محمدعلی سعیدی‌پور مدیرکل توافقنامه‌ها و توسعه بازار سازمان بنادر و دریانوردی در گفت و گو با خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی درخصوص موافقتنامه تصویب شده کشتیرانی تجاری در حوزه حمل و نقل دریایی بین ایران و دولت جمهوری قزاقستان با اشاره به تاریخچه این توافق اظهار داشت: تاریخچه این توافقنامه به چند سال قبل بر می‌گردد که رژیم حقوقی دریای خزر تعیین و تکلیف نشده بود و این موافقتنامه مسکوت مانده بود.
وی افزود: با توجه به اینکه مجوز این توافق از هیات وزیران گرفته شد بار دیگر این توافقنامه بین دو کشور در دستور کار قرار گرفت و در نهایت پیش نویس آن در دی‌ماه ۱۳۹۵ به امضاء مدیرعامل وقت سازمان و وزیر سرمایه‌گذاری و توسعه جمهوری قزاقستان رسید.
وی با اشاره به اهمیت مفاد این توافقنامه که تنظیم آن به گسترش روابط در حوزه حمل و نقل دریایی، می‌انجامد، گفت: در این توافقنامه که برای دو کشور تعهداتی به همراه دارد، هماهنگی‌هایی در مباحث کشتیرانی مطرح شد که بسیار اثرگذار خواهد بود.
سعیدی‌پور ادامه داد: گسترش روابط تجاری دو کشور به صورتی که کالای ترانزیتی از کانال بنادر ایران بتواند از شمال کشور دریافت و از جنوب خروج کند. البته این اتفاق هم اکنون در حال انجام است و با این توافق، تعهدات در این معاهده منضبط‌تر می‌شود. به این شکل در این توافقنامه تاکید شد تا آنجایی که ممکن است حمل بار از طریق بنادر انجام گیرد.
توافقنامه ایران – قزاقستان به زودی ابلاغ و اجرایی می‌شود
وی با اشاره به دیگر مفاد این تعهدنامه گفت: بحث ایمنی دریانوردی دیگر مورد مهم در دریای خزر است که شرایط خاصی دارد. با این توافق تاکید ویژه‌ای روی بحث ایمنی و امنیت این دریا صورت گرفت که در حوزه کشتی‌های باری، خدمه و بار است. توسعه روابط از طریق دوره‌های آموزشی و استفاده از تجارب یکدیگر و همچنین ایجاد نمایندگی و بحث سرمایه‌گذاری از دیگر مواردی بود که در این توافقنامه مورد تاکید قرار گرفت.
با این توافق اولویت انتقال کالای قزاقستان از شرق به غرب خزر به جای آذربایجان با ایران خواهد بودمدیرکل توافقنامه‌ها و توسعه بازار سازمان بنادر و دریانوردی با اشاره به زمان لازمالاجرا شدن این توافق در بنادر کشور گفت: در سال ۹۶ مراحل این موافقتنامه در کشور قزاقستان به پایان رسید و لازمالاجرا شد و در همان سال در هیات وزیران ایران هم این موضوع به تصویب رسید. بعد از آن هر دو کشور تمام تلاش خودشان را برای اجرایی شدن این موافقتنامه به کار بستند و در آبان ماه ۹۸ این لایحه توسط سازمان بنادر و دریانوردی در مجلس ارائه شد.
وی با اشاره به دفاع بسیار خوب راستاد، مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی از این توافقنامه در مجلس اظهار داشت: هم اکنون فرآیند استصوابی این توافقنامه در کشور در حال انجام است که به زودی ابلاغ و اجرایی خواهد شد. در ۲۰ آبان مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی توانست یک دفاع بسیار قوی از این توافقنامه داشته باشند.
این توافقنامه هیچ ارتباطی به رژیم حقوقی دریای خزر ندارد
وی افزود: این موضوع و دفاع مناسب از این توافقنامه از آنجایی بسیار مهم بود که بحث کمی به سمت مرزهای دریایی ایران برده شده بود. در حالی که این مساله هیچ ارتباطی به مرز دریایی نداشته و تفاوت بسیاری با موارد حقوقی رژیم حقوقی دریای خزر دارد. به همین خاطر توضیحات مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی در این خصوص به شدت مورد استقبال نمایندگان مجلس قرار گرفت.
