، مقررات و لوایح منظر دیگری بود که در بیست و دومین جلسه شورای راهبری معماری سازمانی وزارت راه و شهرسازی مورد توجه حاضرین قرارگرفت. طرح­های فراشهری مانند طرح کالبدی ملی، طرح کالبدی منطقه­ای، طرح ناحیه­ای که می­بایست به عنوان سند مرجع هر طرح دیگر باشند در مدل کاملا تشریح شدند. لزوم ارتباط این طرح­ها با آمایش سرزمین توسط مشاور بیان و سپس به طرح­‌های حرکت پذیری فراشهری از جمله طرح جامع حمل و نقل اشاره شد. همچنين طرح­های حوزه زندگی پذیری شهری شامل طرح­های جامع و تفصیلی شهر و بازآفرینی شهری، طرح جامع حرکت ­پذیری شهری و طرح سکونت اشاره شد. در این مرحله مشاور پیشنهاد برای تغییر نام برخی طرح­های موجود و متناسبا محتوی آنها را مطرح نمود. شاخص­های این لایه از جنس کیفی بوده و درخواست تکمیل آنها از طریق کارویژه­های تخصصی، تسلیم حضار شد.

 

تاثیر عمیق پایش مداوم منایع مالی وزارتخانه در اتخاذ تصمیمات استراتژیک

در انتهای ارائه، به منابع وزارتخانه به عنوان یک عنصر  تاثیرگذار مهم در مدل پرداخته شد. برخی از منابع تاثیرگذار خارجی و برخی داخلی نیز عنوان شدند. منابع مالی از جمله اعتبارات در اختیار بخش، درآمدهای بخش و سایر منابع مالی از جمله مهمترین تاثیرگذارها در کل مدل عنوان شدند که ضمن پایش مداوم موجب تاثیرات عمیق در تصمیمات استراتژیک می­‌شوند. نمود اصلی این تاثیرات در اولین مرحله، در اولویت بندی بین آثار و نتایجی است که از آن منابع متاثر می‌­شوند و بعد از آن، به صورت متناسب در امکانات و زیرساخت­‌های مورد نیاز و فرآیندهای متناسب با آن و حتی در ضوابط و مقررات در سطح استراتژیک خود را نمایان می‌­کند و سپس خود را به سطوح زیرین برنامه تسری خواهد داد.

 

مشاور در انتهای ارایه پویای مدل ضمن تشکر از حاضرین به استماع نظرات پرداخت و در حد ممکن شبهات موجود را بر طرف نمود. همچنین فایل شاخص­های کلیدی عملکرد استخراج شده در اختیار حضار جهت بررسی و اعلام نظر قرار گرفت.  

در انتهای جلسه مقرر گردید برای ارائه توضیحات بیشتر یک جلسه فوق­‌العاده برای تکمیل مدل و دریافت نظرات حضار برگزار گردد.