شناسهٔ خبر: 77084 - سرویس مسکن و شهرسازی

۱۶ گام برای ارتقای تاب‌آوری شهری

محمد شکرچی زاده محمد شکرچی‌زاده، رییس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی

مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به عنوان مرکزی فعال در عرصه پژوهش‌های کاربردی با رویکرد ایمنی سکونتگاه‌ها و مراکز شهری، اقدامات و فعالیت‌های شایان‌توجهی را به ویژه در سال‌های اخیر در زمینه کاهش ریسک و ارتقای تاب‌آوری شهری انجام داده است. ضرورت دارد پیش از بیان عناوین موضوعی اقدامات صورت گرفته در تاب آوری، تعریفی مختصر، اما مورد نظر این مرکز، با توجه به تعاریف مختلفی که از عبارت "تاب آوری" مطرح شده، آورده شود.  

تاب آوری قابلیتی است که توان بازگشت جامعه به مود نرمال فعالیت پس از تحمل مخاطره را تعیین می‌کند. همچنین قابلیت جامعه برای کاهش اثرات خطرات پیش رو و کاستن از اختلال در حوزه عملکردی و نیز ظرفیت جامعه برای کاهش اثر مخاطرات احتمالی آتی را نشان می دهد. بعبارت دیگر یک سیستم تاب آور (مانند شهر و یا جامعه تاب آور) جامعه‌ای مقاوم، با استقامت، انعطاف پذیر، دارای توان برخورد و غلبه بر چالش‌ها است.

دو مفهوم عمده در تاب آوری وجود دارد که شامل پایداری، حفظ عملکرد تمامی الما‌ن‌های سیستم در رخداد مخاطره و همچنین، تطابق، بازگشت به حالت مطلوب و عملکردی بعد از رخداد مخاطره است.

همچنین سه عنوان کاهش احتمال خسارت، کاهش اثرات ناشی از خسارت و کاهش زمان لازم جهت جبران خسارت، به عنوان سه هدف اصلی تاب‌آوری تلقی می شوند که در بعد فیزیکی و قابل ارزیابی و اندازه گیری، هر سه هدف یاد شده با برنامه های کاهش ریسک مخاطرات، قابل حصول است.

با توجه به تعاریف بالا، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، فعالیت‌های چشمگیری را حوزه‌های پژوهشی و فنی، قانونگذاری و آموزشی انجام داده است که اهم آنها به قرار زیر است:

- تعیین حریم گسل ها در محدوده های شهرهای تهران، تبریز، مشهد، کرمان، کرج، زنجان

- بررسی فروریزش های شهر تهران

- ارزیابی ریسک لرزه‌ای شبکه گاز کلانشهر تهران

- همکاری با شهرداری تهران در زمینه راه‌اندازی سامانه پاسخ سریع زلزله

- نصب شتابنگاشت‌های زلزله در کلانشهرهای تبریز و مشهد با هدف پایش لرزه‌ای گسله‌های اطراف این دو شهر

- شروع ارزیابی فرونشست زمین در ۹ فرودگاه در ۹ شهر مهم و بزرگ کشور

- شروع کار ارزیابی سریع مخاطرات در ۱۷ شهر جدید

- تدوین و انتشار پیوست آئین نامه ۲۸۰۰ برای اجزاء غیرسازه‌ای ساختمان‌ها

- تدوین ضوابط ساخت و ساز بر روی حریم گسل‌ها برای ساختمان‌های با درجه اهمیت معمولی

- شناسائی ساختمان‌های بسیار مهم واقع بر روی حریم گسل‌های تهران، تبریز، کرمان، کرج، مشهد و زنجان

- ارزیابی خطر فرونشست برای شبکه برق استان تهران در اشتهارد و ورامین

- ارائه پیشنهادات به دولت در زمینه کاهش خطر سیل تهران

- ارائه نتایج مطالعات بر روی سیل شهر شیراز و ارائه طرح سامانه هشدار میدانی سیل به شهرداری تهران

- شروع کار و بررسی های اولیه پیرامون تدوین آئین نامه ساختمان و شهرسازی "سیل"

- ارائه گزارش مخاطرات و انتشار درس‌های آموخته شده از آنها به ویژه در مورد زلزله و سیل

- برگزاری همایش‌ها و دوره‌های پیرامون مخاطرات طبیعی مانند سیل و زلزله