سعیدی‌پور در پاسخ به این سوال که توافق با دیگر کشورها از جمله روسیه، آذربایجان و ترکمنستان در چه مرحله‌ای است با اشاره به اینکه کار این توافقات هنوز نهایی نشده با تاکید به توافقنامه با قزاقستان به عنوان یک الگو تصریح کرد: ایران و ۴ کشور روسیه، آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان کارهای مشترک بسیاری خوبی را با یکدیگر در حوزه دریایی – بندری انجام داده‌اند.
وی افزود: یکی از این موارد امضای یک پروتکل در بحث ایمنی دریانوردان به صورت خاص بود اما در بحث دوجانبه فقط کار با قزاقستان به عنوان یک کار بسیار موفق نهایی شد.
نقش ویژه و حیاتی توافقنامه دریایی ایران – قزاقستان در کریدورهای بین‌المللی
سعیدی‌پور درخصوص نقش این موافقتنامه در بهبود کارایی کشتیرانی تجاری بین دو کشور و تاثیر آن در این حوزه اظهار داشت: این توافقنامه نقش ویژه و حیاتی در بحث کریدورهای بین‌المللی ایران خواهد داشت. قزاقستان و بنادر آکتائو این کشور توافقات خوبی با کشور آذربایجان و بندر اَلَت (Alat) این کشور دارد. با این توافق ما توانستیم به جای اینکه بار قزاقستان از طریق آذربایجان از شرق خزر به غرب آن منتقل کنند کار با اولویت بنادر ایران انجام شود و آنها این مساله را پذیرفتند.
نقش بنادر شمالی ایران پررنگ‌تر شد
وی افزود: این مساله کمک کرد نقش بنادر شمالی ایران پررنگ‌تر از قبل شده و به دنبال این هستیم که با آذربایجان هم چنین توافقی داشته باشیم. این مساله مورد استقبال مدیرعامل مقام ارشد این کشور در حوزه بنادر و دریانوردی قرار گرفت و حتی بازدیدی هم از همه بنادر شمالی ایران داشتد. در این بازیدها آنها با رویت پتانسیل بسیار بالای بنادر ایران حتی برای سرمایه‌گذاری ابراز تمایل کردند و قزاقستان هم در این زمینه ابراز تمایل کرده است.
توسعه ترانزیت در بنادر جنوبی ایران از طریق بنادر شمالی
مدیرکل توافقنامه‌ها و توسعه بازار سازمان بنادر و دریانوردی با تاکید بر این موضوع که در بحث منطقه‌ای با جذب بنادر شمالی خزر کارایی بنادر جنوبی ایران همچنان در سطحی پویا خواهند ماند، اظهارداشت: هم اکنون حجم تراکنش‌ها در بنادر شمال کم نیست و از کانال‌های مختلف بار انتقال پیدا می‌کند.
وی افزود: به این شکل و با تقویت ترانزیت می‌توانیم نگرانی بابا ورودی بار به بنادر جنوبی کشور نداشته باشیم. اتفاقی که اکنون رخ داده و حتی کشورهای CIS اعلام آمادگی کردند که بسیاری از بارهایی که به شکل های مختلف زمینی و یا از بنادر دیگر استفاده می کنند را از بنادر ما جا‌به‌جا کنند. این اتفاق یعنی باید این کشورها از بنادر شمالی ایران بهره ببرند که به خودی خود کانال خروج آنها بنادر جنوبی کشور است. به این صورت افت حجم ورودی بار در بنادر جنوبی کشور جبران می‌شود.
وی در پایان گفت: در همین خصوص نظام تعرفه‌ای بسیار مناسبی از سوی سازمان بنادر و دریانوردی در نظر گرفته شده است. به این شکل که به کالاهای ترانزیتی ۲۵ درصد تخفیف ارائه می‌شود و اگر حجم بار مستمر باشد این تخفیف‌ها گسترده‌تر خواهد بود. این موضوع در کنار بحث سرمایه‌گذاری از جمله مواردی بوده که بابت ترانزیت بار در بنادر کشور مورد استقبال قرار گرفته و نسبت به آن علاقه‌مندی کرده‌اند.