نگهداری راه گرچه واژه و مفهوم بسیار سادهای به نظر میرسد، لیكن ژرفای عظیمی دارد و سرشار از تخصصها و فنون مختلف رشته های علوم طبیعی و انسانی و مهندسی است و بسیاری از پروژه‌های نگهداری راه (به معنای عام) دارای ماهیت تحقیقاتی و پژوهشی نهفته هستند. بكارگیری شیوه‌های نوین مدیریتی در مدیریت زمان، هزینه و منابع (منابع انسانی، مالی و تجهیزاتی) با تركیبی ازتخصص‌های مربوط به علوم (علم مواد و مصالح و پدیده‌های فیزیكی مثل نور و صوت و امواج و شناخت رفتار فیزیكی و مكانیكی و ... در آنها و سایر علومی همچون اقتصاد و علوم مالی) و استفاده از دانش و فن مهندسی (طراحی، ساخت و ...)، لازمه تحقق موفق آمیز فرآیندهای راهداری نوین است.
دو مثال ساده را با هم مرور كنیم. در كنار راه بایستید و این سئوال را مطرح كنید كه ظرفیت باربری این آسفالت چقدر است؟ یا به یك تَرَك در گوشه ای از یك پل نگاه كنید و بپرسید این تَرَك چقدر جدی است و علت و منشاء وقوع آن چیست؟ اكنون چه باید كرد؟ پاسخ به همین چند سوال ساده، ده ها سال تحقیق تعداد كثیری از محققان جهان را به همراه داشته است و این تلاشها منجر به ساخت و به كارگیری ابزارهای نوینی در این زمینه شده است. صدها نوع از انواع دستگاه های تست مخرب و غیر مخرب راه‌ها و سازه‌ها و ابزارهای مختلف مكانیكی و الكترونیكی و صوتی فقط برای یافتن پاسخ به همین سوالات توسعه یافته اند. صدها نوع چسب و مواد اپوكسی و پلیمری و سیمانی، با كنار هم قرار گرفتن علوم و تخصص‌های مختلف، برای ترمیم انواع مختلف همین تَرَك ها ساخته شده اند. حال اگر با سازه یا پروژهای مواجه باشیم كه قرار است تَرَك یا شكاف ایجاد شده در آن سازه به صورت متعارف تعمیر گردد، یا ظرفیت باربری راه برای اجرای یك پروژه تعیین گردد، مستندسازی و گزارش دهی مراحل بررسی های میدانی و مطالعات اولیه و تكمیلی و نحوه اجرا و ارزیابی عملكرد آن، یك كار تحقیقاتی و كاربردی بسیار ارزشمند به شمار می رود.
نگاه حوزه نگهداری راه در سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای، تلفیق نگاه
۱-اجرای پروژه‌ها با كمترین هزینه و زمان و بالاترین كیفیت (نگاه متعارف منطقی اجرای پروژه های عمرانی) و
۲-بهبود مستمر عملكرد نسبت به گذشته در اجرای پروژه ها و انتشار یافته ها به سایر دست اندركاران در سطح ملی و حتی بین المللی
بوده است كه مورد دوم فقط در تلفیق نگاه آكادمیك و نگاه اجرایی از دو زاویه به پروژه‌هاحاصل می‌گردد. با توجه به اینكه اغلب پروژه های نگهداری راه از لحاظ عنوان و ماهیت تكراری هستند، عدم تلفیق دو نگاه مذكور، به منزله توقف یا پس رفت در كار در عصر رو به پیشرفت كنونی محسوب می‌شود.
در سنوات اخیر و با همین نگاه، مقالات و گزارش های علمی-پژوهشی-كاربردی مستند و معتبری برگرفته از اجرای پروژه های ساده و تكراری نگهداری راه تهیه و پس از سیر مراحل داوری، در مجلات معتبر در سطح بین المللی منتشر گردیده است كه به چند نمونه از ده‌ها نمونه آن اشاره می گردد:
۱-تحلیل فنی و اقتصادی چهار شیوه مختلف اجرای پل های زیرگذر راه آهن برگرفته از پروژه های سالانه رفع نقاط حادثه خیز در سه استان كشور، كه گزارش آن در مجله علمی-پژوهشی معتبری در انجمن ASCE آمریكا به نام سازمان راهداری به چاپ رسید.
۲-نحوه ارزیابی ترك خوردگی در پل‌ها به استناد تجربیات موجود برگرفته از پروژه های نگهداری ابنیه در سطح كشور كه طی مقاله ای در مجله علمی-پژوهشی معتبر دیگری در انجمن ASCE آمریكا به نام سازمان راهداری به چاپ رسید.
۳-تجربیات نحوه شناسایی و اولویت‌بندی نقاط پرتصادف راه ها كه مقاله آن در مجله انجمن جهانی راه (پیارك) به چاپ رسید.
۴-پیشنهاد دوره های آموزشی برای تربیت مهندسین برای امر نگهداری و بازرسی كه مقاله آن در مجله معتبر علمی-پژوهشی دانشگاه تهران به چاپ رسید.
۵-نتایج یك دهه بازرسی پل های كشور با تاكید بر شناخت رفتار تكیه‌گاه‌های الاستومری در پل‌ها كه گزارش آن به شكل یك مقاله در یك مجله معتبر علمی-پژوهشی از انتشارات بین‌المللی در انگلستان به چاپ رسید.
* مدیر کل دفتر نگهداری راه های سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای