سید احمد مومنی رخ، مشاور ارشد مديرعامل شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران در امور هوانوردی در گفت‌و‌گو با خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه وشهرسازی، با اشاره به راه‌های هوایی تازه تاسیس شده به ویژه مسیر پروازهای حوزه خلیج فارس به شمال غرب کشور که تحویل ترکیه می‌شود، گفت: برای تکمیل پوشش راداری این مسیرها در جنوب غرب و شرق و همچنین غرب کشور نیاز به سیستم‌های راداری داریم که فرآیند خرید آن قبل از اردیبهشت ۹۷ شروع شد اما بعد از اعمال مجدد تحریم‌ها این فرآیند ادامه پیدا نکرد و شرکت‌هایی که با آن ها در حال مذاکره بودیم از فروش رادار به کشور ما خودداری کردند.
وی افزود : برای غلبه بر این مشکل در حال انعقاد قراردادی با دانشگاه صنعتی اصفهان هستیم تا رادارهای مورد نیاز را برای ما بسازند. احتمالا این قرارداد در دی ماه نهایی می شود و ۲۲ ماه بعد اولین رادار را دریافت خواهیم کرد. این رادار از نوع MSSR مجهز "مُد S" بوده و ساخت آن قدم بسیار بزرگ و مثبتی در راستای بومی سازی این تکنولوژی به شمار می‌رود. فعالیت این نوع رادار در مرکز کنترل پرواز کشور و واحدهای تقرب پرواز و همچنین استفاده از آن توسط کنترلرهای مراقبت پرواز، نقش بسیار موثری در تامین ایمنی پروازها ایفا می کند.
مومنی رخ با اشاره به این که از ۱۰ سال پیش برای بومی کردن تجهیزات فرودگاهی و هوانوردی اقدام هایی در شرکت فرودگاه ها انجام شد، تصریح کرد: اکنون بالغ بر ۴۰ دستگاه ضبط مکالمات میان کنترلرهای مراقبت پرواز(recorder) در فرودگاه های کشور داریم که تولید داخل است و از طریق مهندسی معکوسِ تجهیزات موجود ساخته شده است. این دستگاههای ضبط تمام ارتباط خلبان با برج مراقبت، تقرب، کنترلرها، واحدهای زیر مجموعه هواشناسی، واحدهای ستادی فرودگاه و دیگر ارگان ها را ضبط می‌کنند تا در صورت نیاز به آن رجوع شود.
وی با بیان این که تمام دستگاه های موجود در ترمینال فرودگاه ها نیز بومی سازی شده است، افزود: قبلا تجهیزات تسمه نقاله‌ها، میزهای پذیرش مسافر و دستگاههای توزین بار از شرکت‌های اروپایی خریداری می‌شد اما اکنون چندین شرکت در داخل کشور این محصولات را تولید می‌کنند. شاید غیرقابل باور باشد که قبلا حتی چرخ‌دستی نیز از خارج وارد می‌شد، اما اکنون بسیاری از تجهیزات ترمینال‌های فرودگاهها از طریق شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی تامین می‌شوند.
تست اصطحکاک باند با استفاده از تجهیزات داخلی
مشاور ارشد مديرعامل شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران با بیان این که "در زمینه دستگاه های کمک ناوبری نیز از ۱۵ سال پیش دستگاه کمک ناوبری NDB که هواپیماها از آن برای شناسایی فرودگاه و ایستگاهای هوایی استفاده می کنند؛ در کشور ساخته شد" تصریح کرد: این دستگاه‌ها جزو دستگاه های مقدماتی کمک ناوبری محسوب می‌شوند.
دستگاه ATIS که عملکرد کنترلرهای مراقبت پرواز را تسریع می‌کند نیز طی سه سال گذشته توسط یکی از متخصصان الکترونیک هواپیمایی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران تولید شده و در ۱۱ فرودگاه مورد استفاده قرار گرفته است
وی افزود: دستگاه ATIS که عملکرد کنترلرهای مراقبت پرواز را تسریع می‌کند نیز طی سه سال گذشته توسط یکی از متخصصان الکترونیک هواپیمایی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران تولید شده و در ۱۱ فرودگاه مورد استفاده قرار گرفته و مورد تایید است. دستگاههای مشابه قبلا از کشور سوئیس خریداری می‌شد. ضمنا از هفت سال گذشته تاکنون هفت دستگاه سوئیچینگ برج مراقبت از یک شرکت دانش‌بنیان داخلی خریداری، نصب و مورد بهره برداری قرار گرفته و خرید هشت دستگاه دیگر در برنامه شرکت قرار دارد.
