غلامرضا کاظمیان مدیرکل دفتر طرح‌ریزی شهری و طرح‌های توسعه و عمران در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی در خصوص ویژگی‌ها و مشخصات پیش‌نویس سند سیاستگذاری ساماندهی و تمرکززدایی تهران که در هفتمین جلسه و کارگروه تخصصی شورای ساماندهی مرکز سیاسی و اداری کشور و ساماندهی و تمرکززدایی از تهران ارایه شد، با اشاره به اینکه مطالعات حاکی هستند که تهیه طرح ساماندهی و تمرکز زدایی منطقه شهری تهران با هماهنگی سازمان‌های ذی‌ربط می‌تواند موثرترین راه‌حل باشد، گفت: اگرچه تهران با مسائل و مشکلات متعددی روبه رو است، اما به نظر می‌رسد این مسائل و چالش‌ها قابل حل هستند و باید با راهکارهای کوتاه و میان‌مدت در صدد رفع آنها برآمد.
مدیرکل دفتر طرح‌ریزی شهری و طرح‌های توسعه و عمران در خصوص پیش‌نویس سند با اعلام اینکه سند فوق در ۱۱ بند تدوین شده است، مطالب و رئوس این پیش‌نویس را شاملِ مبانی و چارچوب موضوع، ابرمساله‌های تهران، پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های تهران، رویکردهای متداول در مواجهه با مسائل کلانشهرها و پایتخت‌ها، روندها و عوامل شکل‌گیری وضع موجود، مطالعات و طرح‌های پیشین، تجارت جهانی انتقال پایتخت، سیاست‌های بنیادین، سناریوهای آینده تهران و جمع‌بندی و نتیجه‌گیری عنوان کرد.
کاظمیان با اعلام اینکه کلانشهر و منطقه کلانشهری تهران با ۶ مساله روبه روست، توضیح داد: تراکم و تمرکز شدید جمعیتی و اقتصادی، پراکنده‌رویی کالبدی اسکان جمعیت و استقرار فعالیت‌های اقتصادی، مخاطرات طبیعی، آلودگی‌های زیست‌محیطی و افت زیست‌پذیری، نارسایی‌های شبکه حمل‌و‌نقل و زیرساختی و خدماتی به ویژه در پیراشهر، ناکارآیی اقتصادی و افت رقابت‌پذیری ملی و بین‌المللی، کانون بالقوه بحران‌های اجتماعی و شهری ضدامنیتی از ابر مساله‌های تهران به شمار می‌روند.
مدیرکل دفتر طرح‌ریزی شهری و طرح‌های توسعه و عمران همچنین خاطرنشان کرد که تهران میراث‌دار میراث ملموس و ناملموس، سرمایه‌های نمادین، فرهنگی و اقتصادی متنوع و متعدد است.
کاظمیان گفت: بخش عظیمی از انباشت اقتصادی و گردش مالی کشور در تهران است. همچنین حضور ۲۰ درصد از جمعیت کشور و ۳۰ درصد تولید ناخالص ملی در منطقه تهران و وجود بخش عظیمی از اشتغال و نیروهای متخصص و ماهر از جمله سرمایه‌های تهران به شمار می‌رود.
به گفته مدیرکل دفتر طرح‌ریزی شهری و طرح‌های توسعه و عمران، استقرار تعداد فراوانی از دانشگاه‌های برتر و پژوهشکده‌های علمی، تنوع اقلیمی و طبیعی، سابقه پربار تاریخی- فرهنگی، تنوع فرهنگی و قومیتی، تجمع منزلت، قدرت و ثروت و همچنین هویت سیاسی و بین‌المللی شهر تهران بخشی از میراث ملموس و ناملموس و همچنین سرمایه‌هایی است که تهران داراست.
وی با اعلام این مطلب که در پیش‌نویس سند بر این مطالب تاکید شده که تهران در سطوح مختلف نقش‌های متفاوت به خود می‌گیرد و مسائل تهران صرفا از شهر تهران و منطقه پیرامونی آن ناشی نمی‌شود، افزود: بخشی از چالش‌ها و مسائل و همچنین پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های تهران از مقیاس ملی و سرزمینی نشات می‌گیرد و به همین دلیل نیز راهکار مساله یا مسائل تهران در سطوح مختلف محلی، منطقه‌ای، ملی و فراملی است.
کاظمیان با تاکید بر جدایی‌ناپذیری سرنوشت تهران از منطقه تهران رویکردهای متداول در مواجهه با مسائل کلانشهر و پایتخت‌ها را شامل توزیع مناسب فعالیت و جمعیت در سطح کشور، توزیع قدرت تصمیم‌گیری، راه‌حل‌های ساماندهی، محدودیت رشد اقتصادی، راه‌حل‌های مدیریت رشد و انتقال مرکز سیاسی برشمرد.
مدیرکل دفتر طرح‌ریزی شهری و طرح‌های توسعه و عمران، طرح‌ها و مطالعات شهری که برای تهران تهیه شده را برشمرد و توضیح داد: طرح جامع اول تهران، طرح ساماندهی شهر تهران، طرح راهبردی- ساختاری توسعه شهر تهران (طرح جامع تهران)، طرح مجموعه شهری تهران و مطالعات طرح ساماندهی منطقه شهری تهران- کرج از جمله طرح‌ها و مطالعات شهری است که برای تهران تاکنون تدوین شده است.
به گفته کاظمیان، طرح‌هاو مطالعات گوناگون مربوط به انتقال پایتخت نیز جمع‌بندی شده است که بخشی از آنها شامل مطالعات بررسی مقدماتی درباره انتقال مرکز اداری- سیاسی کشور، گزارش ویژه نگاهی دوباره به شهر تهران، پژوهش‌های تحلیلی انتقال پایتخت سیاسی کشور با بهره‌گیری از مبانی سازماندهی است.
وی انجام مطالعات مختلف در خصوص تهران را فراوان و همه شمول دانست و گفت: تجارب انتقال پایتخت در کل دنیا نشان می‌دهد که دلایل انتقال پایتخت می‌تواند نشات‌گرفته از عوامل سیاسی- دفاعی همچون آلمان و ترکیه، تحریک توسعه منطقه‌ای همچون برزیل، تاسیس شهری نمادین برای نظام سیاسی جدید همچون پاکستان، ترکیه و قزاقزستان و در نهایت ایجاد اشتغال در مناطق کمتر توسعه یافته همچون برزیل باشد.
مدیرکل دفتر طرح‌ریزی شهری و طرح‌های توسعه و عمران خاطرنشان کرد: سناریوهایی آینده تهران شاملِ تداوم وضع موجود، تراکم‌زدایی، تمرکز زدایی و انتقال مرکز سیاسی- اداری است که هرکدام در جایگاه خود مورد نقد و بررسی است.
به گفته کاظمیان، با تداوم وضع موجود، تهران شهری رشدیافته و سرزمینی بازمانده خواهد بود. در صورت تداوم وضع موجود، مسائل و مشکلات باقی‌مانده و تشدید خواهند شد. همچنین بخشی از کنشگران عرصه سرزمین نادیده گرفته می‌شوند و با تامین منافع بخشی از شهروندان حقوق سایر شهروندان تضییع می‌شود. در عین حال تداوم وضع موجود موجب عدم‌رعایت سیاست پایداری و همه جانبه‌گرایی خواهد شد.
مدیرکل دفتر طرح‌ریزی شهری و طرح‌های توسعه و عمران همچنین اعلام کرد: بر اساس مطالعات این سند، در صورت انتقال مرکز سیاسی و اداری، تهران به کانون بحران امنیت عمومی تبدیل می‌شود و حل مشکلات و مسائل آن تشدید خواهد شد.
وی افزود: تامین منافع محدودی از کنشگران و نادیده گرفتن بخش بزرگی از بازیگران، حل مساله در سطح کالبدی و بی‌توجهی به سایر وجوه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و تضعیف رقابت‌پذیری ملی و فراملی از دیگر مواردی است که در صورت انتقال مرکز سیاسی- اداری بر شهر تهران حاکم می‌شود. در عین حال انتقال پایتخت پروژه‌ای زمانبر است که عملا با توجه به نظر بیشتر صاحبنظران این پروژه در شرایط کنونی قابلیت انجام ندارد.
کاظمیان سناریوی تمرکززدایی و و تراکم‌زدایی در تهران را مثبت ارزیابی کرد و خاطرنشان کرد: با اجرای سیاست تراکم‌زدایی و تمرکززدایی، توزیع متوازن فعالیت‌ها در پهنه سرزمین و همچنین توسعه متوازن تهران محقق می‌شود.
وی گفت: با اجرای سیاست تمرکززدایی و تراکم‌زدایی، مسائل و چالش‌های تهران کاهش می‌یابد و شاهد افزایش مشارکت کنشگران خواهیم بود.
وی کارآیی و امکانپذیری اقتصادی اجرای سیاست تمرکززدایی و تراکم‌زدایی از تهران را قابل‌انجام برشمرد.
کاظمیان تصریح کرد: تهران اگرچه مسائل و مشکلات فراوانی دارد، اما پتانسیل‌های فراوانی دارد و مسائل آن قابل‌حل هستند. همچنین، بر اساس مطالعات انجام شده مسائل تهران در چهار سطحِ محلی، منطقه‌ای، ملی و جهانی قابل حل هستند.