مومنی رخ با بیان اینکه برای خرید دستگاه فریکشن تستر با یک شرکت داخلی قرارداد منعقد کرده‌ایم، توضیح داد: این دستگاه سطح اصطکاک باند را اندازه گیری می‌کند. برخورد چرخ‌های هواپیما با باند در گرما باعث کاهش اصطکاک و در سرما هم باعث سر خوردن چرخ ها می‌شود. برای خرید این دستگاه به منظور اندازه گیری سطح اصطکاک باند حتما سراغ کشورهای اروپای غربی می‌رفتیم زیرا آن ها تخصص این صنعت را دارند. قبلا همکاران ما با ماشین آتش نشانی در باند اقدام به ترمز گیری کرده و سرعت را نسبت به خط ترمز محاسبه می‌کردند و بدین ترتیب یک ضریب اصطکاک به شکل تجربی برآورد می‌شد، اما با ساخت این دستگاه، امکان محاسبه سریع و راحت سطح اصطحکاک باند فراهم می‌شود.
وی ادامه داد: دراین زمینه با یک شرکت دانش بنیاد داخلی قراداد بسته‌ایم و این شرکت یک نمونه خارجی از دستگاه مورد نظر را مهندسی معکوس کرده است. این مهندسی معکوس به خصوص برای تولید نرم‌افزارها که بسیار حیاتی است، انجام شده و تا ماه آینده این سامانه را تحویل خواهیم گرفت.
ساخت DME در ایران
مشاور مدیرعامل شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران با اشاره به اینکه ساخت تجهیزات روشنایی باند نیز در دستور کار شرکت‌های ایرانی قرار دارد، گفت: تجهیزات روشنایی باندهای فرودگاه تا کنون از خارج وارد می‌شد. در این حوزه نیز با جهاد خودکفایی دانشگاه خواجه نصیر قراردادی امضا کردیم تا بحث طراحی استانداردسازی این تجهیزات را با رعایت استانداردهای بین المللی انجام دهند تا بعدها که خواستیم تجهیزات روشنایی را از تولید کننده‌های داخلی خریداری کنیم، این موارد درتولید آن ها به کار گرفته شود.
او از عقد و مبادله قرارداد با شرکت صنایع الکترونیک شیراز(صاشیراز) برای ساخت دستگاه DME در روزهای آغازین آذرماه ۱۳۹۸ خبر داد و افزود: دستگاه DME اولین دستگاه کمک ناوبری دقیق است و یکی از پیچیده ترین دستگاه های کمک ناوبری محسوب می شود. این دستگاه فاکتور بسیار مهمی برای فاصله‌یابی هواپیما از فرودگاه و ایستگاه‌های کمک ناوبری به شمار می‌رود و در اجرای طرح‌های تقرب ورود هواپیما نقشی بسیار حیاتی را ایفا می‌کند. نکته مهم این است که هیچ کشوری در منطقه توانایی ساخت این سیستم را ندارد.
5 دستگاه برج موبایل بومی برای فرودگاههای کشور
به گفته مومنی رخ، برای اولین بار ۵ دستگاه برج موبایل متحرک که روی کفی کامیون سوار است، در ۵ فرودگاه از نقاط مختلف کشور مستقر خواهد شد.
وی دراین باره اظهار کرد: زمان‌هایی که حوادثی مانند سیل، زلزله و آتشسوزی رخ دهد و یا در زمان ضرورت باند مورد بهسازی و بازسازی قرار گیرد، در صورتی که برج مراقبت از فعالیت خارج شود، هر یک از این ۵ دستگاه جایگزین برج مراقبت خواهند بود. اکنون یک دستگاه برج موبایل در شرکت وجود دارد که با ساخت ۵ دستگاه برج موبایل توسط شرکت‌های داخلی، مشکل کمبود این برج های موبایل برطرف خواهد شد.
مومنی‌رخ ادامه داد: علاوه بر این، برای اولین بار در کشور برج آنتن رادار و ریدوم (محفظه فایبر گلاسی که روی آنتن سوار می شود؛ بدون این که موجب کاهش انرژی رادار و انرژی دریافتی از رادار هواپیما شود) از یک شرکت دانش‌بنیان داخلی خریداری و به فرودگاه بندرعباس منتقل شد. این تجهیزات سال گذشته در ایستگاه رادار فرودگاه بین‌المللی بندرعباس نصب شد و مورد بهره برداری قرار گرفت.
مشاور ارشد مديرعامل شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران با اشاره به این که با دو شرکت دانش بنیان داخلی برای تهیه اتوماسیون رادار فرودگاه ها مذاکره کرده ایم، توضیح داد: برای خرید اتوماسیون رادار، با دو شرکت دانش بنیان داخلی که در زمینه های اتوماسیون فعالیت دارند، مذاکرات بسیار زیادی را انجام داده ایم. فراخوان ارزیابی و خرید دستگاه های ADS-B برای استقرار در ایستگاه‌های رادار و سایر فرودگاهها از طریق شرکت های دانش بنیان داخلی در دست اقدام است. همچنین برخی شرکت ها برای ساخت دستگاه های فرستنده و گیرنده برای استفاده در فرودگاههای کشور اعلام آمادگی کرده اند. با این شرکت ها نیز مذاکراتی داشته ایم اما هنوز موفق به دریافت محصولات آن ها نشده ایم.